بخشی از مقاله
چکیده
هدف از پژوهش حاضر تحلیل ارتباط بین ابعاد عملکرد بر اساس کارت امتیازی متوازن در اداره کل ورزش و جوانان استان گیلان بود.روش پژوهش از نوع توصیفی- پیمایشی بود که بهصورت میدانی انجام شد. جامعهی آماری شامل مدیران و کارشناسان اداره کل ورزش و جوانان استان گیلان بود. نمونه آماری بهطور هدفمند انتخاب شدند. برای جمعآوری دادهها از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد و روایی صوری آن توسط صاحبنظران 12 - نفر - ، تائید شد. همچنین پایایی آن با استفاده از آزمون آلفای کرون باخ - 0/89 - محاسبه شد.
در این پژوهش جهت تجزیهوتحلیل داده ها و بررسی برازش مدل از مدل سازی معادلات ساختاری و با نرمافزار PLS استفاده شده است. مدل ارزیابی عملکرد اداره کل ورزش و جوانان استان گیلان در چهار عامل، 12 بعد و 55 شاخص است، بهطوریکه عامل رشد و یادگیری دارای 4 بعد و 13 شاخص، فرآیندهای داخلی 4 بعد و 23 شاخص، مالی 2 بعد و 7 شاخص و مشتری و نتایج ورزشی 2 بعد و 12 شاخص هستند. که به ترتیب عاملهای فرآیندهای داخلی، مشتری و نتایج ورزشی، رشد و یادگیری و مالی دارای ضرایب بارهای عاملی 0/91، 0/83، 0/81 و 0/80 بودند. همچنین بر اساس همبستگی بین متغیرهای پنهان بیشترین همبستگی بین ابعاد رشد و یادگیری و فرآیندهای داخلی با مقدار همبستگی 0/807 و سپس بین ابعاد مالی و مشتری و نتایج ورزشی با مقدار همبستگی 0/763 میباشد.
با توجه به نتایج تحقیق، پیشنهاد میشود در ارزیابی عملکرد سازمان، به 4 منظر موردمطالعه و ابعاد آن و شاخصهای تأییدشده توجه ویژهای شود. همبستگی بین متغیرها نشان میدهد که رابطه علی و معلولی بین ابعاد ارزیابی عملکرد اداره کل ورزش و جوانان وجود دارد که میزان این همبستگی بین ابعاد فرآیندهای داخلی و رشد و یادگیری قوی میباشد که لازم است مدیران به این موضوع توجه نمایند. بنابراین هراندازه به فرآیندهای داخلی سازمان توجه گردد موجب افزایش رشد و یادگیری در شاخصهای عملکردی اداره کل ورزش و جوانان استان میگردد. و همین-طور توجه به شاخصهای بعد مالی موجب پیشرفت در شاخصهای عملکردی در بعد مشتری و نتایج ورزشی خواهد بود.
مقدمه
کارکردهای نظارت مستمر و شناسایی عوامل و فاکتورهای اثرگذار بر عملکرد سازمانها در صنایع تولیدی و خدماتی مختلف، چند دههای است که اهمیت خود را بهخوبی نشان داده است و صاحبان صنایع مختلف از نقش کلیدی نظارت مستمر بر نقاط کلیدی عملکرد بهخوبی آگاه هستند
نظارت و ارزیابی عملکرد ، موجب هوشمندی سیستم و بخش اصلی تدوین و اجرای سیاست سازمانی محسوب میشود و در جهت سوق دادن سیستمها به سمت استفاده صحیح و بهینه از منابع، میتواند بسیار کمککننده باشد
همه سازمانهای دولتی و خصوصی، برای توسعه، رشد و پایداری در عرصه رقابتی امروز بهنوعی سیستم ارزیابی عملکرد نیاز دارند، که در قالب آن بتوانند کارایی و اثربخشی برنامههای سازمان، فرایند و منابع انسانی خود را موردسنجش قرار دهند. سازمانهای کارا به جمع آوری و تحلیل دادهها بسنده نمیکنند، بلکه از این دادهها برای بهبود سازمان وتحقّق رسالتها و استراتژیها استفاده میکنند. به عبارتیدیگر، بهجای ارزیابی عملکرد به مدیریت عملکرد می-پردازند
ارزیابی عملکرد فرآیندی است که وجود آن در تمامی سازمانها ضروری به نظر میرسد و این ارزیابی درواقع نوعی مصونسازی سازمان در برابر آفات پیشرو میباشد از طرف دیگر، در مسیر ارزیابی عملکرد سازمان-های ورزشی همواره مشکلاتی وجود داشته که انجام ارزیابیهای دقیق و قابلاعتماد راتقریباً غیرممکن کرده است. وجود معیارها و شاخصهای زیاد و در بسیاری موارد پنهان، ارزیابی را به مسئلهای پیچیده تبدیل نموده است که الگوریتمهای ریاضی را نیز از ارائه راهکارهای مناسب برای ساخت یک مدل ارزیابی کارآمد عاجز نموده است
برای درک مفهوم عملکرد و کاربرد عملیاتی آن در مطالعات سازمان و مدیریت، نیازمند بهرهگیری از یک الگوی جامع هستیم بهطوریکه بتواند زوایای مختلف عملکرد را نشان دهد. برای دستیابی به چنین هدفی بهرهمندی از الگوی علی- معلولی پیشنهاد میشود که قادر است اقدامها در زمان حال را به نتایج در آینده پیوند دهد. این الگو شامل سه بخش پیامدها - نتایج - ، فرآیندها و مبانی هست. هر سازمانی نیازمند تعریف منحصربهفردی از این مفاهیم هست که برای موقعیت خودش مناسب است.
کاپلان و نورتون - 2006 - در اواخر قرن بیستم ابزاری برای ارزیابی عملکرد در سازمانها به نام اختصاری BSCکارت امتیازی متوازن ارائه نمودند. این ابزار پس از تکامل فراتر از یک ابزار ارزیابی عمل کرده و چارچوبی برای پیادهسازی اهداف و استراتژیهای کلان سازمان را نیز فراهم آورد
امروزه در سازمانهای ورزشی کشور از مدلهای متفاوتی برای ارزیابی عملکرد استفاده شده است که در هر یک از آنها با رویکردی متفاوت به تحلیل محیط پرداخته شده است؟ یکی از این مدلهای راهبردی، مدل کارت امتیازی متوازن است که در آن تمام جنبههای یک سازمان بهطور متعادل بررسی میشود
در این تحقیق از میان مدلهای گوناگون ارائهشده برای ارزیابی عملکرد، مدل کارت امتیازی متوازن انتخاب شده است. این مدل با تأکید بر چهار جنبه کلیدی رشد و یادگیری، فرایندهای داخلی، مالی و مشتری معیارها و شاخصهای موردنیاز را برای ارزیابی عملکرد سازمان فراهم میکند
بهمنظور انجام وظایف وزارت ورزش و جوانان در استانها ،ادارات کل ورزش و جوانان استانها بر اساس ماده اساسنامه وزارت ورزش و جوانان تشکیل میگردد. اداره کل ورزش و جوانان تشکیلاتی است که بهمنظور فراهم نمودن زمینه مساعد در جهت گسترش و توسعه ورزش قهرمانی و حرفهای، ورزش همگانی و روستایی، فرهنگی، آموزشی و پژوهشی، ساماندهی امور جوانان، حقوقی، مجلس و هماهنگی امور استانها، توسعه منابع و پشتیبانی و روابط عمومی مربوطه و ایجاد انگیزه و نیز جذب آحاد مردم به امر ورزش و کشف استعدادها و بالا بردن سطح مهارتهای ورزشی بر اساس اصول و مبانی پیشبینیشده در اهداف فدراسیون و سازمان تربیتبدنی ایجاد میگردد.
این اداره کل بر اساس چارت سازمانی زیر نظر وزارت ورزش و جوانان هست و درواقع نماینده و جانشین وزارت ورزش و جوانان در استان بوده که فعالیتهای مرتبط در سطح استان را با هماهنگی وزارت ورزش و با رعایت کامل قوانین و مقررات مربوطه اجرا و نظارت مینماید
در همین رابطه پژوهشهایی انجام شده است، بهعنوانمثال: حسینی - 1390 - ، در پژوهشی نشان داد که شاخصهای مالی و اقتصادی بیشترین تأثیر را بر عملکرد باشگاهها داشتند و باشگاهها برای بهبود عملکرد، نیاز به مدیریت هزینه و ایجاد راههای درآمد بیشتر هستند، ضمن اینکه ثبات در بازیکنان، مدیریت و مربیان باشگاه اهمیت ویژهای را در این پژوهش داشتند
میر فخرالدینی و همکاران - 1391 - ، در تحقیقی نشان داد که اداره کل تربیتبدنی استان یزد در دو عامل فرایندهای داخلی و رشد و یادگیری عملکرد مطلوب داشته و در دو عامل مشتری و مالی - مناظر - BSCعملکرد مطلوبی نداشته است
علیان - 1392 - ، در پژوهشی نشان داد که عملکرد زیرساختهای درونی اداره کل ورزش و جوانان استان اصفهان بر اساس ارزیابی کارت امتیازی متوازن و نیز عملکرد اداره مربوطه ازلحاظ تعیین تأثیر سیستم مالی، مشتریان، فرآیندهای داخلی، آموزش و یادگیری مستمر در استقرار ارزیابی بر اساس روش کارت امتیازی متوازن بهطور معنیداری کمتر از سطح متوسط بوده است.
مصفا - 1393 - ، در پژوهشی دریافت که در مدل طراحیشده برای هیئتهای ورزشی استان گیلان عامل فرایندهای داخلی دارای بالاترین اهمیت و عامل مالی دارای کمترین اهمیتاند. ژنگ مین و همکاران - 2005 - در پژوهشی با عنوان مدیریت عملکرد بر مبنای کارت امتیازی متوازن دریافتند که چهار عامل - BSC - منبع اصلی تهیه نقشه استراتژیک نبوده بلکه - BSC - بهعنوان یک روش مدیریت عملکرد برای اهداف متفاوت توسط ذینفعان گوناگون مورد استفاده قرار میگیرد. لذا هرگونه تغییرات موردنیاز در - BSC - میتواند بر مبنای فرضیههای پیشنهادی که موفقیت استراتژیک بلندمدت سازمان را در پی داشته باشد، صورت گیرد
دی دلینی - 2008 - طی پژوهشی به این نتیجه رسید که وقتی دانشگاه نظام ارزیابی عملکرد بخش ورزش دانشگاه را با استفاده از کارت امتیازی متوازن اجرا کرد 3هدف در عاملهای مالی، مشتری و رشد و یادگیری و ُ هدف در فرآیندهای داخلی را داشت که سودآوری این بخش و گرایش دانشجویان به فعالیتها ورزشی بهویژه ورزش قهرمانی افزایش یافت. آلونسو و فرناندز “2009” در تحقیقی با عنوان کارت امتیازی متوازن برای سرمایه-گذاری دولتی در بخش ورزش، شاخصهای عملکرد را اقتضاء، درجه سودمندی، کارایی، مطلوبیت و دوام میداند.
یان ابویل - 2015 - در پژوهشی بیان نمود که عملکرد سازمانی به یک تابع مدیریت ضروری درزمینهی ورزش غیرانتفاعی جهت افزایش فشار بر این سازمانها برای ارائه خدمات باکیفیت به سهامداران به شیوهای پاسخگو و شفاف تبدیل شده است. بنابراین با توجه به اینکه ارزیابی عملکرد ادارات کل ورزش و جوانان در ورزش کشور یکی از اولین و اساسیترین بخشهای برنامهریزی راهبردی به شمار میرود و اهمیت بسیاری دارد، محقق درصدد است تا ارتباط بین ابعاد عملکرد اداره کل ورزش و جوانان استان بر اساس کارت امتیازی متوازن را تحلیل کند تا با استفاده از این شاخصها بتوان عملکرد این سازمان را مورد ارزیابی قرار داد و رابطه بین ابعاد عملکردی را بررسی نمود.
روششناسی تحقیق
تحقیق حاضر از نوع توصیفی- پیمایشی بود که به صورت میدانی انجام شد و جهت تبیین مبانی نظری معیارهای ارزیابی عملکرد اداره کل ورزش و جوانان استان گیلان، از منابع موجود - گزارشها، وبسایت ها و مدارک موجود - استفاده شده است. در این خصوص، بهمنظور روشنتر شدن مسیر پژوهش و غنیسازی اطلاعات فراهمشده جهت شناسایی معیارها و گزینههای مربوط به ارزیابی عملکرد اداره کل ورزش و جوانان، مصاحبهای با برخی از مدیران و کارشناسان اداره کل ورزش و جوانان و اساتید هیئتعلمی ترتیب داده شد و ضمن بررسی معیارها و گزینههای شناساییشده و جمعبندی و خلاصه کردن نتایج، 4منظر کارت امتیازی متوازن؛ 12 بعد و 60 شاخص برای طراحی سیستم ارزیابی عملکرد اداره کل ورزش و جوانان استان گیلان تعیین گردید. جامعه آماری شامل کلیه مدیران و معاونان بخشهای مختلف اداره کل ورزش و جوانان استان گیلان بودند که تعداد80 نفر به عنوان نمونه آماری بهصورت هدفمند انتخاب شدند.
بنابراین تعداد 80 پرسشنامه توزیع شد که تعداد 64 پرسشنامه قابلاستفاده و 16 پرسشنامه ناقص و مخدوش بود. برای جمعآوری دادهها از پرسشنامه محقق ساخته - میزان اهمیت - استفاده شد که از این پرسشنامه جهت تعیین میزان اهمیت هر یک از شاخصها و ابعاد در ارزیابی عملکرد مورداستفاده قرار گرفت. برای تعیین روایی و رفع ابهامات احتمالی، پرسشنامه توسط اعضای هیئتعلمی و جمعی از اساتید گروه مدیریت ورزشی دانشگاه گیلان مورد بررسی قرار گرفت و پس از اعمال اصلاحات موردنیاز، بین نمونه موردنظر توزیع گردید.
معیاری که برای مطلوب بودن - AVE - نمایش داده میشود مساوی و بالاتر از 0/5 است؛ که در این تحقیق این مقدار برای همه سازهها بالاتر از 0/5 هست. جهت تعیین پایایی پرسشنامه از روش آماری آلفای کرونباخ استفاده شد . - =0/89 - در این پژوهش از مدلسازی معادلات ساختاری و روش حداقل مربعات جزئی با استفاده از نرمافزار Smart PLS جهت تجزیه وتحلیل دادهها و بررسی برازش مدل و در بخش آمار توصیفی از SPSS23 استفاده شده است.
