بخشی از مقاله
چکیده
اقتصاد، همواره یکی از شاخص های پیشترفت جوامع محسوب میگردد. به طوریکه پایه گذاری اقتصاد پویا و سالم در یک جامعه نقش به سزایی را در عزت ، اقتدار و نیز سلامت آن کشور در زمینه های مختلف سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و علمی ایفا میکند. از این رو، علم اقتصاد را می توان شاخه ای از علوم اجتماعی دانست که هدف آن دستیابی به خواسته های گسترده و نامحدود با در نظر داشتن منابع کمیاب و محدود است. در همین راستا، به سبب وقوع چالش ها و موانع متعدد اقتصادی در سال های اخیر که از جمله ی آن میتوان به کاهش رونق اقتصادی و افزایش تورم در کشور اشاره کرد، لزوم ایجاد برنامه و سیاست جامع در جهت حل این معضلات را متناسب با ساختار های اجتماعی،فرهنگی و سیاسی، پررنگ کرده است.
یه طوریکه، رهبر معظم انقلاب اسلامی - مدظله العالی - نیز با نامگذاری سال 95 با عنوان اقتصاد مقاومتی، اقدام و عمل، و نیز همچنین به دلیل عدم اجرای کامل سیاست گذاری های اقتصاد مقاومتی، باردیگر، با نامگذاری سال 96، با عنوان اقتصاد مقاومتی، تولید و اشتغال، مسئولان را در خصوص اهمیت ایجاد ساختار های مناسب اقتصادی گوشزد نموده اند. این اقتصاد که در اصل به معنای شناسایی حوزه های فشار و نیز مقابله مناسب با آنها می باشد امروزه به عنوان الگویی در سطوح مختلف کشور جهت بهبود شرایط اقتصادی کشور مد نظر کارشناسان قرار گرفته است.
هدف از نگارش این مقاله نیز، ترسیم جایگاه سلوک اسلامی مدیران در تحقق اقتصاد مقاومتی میباشد. به عبارتی دیگر، ما برآنیم تا اهمیت و نیز تاثیر سلوک اسلامی که از جمله آنها میتوان به عدالت،حل مشکلات و اصلاح امور مردم اشاره کرد را در تحقق اقتصاد مقاومتی مورد واکاوری قرار دهیم.
همچنین، این شاخصه ها که همواره در طول انقلاب پیروزمند اسلامی، یکی از ارکان موفقیت کشور در زمینه های مختلف علمی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی همانند جنگ تحمیلی و جهاد سازندگی بوده است بار دیگر نیز، به سبب وجوه اشتراک متعدد با فرهنگ حاکم در جامعه، میتواند کشور را در تحقق اقتصاد مقاومتی و نیز سیاست های آن یاری دهد. همچنین در این پژوهش، آیات و روایات و نیز نظرات صاحب نظران مختلف علمی و دینی مورد بررسی قرار گرفته، و در ادامه نیز، بر اساس روش های علمی اصلاح کارکنان، راهکارهایی برای تاثیرگذاری سلوک اسلامی در مدیران ارائه گشته است. در انتها نیز، مدلی بر اساس تحقیقات صورت گرفته با هدف فهم بهتر ارتباط اقتصاد مقاومتی با سلوک اسلامی ، و نیز تاثیر جایگاه سلوک اسلامی مدیران در تحقق اقتصاد مقاومتی ارائه
شده است.
کلمات کلیدی: سلوک اسلامی- اقتصاد مقاومتی- ثبات اقتصادی
مقدمه
ثبات اقتصادی ، از جمله مواردی است که تامین کننده امنیت اجتماعی، فرهنگی و سیاسی در جامعه می باشد. از این رو توجه به تحقق این امر و تلاش برای رشد هرچه بهتر آن امری بس مهم می باشد . در ایران نیز، اقتصاد، در سالهای اخیر با رکودی جدی و نرخ تورم بالا مواجه شده است که از عمده دلایل آنها می توان به وجود تحریم های متعدد اقتصادی از جانب غرب، کاهش روابط دیپلماتیک و اقتصادی با کشورهای اروپایی اشاره کرد. همین امر، نیز سبب پیدایش پدیدهای منفی اجتماعی، فرهنگی و سیاسی در کشور شده است. از جمله این آسیب ها نیز میتوان به افزایش سن ازدواج و اعتیاد اشاره کرد که این مسائل اجتماعی، بنا به تعبیر بسیاری از کارشناسان، مرگ تدریجی جامعه و معضلات اخلاقی را در پی خواهد داشت.
از این رو، وجود این معضلات مسئولان را بر آن داشت تا بر ایجاد راه حل هایی در خصوص حل مشکلات اقتصادی تلاش نمایند. در همین راستا نیز، اقتصاد مقاومتی، برای نخستین بار توسط رهبر معظم انقلاب اسلامی، به کار گرفته شد، و بر لزوم تحقق آن از جانب ایشان تاکید گردید. به طوریکه ستادی نیز با نام اقتصاد مقاومتی در جهت تحقق این سیاست گذاری های آن شکل گرفت. این سیاست اقتصادی که در عمل به معنای آسیب شناسی،آسیب زدایی و ترمیم ساختارهای اقتصادی موجود از طریق نهاد های اقتصادی با رویکرد جهادی و انقلابی است،به زعم بسیاری از کارشناسان عاملی موثر در رشد اقتصادی کشور میباشد .
همچنین، اقتصاد مقاومتی سیاستی می باشد که صرفا بر مسئله تحریم ها تمرکز نداشته و هدف اصلی آن تغییر الگوهای اقتصادی آحاد مردم برای ایجاد رشد پویایی اقتصاد می باشد. به طوریکه بنا به تعبیر رهبر معظم انقلاب، راه حل مشکلات کشور، اجرای سیاستهای اقتصاد مقاومتی و تکیه به درون و چشم ندوختن به بیرون است . از این رو، میتوان اینطور استتنباط نمود که اقتصاد مقاومتی سیاستی با تکیه بر دانش و توان داخلی با هدف رفع چالش ها و موانع داخلی و خارجی میباشد و نه تمرکز بر رفع چالش های خارجی، با استفاده از عوامل و کشورهای خارجی در جهت رفع موانع داخلی.
از سوی دیگر، شاخصه های اسلامی نیز که در برهه های مختلف از تاریخ انقلاب اسلامی، کارآمدی و اثربخشی خود را در حل معضلات بسیار نشان داده اند، در این پژوهش به عنوان راه حلی موثر مورد بحث و ارائه قرار گرفته اند. به عبارتی دیگر، همانطور که جهاد سازندگی با تکیه بر شاخصه هایی هماند خودباوری، ایثار، عزم ملی و عزت نفس در دوران پس از جنگ کارآمدی خود را اثبات کرده است، سلوک اسلامی نیز با تکیه بر شاخصه هایی همچون خدا محوری، مسئولیت پذیری و عدالت نیز به خوبی خواهد توانست در حل مشکلات اقتصادی و نیز تحقق سیاست های اقتصاد مقاومتی فائق آید.
در این پژوهش نیز، ما در تلاش هستیم تا تاثیر سلوک اسلامی مدیران را در تحقق اقتصاد مقاومتی بیان کنیم. به طور مثال یکی از این سلوک که تقوای الهی میباشد، همانطور که در قرآن کریم نیز ذگر شده است، به کارگیری آن توسط افراد سهولت و آسانی کار ها را در پی خواهد داشت . در همین راستا نیز، به کارگیری سلوک اسلامی و تاثیر آن در تحقق اقتصاد مقاومتی از چشم انداز های علمی و دینی و نیز نظرات اندیشمندان در این حوزه مورد بحث و واکاوی قرار گرفته و نیز آثار و نتایج آن در سالهای گذشته بیان شده است.
همچنین در این پژوهش، راهکارهایی علمی با استفاده از روش های اصلاح کارکنان، درجهت تاثیرگذاری سلوک اسلامی و به کارگیری آنان توسط مدیران ارائه شده است. در انتها نیز بر اساس تحقیقات صورت گرفته، مدلی در خصوص جایگاه سلوک اسلامی مدیران در تحقق اقتصاد مقاومتی به تصویر کشیده شده است.
سلوک اسلامی
سلوک در لغت به معنی راه و روش است و اصطلاحی است در عرفان. همچنین، سالک اسم فاعل سلوک بوده و به معنای شخصی میباشد که راه شناخت خدا و رسیدن به او را می پیماید - . - 4 همچنین شیخ محمود شبستری در توضیحی از معنای سلوک فرموده اند که، سلوک سالک سفری معنوی است و در این سفر مراحلی قطع می کند و از منازلی می گذرد در هر مرحله مقامی است که سالک به آن در می آید و پس از اینکه در یک مقام به کمال رسید به مقام برتر می رود، مقام مرتبه ای از مراتب سلوک است که به سعی و کوشش و اراده و اختیار سالک بدست می آید.
این مفهوم از چنان اهمیتی برخوردار میباشد که رهبر انقلاب اسلامی نیز فرموده اند، ترویج سلوک و عرفان عملی در حوزههای علمیه است که ایشان آن را راه اصلی اصلاح نظام عملی و اخلاقی حوزه میدانند از سوی دیگر نیز، همانطور که رهبر کبیر انقلاب حضرت امام خمینی - ره - فرموده اند، حکومت اسلام ، حکومت قانون است. در این طرز حکومت ، حاکمیت منحصر به خداست و قانون، فرمان و حکم خداست.
همچنین جامعه ای در مسیر تعالی و رشد قرار خواهد گرفت که قانونی بر پایه ی عدالت در آن وضع شده باشد . بنابراین، پیاده سازی و اجرای شاخصه ها و قوانین اسلام نیز که بر پایه ی عدالت میباشد، سبب رشد و تعالی آن کشور در زمینه های مختلف خواهد گردید. به طور مثال یکی از این شاخصه های اسلامی که در آن تاکید بسیاری ورزیده شده است، خدمت به خلق می باشد. به طوریکه رسول اکرم - ص - فرموده اند: کسی که در راه برآوردن نیاز برادر مون خود بکوشد، گویی نه هزار سال با روزه گرفتن و شب زنده داری، خدا را عبادت کرده باشد.
نظارت بر عملکرد زیر مجموعه ها
هر کدام از شاخصه های بالا که در ادامه مقاله ارتباط آنان با تحقق اقتصاد مقاومتی مورد واکاوی قرار خواهد گرفت، به خوبی بیانگر اهمیت اسلام نه تنها به مسائل دینی، بلکه اجتماعی میباشد.خدا محوری، خدمت به مردم و نیز اصلاح امور مردم، هر کدام در صورت توجه مدیران و نیز تعهد و اعتقاد به این شاخصه ها میتوانند گره گشای بسیاری از مشکلات باشد.
