بخشی از مقاله
چکیده
امروزه توجه به ترجیحات عمومی و تمایل به پرداخت افراد جامعه به منظور بقا و حفظ منابع زیستی و تصمیم بهینه جهت نیل به توسعه پایدار و همچنین کسب درآمدهای حاصل از صنعت گردشگری از اهمیت بالایی برخوردار است. این مطالعه به بررسی و تعیین ترجیحات عمومی جهت حفاظت از اکوسیستم طبیعی منطقه گردشگری جوارم شهرستان سوادکوه استان مازندران میپردازد. دادههای مورد نیاز با استفاده از تکمیل پرسشنامه با فرمت انتخاب یک و نیم بعدی، در تابستان 1392با مصاحبه حضوری از 100 نفر از پاسخگویان جمعآوری گردید. جهت تعیین ترجیحات عمومی و تمایل به پرداخت افراد جامعه برای حفاظت منطقه مذکور و بررسی عوامل مؤثر بر میزان تمایل به پرداخت پاسخگویان، از روش ارزشگذاری مشروط و برآورد الگوی رگرسیونی لوجیت استفاده شده است.
نتایج نشان میدهد که 65/5 درصد ازپاسخگویان، حاضر به پرداخت مبلغی از درآمد خود برای حفاظت از اکوسیستم طبیعی منطقه میباشند.
متغیرهای قیمت پیشنهادی، تمایلات زیست محیطی، درآمد، وضعیت تأهل و جنسیت تأثیر معنیدار بر تمایل به پرداخت پاسخگویان داشته به طوری که متغیرهای توضیحی جنسیت و قیمت پیشنهادی با علامت منفی و متغیرهای تمایلات زیست محیطی، درآمد پاسخگویان و وضعیت تأهل با علامت مثبت معنیدار شده است. همچنین، میانگین تمایل به پرداخت ماهانه هر خانوار برای حفاظت از اکوسیستم طبیعی منطقه معادل 47600 ریال و ارزش حفاظتی سالانه هر هکتار از جنگلهای منطقه 1406862میلیارد ریال بدست آمده است.
مقدمه
محیط زیست مهمترین مؤلفه زندگی انسان ها محسوب میشود اما تاکنون ارزشهای واقعی آن به درستی مشخص نشده است به نحوی که یکی از چالشهای پیش و روی دولت-ها در قرن 21 بحرانهای زیست محیطی است. درک نادرست از خدمات تولیدی اکوسیستمها، خطری جدی برای جامعه به حساب میآید
در مسائل مربوط به تأمین رفاه انسان، به ارزش-های مصرفی و غیر مصرفی اکوسیستمها میتوان پرداخت که ارزش غیرمصرفی محیط روز به روز بیشتر مورد استفاده و ارزیابی قرار میگیرد. این امر نشاندهنده تحقیقات رو به رشدی است که رابطه بین سیستم اقتصادی و اکولوژیکی را نشان میدهد ساتوت و همکاران، . - 2006 نگاه سودجویانه به طبیعت، رشد جمعیت و در پی آن تخریب و بهرهبرداری بیرویه، توجه تصمیمگیران و برنامهریزان کلان را به لزوم حفاظت و توسعه از این منابع ارزشمند طبیعی جلب میکند. حتی اگر این خدمات قیمتی در بازار نداشته باشند تأثیر آن بر رشد و توسعه اقتصادی انکارناپذیر است
گسترش و اهمیت حفاظت از منابع زیست محیطی، دلایل ارزشگذاری و کارکردهای آن، ارائه مسائل زیست محیطی، فراهم آوردن یک ارتباط بین سیاستهای اقتصادی و درآمدهای طبیعی و سنجش نقش و اهمیت این اکوسیستمها در تعدیل و اصلاح مجموعه حسابهای ملی مانند تولید ناخالص داخلی به جلوگیری از نابودی این منابع میانجامد. همچنین، عوامل مؤثر بر تمایل پرداخت مصرفکنندگان نیز بر لزوم اجرایی شدن سیاستهای حفاظتی مهم میباشد
اهمیت موضوع حفاظت از منابع زیست محیطی برای نسلهای آینده در سالهای اخیر و جذب گردشگر و بدست آوردن درآمدهای حاصل از صنعت گردشگری اهمیت حفظ این منابع را بیش از پیش مشخص میکند. منطقه جوارم با مساحتی بالغ بر 365 هکتار یکی از مناطق نمونه گردشگری است که در فاصله 6 کیلومتری شمال تا شمال غربی شهر زیرآب و 11 کیلومتری جنوب شهر شیر گاه قرار دارد و به لحاظ حفاظت از گونههای جانوری وحشی موجود در عرصههای اطراف پارک و در محدوده پارک این منطقه حائز اهمیت است - اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران - . در این تحقیق با تعیین ارزش حفاظتی اکوسیستم طبیعی جنگلی جوارم با استفاده از روش ارزشگذاری مشروط و الگوی رگرسیونی لوجیت، میزان تمایل به پرداخت پاسخگویان برآورد گردید.
مطالعات مختلفی در ارتباط با تعیین ترجیحات عمومی و تمایل به پرداخت افراد جامعه جهت حفاظت از اکوسیستمهای طبیعی در ایران و سایر نقاط جهان انجام گرفته است. امیرنژاد و همکاران - 1385 - به تعیین ارزش حفاظتی و تفریحی پارک جنگلی سیسنگان و 0ستگی اندازهگیری میزان تمایل به پرداخت افراد برای منافع حفاظتی و تفریحی این پارک با استفاده از روش ارزشگذاری مشروط و پرسشنامه انتخاب دوگانه پرداختند. میزان تمایل به پرداخت افراد با استفاده از الگوی لوجیت و بر اساس حداکثر درستنمایی پارامترهای این مدل برآورد شده است.
نتایج نشان میدهد که به ترتیب 81/7 و 78/8 درصد افراد تحت بررسی در این مطالعه حاضر به پرداخت مبلغی جهت حفاظت پارک جنگلی سیسنگان و استفاده تفریحی از آن هستند. مولایی و همکاران - 1388 - به برآورد ارزش حفاظتی اکوسیستم جنگلی ارسباران پرداختندو تمایل به پرداخت افراد جهت حفاظت از این منبع را115202ریال در سال و670920ریال در هر هکتار برآورد کردند.
نخعی و همکاران - 1389 - در مطالعه خود ارزش حفاظتی سالانه ی پارک جنگلی نور رابرای هرهکتار با استفاده از روش ارزش گذاری مشروط برابر229707314 ریال براورد کردند.همچنین مولایی وهمکاران - - 1390درتحقیق دیگری به برآورد ارزش حفاظتی گل سوسن چلچراغ با استفاده از روش ارزش گذاری مشروط پرداختند که میزان تمایل به پرداخت بااستفاده از الگوی لگاریتمی برابر9675/22ریال والگوی خطی برابر6540/33ریال در سال برآورد کرده اند.در بررسی پارک جنگلی وملی در کره جنوبی که توسط لی و هان - 2002 - انجام شد ارزش تفریحی وحفاظتی بااستفاده از پرسش نامه یانتخاب دوبخشی وروش ارزش گذاری مشروط انجام شد.
ساتوت و همکاران - 2006 - با استفاده از روش ارزشگذاری مشروط و سؤالات باز تمایل به پرداخت مردم را برای حفاظت از جنگلهای سدار در لبنان بررسی و تفاوت تمایل به پرداخت را برای استفادهکنندگان از این جنگلها و غیر از آن برای خانوارهای شهری و روستایی 20 دلار آمریکا برآورد کرد. آدامس و همکاران - 2007 - با روش ارزشگذاری مشروط تمایل به پرداخت مردم را برای حفاظت از پارک ایالتی موردودیابو و جنگلهای بارانی آتلانتیک در برزیل به ترتیب برابر 2113548 برای حفاظت از پارزئ=لی 30003463 دلار برای جنگلهای بارانی گزارش کرد. بارکمانا و همکاران - 2008 - روش خدمات اکوسیستمی را با استفاده از رویکرد ارزشگذاری زیست محیطی در اندونزی بر پایه سرمایهگذاری فراگیر بر روی پدیدههای هیدرولوژیکی و با استفاده از روش لوجیت آشیانهای به بررسی میزان تمایل به پرداخت برای تغییرات در دسترس آب جهت آبیاری، درخت خیزران، اصلاح درختان کاکائو و جمعیت پستانداران بومی پرداختند.
نتایج تحقیق حاکی از آن است که تنها تعداد کمی از پاسخگویان ارزش کالاهای زیست محیطی را نمیدانستند و میزان تمایل به پرداخت به ازای هر خانوار 3940000 روپیه اندونزی در سال محاسبه گردید. مطالعه شرستا و همکاران - 2008 - برای مطبوعیت زیست محیطی منطقه رودخانه آپالاچیکولا در فلوریدا مشخص نمودند که بازدیدکنندگان به طور متوسط برای هر روز 74/18 دلار پرداخت میکنند.
مواد و روش
دراین تحقیق، به منظور تعیین ترجیحات عمومی و تمایل به پرداخت برای حفاظت از اکوسیستم های طبیعی پارک جنگلی جوارم داده ها از طریق تکمیل پرسشنامه و مصاحبه حضوری در مقطع زمانی تابستان سال 1392 تکمیل گردیده است.
