بخشی از مقاله
چکیده:
در دنیای امروز فناوری نقش اساسی در مزیت رقابتی سازمانها ایفا می کند بنا بر این می باید بر اساس یک نگاه استراتژیک مدیریت گردد. یکی از اهداف اصلی در دستیابی به محصولات و خدمات تعریف شده در برنامه ریزی استراتژیک، به کارگیری فناوریهای مختلف است . در این را ستا مدیران فناوری به ابزاری نیاز دارند تا از این موضوع اطمینان حاصل کنند . نقشه راه فناوری به عنوان یک ابزار قوی در جهت پشتیبانی از برنامه ریزی و استراتژیهای سازمان استفاده می شود. نقشه راه فناوری به صورتی وسیع در سازمانها به منظور پشتیبانی از برنامه ریزی و استراتژی فناوری استفاده می شود .
این نظریه اولین بار توسط شرکت موتورولا حدود ٍِ سال قبل در جهت پشتیبانی از برنامه ریزی و فناوری تولید یکپارچه توسعه داده، سپس در یک حوزه وسیع و متنوع از زمینه های صنعتی در سطح شرکت ها و بخش های آن تطبیق و به کارگرفته شد . نقشه های راه فناوری می توانند اشکال زیادی داشته باشند اماعموماً نمودارهای زمانی چندلایه ای را در بر می گیرند که قادر به توسعه فناوری همسو شده با الزامات و روندهای بازار می باشد با توجه به آنکه در اغلب سازمانهای ایرانی ابزارهای مدیریتی، نه در غالب یکپارچه با دیگر ابزارها ی مدیریتی ، بومی و پیاده سازی می شوند لذا در این مقاله نشان خواهیم داد که چگونه می توان بر اساس نقشه استراتژی کارت امتیازی متوازن و در قالب چهار عنصر اصلی فناوری - فن افزار،انسان افزار، اطلاعات افزار و سازمان افزار - نقشه راه فناوری را طراحی نمود.
-1 مقدمه
بسیاری از مدیران از اهمیت استراتژیک فناوری در ایجاد ارزش و مزیت رقابتی برای کسب و کار یا بستر صنعتی آگاه هستند که در آن فعالیت می کنند ؟ این اهمیت با مواردی مانند هزینه و پیچیدگی ناشی از آهنگ سر یع تغییرات فناوری دو چندان می گردد ؟ برای کسب منفعت از مدیریت فناوری در کسب و کارهای گوناگون نیازمند سیستمها و فرایندهای اثر بخشی هستیم تا از قرار گرفتن منابع موجود و بالقوه فناوری در راستای اهداف و نیازهای کسب و کار در زمان حال و آینده اطمینان حاصل نماییم
نقشه راه فناوری روشی انعطاف پذیر است که به طور گسترده در صنعتهای مختلف برای برنامه ریزی راهبردی به کار می رود. این رویکرد و سیله ای ساختار یافته و گاهی گرافیکی برای کشف و ارتباط بین بازار،محصول و فناوری در حال توسعه در طول زمان می باشد . استفاده از این ابزار در شرکتها کمک می کند در محیط پویا و به شدت متغیر امروز با تمرکز بر پویش محیط محیط و ردیابی روند تغییرات فناوری موجود - نیز فناوریهای برهم زننده - موقعیت خود را در بازار حفظ کنند یا ارتقاء بخشند. اما فرآیند توسعه آن نسبتا دشوار و چالش بر انگیز است . مسائل مورد بررسی در روند تدوین نقشه راه گسترده هستند. خصوصا که تاثیر و تاثر عوامل انسانی با عث پیچیده شدن آن نیز می شود
با توجه به آنکه سیستم کارت امتیازی متوازن در صنعت مورد مطالعه استقرار یافته است و به منظور پویایی بیشتر این سیستم مقرر شد تا نقشه فناوری نیز از طریق منطق آن ترسیم گردد، لذا اهداف این پژوهش در صنعت مورد مطالعه را می توان به دو دسته تقسیم نمود:
-1 چهار عنصرفناوری شامل، فن افزار ،انسان افزار ،اطلاعات افزار و سازمان افزار را در انطباق با نقشه استراتژی کارت امتیازی متوازن در ترسیم نقشه را ه فناوری مد نظر قرار داد.
-2 نقشه راه فناوری را از طریق نقشه استراتژی کارت امتیازی متوازن - با در نظر گرفتن چهار منظر مال،مشتری،فرآیندهای داخلی و رشد و یادگیری - به منظور ایجاد یک سیستم یکپارچه استراتژی تدوین نمود.
-2 تاریخجه نقشه راه:
تاریخجه این ابزار کارامد به سال 1950 میلادی باز می گردد ،زمانی که کشور ژاپن به سبب خسارات سنگین درجنگ جهانی دوم و از دست دادن بسیاری از داشته هایش ،رشد اقتصادی سالانه اش منفی بود. در این ایام دولت آمریکا که این کشور را اشغال کرده بود و فرماندهان نظامی آمریکا ژاپن را تحت تسلط داشتند . این فرماندهان از کارشناسان آمریکایی برای بهبود نظامهای ارتباطی به ویژه مخابرات دعوت کردند . یکی از این کارشناسان ادواردو دمینگ بود ، که نظریه جدیدی در رابطه با تولید و کیفیت کالاها ارایه کرده بود.
دولت مردان و صنعتگران که در دوره های آموزشی این اندیشمند شرکت کرده بودند به زودی دریافتند که راه نجات در تولید و فروش فروش محصول به قیمت ارزان ، همراه با ضایعات فراوان نیست.خلاصه نظریات دمینگ چنین بود که ،که با افزایش کیفیت کالاها و خدمات ،از ضایعات و دوباره کاری و اهمال ورزی کاسته شده و قیمت تمام شده کالاها تقلیل پیدا می کند. افزایش کیفیت و تقلیل بهای تولید و فروش بیشتر خواهد شد که حاصل آن بالا رفتن و توان مالی شرکتها می باشد.
مدیران ژاپنی نسخه پیچیده شده دکتر دمینگ را با احترام فراوان و تلاش مستمر در امور صنعتی بکار گرفتند این تلاش به زودی نتیجه گرفت و چهره ژاپن را دگرگون نمود. به فاصله دو دهه ژاپن به کشوری صنعتی تبدیل شد . دولت آمریکا برای آشنا سازی مدیران صنایع و شیوه های کار صنایع ژاپن ، آنها را به مسافرت و دیدن کارخانه های ژاپنی می فرستاد.یکی از شرکتهایی که از رقابت با موسسات ژاپنی رنج می برد شرکت موتورولا بود که از شدت نگرانی از رقیب تازه به میدان آمده ، تلاش می کرد تا به اسرار موفقیت ژاپنی ها پی ببرد.
آقای رابرت گالوین مدیر شرکت موتورولا ، در راستای همین امر ، به اتفاق برخی مدیران صنایع آمریکا ، در سال 1980 به ژاپن سفر کرد. بازدید او با هدف معین و حساب شده و با دقتی بی نظیر توام بود . او پس از با زگشت از ژاپن دست به اقدامات اساسی زد که می توان آنها را به دو بخش تقسیم نمود.
اولا در سطح ملی دست به اقداماتی زد و درصدد برآمد که برنامه حمایت ژاپن از صنایع داخلی را تعدیل کند. ثانیا دگرگونی گالوین ، در سطح شرکت های خودش بود. او نظامهای مدیریت کیفیت جامع را در موسسات خود پیاده کرد و آنرا با ابتکار جالبی درآمیخت و نظامی جدید خلق کرد
. نظام نقشه را فناوری موتورولا در سال 1978 توسط چارلی ویلیلرد، مدیر تحقیق و توسعه موتورولا برای اولین با در جهان منتشر شد و مورد توجه و بررسی صنایع آمریکا قرار گرفت . در این گزارش نقشه راه فناوری دارای هشت بخش است: شرح فعالیتهای شرکت ، پیش بینی فناوری، ماتریس نقشه راه فناوری ، کیفیت ، اختصاص منابع ، وضعیت ثبت مالکیت ، شرح و موقعیت تولیدات ، خلاصه گزارش و نمودارهای آن و گزارش نظرات اقلیت شرکت کننده در گروه
-3 فناوری
فناوری را می توان تمام دانش ، محصولات ، فرآیندها ، ابزارها، روشها و سیستمهایی تعریف کرد که درجهت خلق و ساخت کالاها و ارائه خدمات بکار گرفته می شوند. به زبان ساده فناوری عبارت است از روش انجام کارها توسط ما، فناوری ابزاری است که بوسیله آن می توانیم به اهداف خود دست یابیم . فناوری اجرای عملی دانش است . ابزاری است که به کمک تلاش و سعی آدمی می آید .معمولا فناوری را چیزی سخت افزاری می دانند ، چیزی مثل ماشین ، کامپیوتر یا دستگاههای الکترونیک پیشرفته ، اما فناوری چیزی بیشتر از ماشین را در بر می گیرد.
چهار عنصر اصلی فناوری :
فناوری به عنوان عامل تبدیل کننده عوامل تولید - اعم از مواد اولیه ،کالاهای سرمایه ای به کالاها و خدمات از چهار عنصر فن افزار ، انسان افزار ،اطلاعات افزار و سازمان افزار تشکیل شده است.
-1-3فن افزار:
آن بخش ملموس از فناوری که خود را در اشیاء مجسم می سازد، به فن افزار فناوری تجسم یافته در اشیاء سخت افزار و امکانات موسوم است.فن افزار در برگیرنده مجموعه از ابزارها ، ماشین آلات ،تجهیزات ، تاسیسات و تسهیلات فیزیکی است. فن افزار مرکز ثقل فعالیتهای تبدیل داده به ستانده ها است و توسط انسان ایجاد و بکارگرفته می شود. در مورد فن افزار باید به دو نکته اساسی توجه کرد:
اولا سرعت رشد ، پیشرفت فن افزار از عناصر دیگر بیشتر است ، به همین دلیل اغلب سه عنصر دیگر نمی توانند پاسخگوی رشد شتابان به فن افزار باشند.این مشکل در کشورهای درحال توسعه بیشتر خود را نمایان می سازد . ثانیا درک بسیاری از کشورهای در حال توسعه از فناوری مترادف با فن افزار بوده است. به همین سبب در انتقال فناوری ،آنها تاکید وافر بر دریافت ماشین آلات و تجهیزات دارند. و از توسعه سه عنصر دیگر غفلت ورزیدند. بدیهی است که فن افزار به تنهایی نمی تواند ایجاد کننده زمینه های توسعه صنعتی - فنی باشد. برای ایجاد پایه های مستحکم فنی - صنعتی کشورهای در حال توسعه باید ، به توسعه اجزای دیگر تشکیل دهنده فناوری نیز توجه کنند.
-2-3انسان افزار :
آن بخش از فناوری که در انسانها تجلی یافته به انسان افزار، فناوری ، فناوری تجسم یافته در انسانها یا تواناییهای لازم برای انجام عملیات تحقیقات و تولید مرسوم است.
انسان افزار عامل برگیرنده خرد ، نبوغ ، تجارت ، مهارتها ، علوم ابتکار، خلایت ، نوآوری ، ارزشها و انگیزه های انسان یا جمعی از انسانهاست.
