بخشی از مقاله
HSE مدیریت عملکرد سدید سیستم به کمک مدل کارت امتیازی متوازن
چکیده
سازمان ها همواره کوشسیده اند تا در عرصدسه رقابت تجاری و اقتصاسادی کمترین زیان را دید ده و بیشترین سود را نصدیب خود نمایدند. استقرار سید سستم مدیریت ایمنی، بهداشت و محیط زی-سست و بکارگیری اصول و الزامات ایدن استانداردها در سازمان های تولیدی و خدماتی در سراسر جهان دائما در حال گسترش و شکوفایی می باشد. تعریف و پیاده سازی سیستم مدیریت HSE در یک سازمان موارد ایمنی، بهداشت و محیط زیست را به صورت همزمان مورد توجه قرار می دهد. با توجه به اهمدت سیستم های یاد شده، فقدان روشی جهت نظارت، ارزیابی و بهبود این سیستم ها سد بب کاهش عملکرد سازمان ها نسبت به یکدیگر خواهد شد. از سوی دیگر کارت امتیازی متوازن به عنوان ابزاری مهم جهت کنترل مدیریت بوده و یک منطق استراتژیک را بین فعالیت های جاری و موفقیت بلند مدت شسستند شی کند. در این مقاله کارت امتیازی متوازن جهت ارزیابی عملکرد سیستم HSE مورد استفاده قرار گرفته است. با توجه به مفاهیم و عناصر موجود در سیستم HSE منظر های مورد نیاز در BSC اهداف استراتژیک در هر منظر تعریف شده است.
مقدمه
مزایای حاصل از اجرای سیستم ایمنی، بهداشت و محیط زیست، سازمان ها را در مسیر بکارگیری و پیاده سازی این سیستم ها در فرآیندهای خود سوق داده است. سیستم مدیریت HSE از طریق تعریف و پیاده سازی آن در سازمان موارد ایمنی، بهداشت و محیط زیست را بصورت همزمان مورد توجه قرار می دهد. فقدان روش ارزیابی واحد جهت نظارت، ارزیابی و بهبود این سیستم ها سبب کاهش عملکرد سازمان ها، عدم رشد دانش و توانمندی های سازمانی، عدم شناخت و امکان استفاده مدرس دانشگاه علم و صنعت ایران، واحد بهشهر کارشناس مهندسی صنایع، دانشگاه علم و صنعت ایران، واحد بهشهراز تجربیات سایر سازمان ها در این زمینه، عدم شناخت نقاط قوت سازمان و عدم شناخت و ارزیدابی دوره ای برنامه های پیشرفت سازمان و غیره خواهد شد. از این رو کارت امتیازی متوازن به عنوان یک روش ارزیابی عملکرد می تواند جهت مدیریت عملکرد این سیسستم ها مورد استفاده قرار گیرد. ۱- سیستم ایمنی، بهداشست و محیط زیست: امروزه سفید سیستم های مدیریت محیط زید سنت و مدیریت ایمنی و بهداشت و زیر مجموعه های وابسته به آنها اهمیت خاص یافته است و بکارگیری اصول و الزامات این استانداردها در سازمانهای تولیدی و خدماتی در سراسر جهان دائما در حال گسترش و شکوفایی می باشد. پس از معرفی استانداردهای اخیر و نتایج موفقیت آمیز بکارگیری این رویکردها، امروزه بسیاری از سازمانها به نقش موثر پیاده سازی این نوع استانداردها در افزایش اثربخشی سازمانها و نقش مفید آنها در جهت اهداف سازمان پی برده اند. در صورتی که سازمان ها به پیاده سازی سیستم های یکپارچه HSE" بپردازند می توانند همزمان به اهداف کلی هر یک از سه زمینه فوق (ایمنی، بهداشت و محیط زیست) دست یابند: - دستیابی به سطح قابل قبول ایشانی و کاهش مداوم حوادث ناشی از کار تا رسانیدن به پایین ترین حل ممکن - حفظ و ارتقاء سلامتی کارگران و سلامت محیط کار و کاهش مداوم بروز بیماریهای شغلی تا پایین ترین حد ممکن . - تحصیل استانداردهای لازم جهت کاهش و کنترل مداوم اثرات نامطلوب زدست محیطی.
مهمترین عناصر سیستم مدیریتی HSE عبارتند از:
۱- رهبری و تعهد: تعهد در سطوح مختلف، از بالا تا پایین و فرهنگ حاکم بر سازمان جهت نیل به موفقیت
۲- خط مشی و اهداف استراتژیک : ارزشی، اصول عملکرد و آرمان حاکم بر سازمان در ارتباط با بهداشت، ایمنی و محیط زیدست
۳- سازمان، منابع و مستند سازی : سازماندهی نیروی انسانی، منابع و مستند سازی برای عمل کرد مطمئن HSE ۴
- ارزیابی و مدیریت ریسک و تعیین و ارزیابی ریسک های HSE مربوط به فعالیت ها، محصولات و خدمات و توسعه (اجرا نمودن) اقدامات کاهش ریسک
۵- طرح ریزی : اجرا طرح ریزی فعالیت های کاری نظیر طرح ریزی تغییرات و مقابله با وضعیت اضطراری
۶- استقرار و پایش : کارآیی اجرا و کنترل فعالیت ها و چگونگی انجام اقدام اصلاحی در مواقع لزوم
۷- ممیزی و بررسی مجدد : ارزیابی های دوره ای از کارآیی اجرا نظام، اثربخشی و کفایت آن سیستم مدیریت HSE سیستم یکپارچه ای است که از طریق تعریف و پیاده سازی آن در یک سازمان ، موارد ایدمذی ، بهداشت و محیط زیست بصورت همزمان مورد توجه قرار می گیرند.
۲- کارت امتیازی متوازن
در سال ۱۹۹۲ رابرت کاپلان" و دیوود نورتن" از دانشگاه هاروارد، روش ارزیابی متوازن را با هدف اجرای بهترین عملیات جهت ارزیابی عملکرد، پایه گذاری نمودند. این روش در یک سیستم مدیریت استراتژیک در انجام فرآیندهای مهم مدیریتی از قبیل:
- | - عملیاتی نمودن برنامه های استراتژیک به برنامه های اجرایی - به وجود آوردن یک سیستم اندازه گیری و ارائه بازخورهای استراتژیک و ارتقای کیفیت یادگیری - بررسی سازمان جهت درک نقاط قوت و ضعف ( فرصتهای بهبود) به کار می رود روش ارزیابی متوازن ابزار سودمندی برای وضوح دورنما و استراتژی سازمان در چهار محدوده، شامل: اهداف مالی، مشتریان، فرآیندهای مهم و کلیدی در موفقیت سازمان، یادگیری و رشد به حساب می آید. BSC اهداف و استراتژی های سازمان را از چهار منظر، تصویر می کند و به عنوان یک سیستم مدیریتی، سازمان را از چهار جهت می نگرد :
۱- از دید مالی
۲- از دید مشتری
۳- از دید فرآیندهای داخلی
۴- از دید رشد و یادگیری سازمان ها خواهان دستیابی به نتایج مالی می باشند (سطح اول) از این رو برای دستیابی به این نتایج بایستی از رشسایت و حمایت مشتریان خود برخوردار شوند و محصول با کیفیت مناسب را در زمان و با قیمت مناسبی در اختیار مشتریان قرار دهد (سطح دوم)، برای رسیدن به نتایج مورد انتظار در سطح مشتریان بایستی فرآیند های داخلی خود را تصحیح، توسعه و کنترل در برخی از مواقع ممکن است نیاز به بررسشی تعداد بیشتری (یا کمتر ) .
در شکل ۱ وجوه روش ارزیابی متوازن نشان داده شده است.
در مرکز دیاگرام روش ارزیابی متوازن چشم انداز و استراتژی دیده می شود، که برخلاف سیستم های عملکرد سنتی که کنترل های مالی را در قسمت اصلی و مرکزی خود داشته اند، اساستراتژی و چشم انداز سازمانی را مد نظر قرار می دهند۵l]، مراحل آماده سازی و برنامه ریزی کارت امتیازی در شکل ۲ نشان داده شده است.
۳- ارزیابی عملکرد سیستم های HSE به کمک کارت امتیازی متوازن:
با توجه به مزایای حاصل از سیستم HSE اهمیت پیاده سازی مناسب این سیستم ها یک واقعیت انکار ناپذیر است. از این رو استقرار یک سدیسستم سنجش عملکرد در بهبود مستشار عملکرد اساسیسستم HSE توصیه می گردد. جهت یادگیری و نمونه برداری از سازمان های پیشرو، سازمان نیاز به سسنجش و ارزیابی عملکرد خود خواهد داشت.
- برسان، کاهش عوامل زیست محیطی، افزایش ایمنی در محیط های کاری و ایجاد امکان بهبود مستمر در ارزش آفرینی و عملیات های مربوطه را موجب خواهد شد. در این مقاله از مدل کارت امتیازی متوازن جهت ارزیابی و مدیریت عملکرد در کلیه ساسطوح سازمان در زمینه HSE استفاده شده است. در ادامه منظرها و اهداف استراتژیک پیشنهادی جهت ارزیابی سیستم های HSE ارائه شده است.
۱-۳- منظرهای کارت امتیازی جهت ارزیابی سیستم های HSE:
کارت امتیازی متوازن دارای ۴ منظر کلی می باشد و بر اساس شرایط و اهداف سازمان ممکن است که به این منظرها مواردی افزوده شده یا دچار تغییراتی شوند. رویکرد سیستم HSE در هر سازمان، به سه منیع انسان، سرمایه و محیط زیست متمرکز می باشد. سرمایده در هر سازمان به کمک منظر مالی تحت پوشش قرار خواهد گرفت، اما منابع انسان (کارکنان سازمان) و محیط زیدست به کمک منظرهای فوق تحت پوشش قرار نمی گیرند.
مشتریان یک سازمان از دیدگاه HSE همان کارکنان داخلی هستند که سازمان به دنبال برقراری ای مذی و بهداشت حرفه ای برای آنان می باشد. از این رو، منظر مشتری از نگاه HSE همان منظر کارکنان داخلی خواهد بود
. با توجه به اهمیت محیط زیست از نگاه سیستم HSE نیاز به یک منظر جدید برای برنامه ریزی جهت مدیریت زیدست محیطی بسیار ضروری و مورد توجه خواهد بود.
علاوه بر نکات فوق جهت تعییدن منظرهای مورد نیاز جهت سنجش سیستم HSE به بررسی بین عناصر ۷ گانه HISE و منظرهای BSC پرداخته می شد
۱- رهبری و تعهد:
