بخشی از مقاله
چکیده :
سند تحول بینادین در آموزش پرورش با اتکا به آموزه های قرآن، اسناد بالا دستی من جمله سند چشم انداز بیست ساله - افق 1404 هجری و شمسی - ، نقشه جامع علمی کشور تنظیم شده است. آموزش پرورش باید در پایان دوره به اهداف تعیین شده در سند تحول دست یابد. در این مسیر قطعا با موانع و چالش هایی روبرو خواهد شد. بررسی موانع و چالش ها عیب جویی نیست. همه از منابع مای مدارس، تجهیزات آموزشی، تخصص و انگیزه به عنوان عوامل نیرو دهنده سیستم آموزش پرورش سهمی برده ایم و در خوب و بد آن شریک هستیم. مقصود از توجه کردن به کمبودها و نقایص این است که با آگاهی و بینش لازم در پی چاره باشیم و برای اصلاح آنها بکوشیم. این پژوهش قصد دارد چالش ها ی اجرای سند تحول بنیادین را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده تا به برنامه ریزان آموزش پرورش کمک کند که برای مقابله با آنها به منظور دستیابی به اهداف مورد نظر چاره جویی نمایند.
واژگان کلیدی: سند تحول بنیادین، چالش، منابع مالی، تجهیزات آموزشی، تخصص، انگیزه.
مقدمه :
تحول بنیادین در آموزش و پرورش، تحولی عمیق و ریشه ای است که به تحول در مفاهیم نظری، روندها و فرایندها، نقش ها و کارکردها و رویکردها منجر خواهد شد .در تحول بنیادین نوع نگاه به معلم، کتاب، مدرسه، کلاس درس و به ویژه دانش آموز دگرگون خواهد شد. این نگاه، معلم را در قله می بیند و همه شرایط و امکانات را برای الگو پذیری و تأسی دانش آموز به معلم جهت دستیابی به قله های انسانیت، علم و ادب و اخلاق فراهم می آورد. تفکر و تعقل، خلاقیت و نوآوری، بهره مندی از روش های نوین و فناوری های جدید، ایجاد محیطی با نشاط و شاداب، برپایی مدرسه دوست داشتنی، همه و همه در خدمت تربیت دانش آموزان برای دستیابی به مراتبی از حیات طیبه و قرب الهی می باشند .تحقق این مهم نیازمند باز مهندسی نیروی انسانی با محوریت استقرار نظام رتبه بندی و نظام جذب و نگهداشت معلمان می باشد که به لطف الهی در دستور کار قرار دارد.
این که سند تحول بنیادین آموزش و پرورش به مثابه قانون اساسی برای تحولات همه جانبه و دراز مدت به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی و شورای عالی آموزش و پرورش رسیده و در دستور کار وزارت آموزش و پرورش قرار گرفته است، باید تمام زیر نظام ها و مؤلفه های خرد و کلان نظام تعلیم و تربیت مورد بازخوانی و بازتولید قرار گیرد. چالش ها، قابل پیشگیری نیستند؛ زیرا طبق تعریف بیرونیاند و اجتنابناپذیر. چالش ها، قابل زدودن و بر طرفکردن نمیباشند؛ چرا که وضعیتی جدید و عینیاند که با فراگیری خود، به جامعه هجوم میآورند. گاه میتوان تهدیدهای بالقوه را به فرصت های بالفعل تبدیل ساخت و از چالش های ناخواسته، بستری برای پویایی و رشد فراهم کرد. گرچه چالش ها موجب بیم میشوند، ولی همین بیم ها و دغدغهها، عوامل برانگیزندهای برای دستیابی به راهبردهای نویدبخش خواهند بود. - ذوعلم، - 1390
سند تحول بنیادین آموزش و پرورش چیست؟
سندی بالادستی و سیاستگذاری کلان است و در صورتی که مفادی از سند، دلالت های قانونی داشته باشد نیازمند طی روند قانونی است و همه مفاد این سند به طور مستقیم لازم به اجرا و قابل اجرا نمی باشد. بررسی مفاد سند و سایر مصوبات در شورای عالی انقلاب فرهنگی، شورای عالی آموزش و پرورش و مجلس شورای اسلامی نشان می دهد که سیاست کلان آن است که ساختار دور ه های تحصیلی در کشور به چهار دوره سه ساله تقسیم شود، لیکن تعیین سن شروع آموزش و پرورش رسمی و اجباری، طول مدت آموزش و پرورش رسمی و اجباری، نام دوره های تحصیلی و سایر جزئیات ساختار دور ه های تحصیلی، هنوز نیازمند احکام قانونی است. به علاوه، در حدا لزامات قانونی و سیاست کلان، جدول مراحل ا جرای طرح تحول بنیادین و تقسیم کار ملی مبتن یبر آن، قبل از اجرا، نیاز به تصویب دارد. - نیرومند، - 1390
درا ین خصوص نحوه ا ستقرار ساختار دوره ها را نمی توان برابر با مراحل اجرای تحول بنیادین، درنظر گرفت. در صورت یکه مراحل اجرای طرح تحولب نیادین به درستی به صورت جدول و نمودار، طراحی و به تصویب برسد مجموعه راهکارهایی که در سندبه تصویب رسیده اند، جایگاها جرایی خود را خواهند دید. درا ین زمینه توجه به مرحله تمهیدات و ایجاد زمینه و یا طراز تهیه قبل از فاز اجرا از حساسیت بالایی برخوردار است. اقداماتی که باید قبل از شروع به اجرا در مرحله زمینه سازی صورت پذیرند، باید شناسایی وبه طور رسمی و مصوب مشخص شوند. به این دسته از راهکارها ، الزامات نیز گفته میشود.
ا لبته الزامات لزوما راهکارها نمی باشند، بلکه پاره ای از راهکارها در ردیف الزامات قرار میگیرند. به نظر می رسد راهکارهایی همانند تصویب برنامه درسی ملی، تصویب اهداف دوره ها، تصویب نظام تأمین و تربیت نیروی انسانی و نظام رتبه بندی معلمان و تأمین زیرساخت های بودجه ای و مالی اجرای تحول، تأمین فضا، الزاماتی هستند که در مرحله تمهیدات باید اقدامات مربوط به آنها صورت پذیرد. وزارت آموزش و پرورش چنین الزاماتی را تعریف و به تصویب نرسانده است. اقداماتی همانند تصویب زیر نظام ارزشیابی، مشاوره و راهنمایی، مدیریت و راهبری، اصلاح قانون شوراها، اصلاح آیین نامه اجرایی مدارس، برنامه ریزی و اجرای نظام دوری معلمان ابتدایی، به لحاظ اولویت در مرحله قبل از اجرای تحول باید، مورد بررسی قرار گیرد. - حسینی روح الامینی، - 1385
وزارت آموزش و پرورش بر پایه مصوبه آذر و دی شورای عالی آموزش و پرورش در سال تحصیلی1392 - 1391 تحول را از تغییر ساختار و ایجاد پایه ششم آغاز خواهد کرد. این اقدام بدون توجه به نیازهای تأمین نشده تصویب برنامه درسی ملی، اهداف مصوب دوره ابتدایی، تصویب حوزه های یادگیری در مقطع، تصویب الگوی بسته آموزشی، راهنمای کلی دوره تحصیلی ابتدایی، جدول ساعت درسی دوره ابتدایی و صرفا با تصویب اهداف پایه ششم و جدول ساعت درسی آن آغاز خواهد شد .این اقدام معضلاتی با جدا کردن اول راهنمایی از دوره راهنمایی و افزودن یک پایه به دوره ابتدایی ایجاد می کند که این معضلات در طول 7 سال اجرای طرح، به اشکال مختلف باز تولید میگردند. وزارت آموزش و پرورش در طول 7 سال آینده، منابع و زیرساخت های سرمایه ای و توان مدیریتی خود را صرف رفع معضلات ناشی از تغییر ساختار خواهد کرد. بر این اساس، چشم اند از وجوه ارزشی، تعلیم و تربیت اسلامی و کیفیتی تحول بنیادین، امیدوا رکننده نخواهد بود. با این ملاحظه، مدار فعالیت 7 سال آتی آموزش و پرورش حرکت در دور وضع کنونی و رفع مشکلات شکلی ساختار خواهد بود. - وردی نژاد، . - 1 :1390
چالشها موانع تحقق اهداف سند تحول بر اساس مبانی فکری
تصویب سند تحول بنیادین آموزش و پرورش نظام جمهوری اسلامی ایران و رونمائی آن در آذر ماه1390 به طور رسمی فقط عطفی در تاریخ تعلیم وتربیت اسلامی نظام جمهوری اسلامی ایران است. آغاز فعالیت های اجرائی در مسیر تحقق اهداف وچشم اندازها و تبین راهبردها وراهکارها و مشخص شدن اهداف عملیاتی و آغاز مرحله تدوین برنامه عمل و اجرای مفاد سند واتخاذ تصمیمات وانتخاب شیوه ها مراحل اصلی وفوق العاده حساس این مسیر برای تحقق تحول صحیح می باشد. - عطاران، - 1385 در این مسیر طولانی که با همت وتلاشی دست اندرکاران ومتولیان کنونی نظام تعلیم وتربیت ایرانا سلامی آغاز شده است چالش ها و خطرات و مخاطرات بسیاری نهفته است. دو تفکر عمده وجریان فکری که همواره در عرصه های تعلیم وتربیت وآموزش و پرورش کشور ایران حضور داشته اند وبه گواهی مستندات تاریخی در برهه های حساسی با اعمال نفوذ وسیاست گزاری های غلط ومغرضانه تأثیرات جبران ناپذیری بر تدوین اهداف کلان و عملکرد دستگاه های اجرائی تعلیم وتربیت ایران داشته اند،
در حال حاضر نیز فعالانه برای مصادره به مطلوب نمودن و در حقیقت انحراف نظام آموزش و پرورشی از مسیر حقیقی و صحیحی که به درستی درسند تحول نظام آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران تبیین گردیده است، فعالیت می کنند. - کدیور، - 1382 این گروه ها وعوامل جریان های فکری در عرصه فرهنگ و تعلیم وتربیت وآموزش وپرورش جامعه اسلامی با عوامل و نیروهای خود در سطح نشریات ومجلات بعضا حتی علما و تخصصی حوزه فرهنگ و تعلیم و تربیت و یا نفوذ در گرو ه هائی که وظیفه تدوین محتوی و تعیین سر فصل های آموزشی و درسی و انتخاب رسانه های کمک آموزشی و تصاویر و طرحهای محتوای آموزشی
