بخشی از مقاله
چکیده
بسیاری از رفتارها و تصمیم های کارکنان و مدیران در سازمان های امروزی تحت تأثیر ارزش های اخلاقی آنهاست .فلسفه اخلاق فردی نظام ارزش ها و عقایدی است که فرد برای خود حفظ کرده و بر اساس آن در مورد مسائل اخلاقی تصمیم گیری می کند. موضوعات مربوط به تصمیم گیریهای اخلاقی و گزارشگری مالی اخلاقی بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است . در خصوص اهمیت تصمیم گیری اخلاقی حسابرسان در ارتقای اعتبار حرفه ،این موضوع مطرح می گردد که چه عواملی باعث تصمیم گیری های اخلاقی آنان می گردد افراد حرفه حسابداری باید سطح بالایی از صحت و درستی را در خدمات حرفه ای خود رعایت کنند و تصمیم گیری اخلاقی آنان برای کسب بازار سرمایه کارا و منصفانه و تخصیص بهینه منابع ضروری می باشد. در این مقاله ابتدا مفهوم اخلاق و تصمیم گیری اخلاقی و مبانی نظری آنها و در نهایت راه کارهایی در ارتباط با تصمیم گیری اخلاقی ارائه می شود.
-1 مقدمه
اخلاق به عنوان یک ضرورت برای نیل به جامعه ای سالم ،با توجه به کارکردها، پیامدهای مثبت فردی، سازمانی و اجتماعی آن همواره توجه دانشمندان ،مربیان و مدیران سازمان را برانگیخته است تا برای حفظ و ارتقای آن کوشش نمایند - رضایی منش ،. - 98 :1383 تصمیم هایی که از نظر اخلاقی ابهام داشته اند، باعث می شوند محیط گزارشگری مالی دچار اشتباه شود - بندی و همکاران،:1993 2 - 65 حرفه حسابداری نیز یکی از مشکلترین و منضبط ترین حرفه های دنیاست و به دلیل نوع و ماهیت خدماتی که ارائه میکند باید اعتبار واعتماد خاصی داشته باشد. تداوم این اعتبار و اعتماد و تقویت آن، به پایبندی فکری و عملی اعضای حرفه به ضوابط رفتاری و اخلاقی آن بستگی دارد .
امروزه به سختی می توان یک کسب و کار بزرگ را بدون داشتن حتی یک رسوایی مهم حسابداری پیدا کرد . افراد حرفه حسابداری باید سطح بالایی از صحت و درستی را در خدمات حرفه ای خود رعایت کنند و تصمیم گیری اخلاقی آنان برای کسب بازار سرمایه کارا و منصفانه وتخصیص بهینه منابع ضروری میباشد. به دنبال بسیاری از طوفان ها و رسوایی های بزرگ حسابداری،شرکت های سهامی بسیاری خواستار به کارگیری اخلاق در حرفه حسابداری و آموزش اخلاق دردوره تحصیلات کلاسیک حسابداری، شده اند.
مراعات نکات اخلاق حرفه ای برای حسابداران چندان آسان نیست.عوامل مختلفی بر نحوه تصمیم گیری حسابرسان تاثیر می گذارد. محققان - کیم و همکاران ،3 - 173 :2009به عوامل مختلفی در شیوه تصمیم گیری حسابداران رسمی اشاره می کنند. از جمله این عوامل می توان به باورهای مذهبی ،ویژگیهای شخصیتی حسابدار و جامعه و نوع حرفه اشاره کرد. برای پیدا کردن این عوامل ،محققان معمولا بر اساس یافته های خود الگوی نظری ارائه می کنند و از آن برای توجیه فرایند تصمیم گیری اخلاقی حسابداران استفاده می کنند.
الگوهای تصمیم گیری اخلاقی بر تفکر شناختی افراد تمرکز میکنند.در این الگوها غالبا یک فرایند تصمیم گیری شناختی دارند که به صورت متوالی ظاهر می شوند. در این شیوه پردازش ،عوامل موثر بر تحلیل شناختی فردی - مانند ارزشهای اخلاقی ،طرز تفکر،دانش - ،عوامل محیط سازمانی - مانند افراد از جمله همکاران و مافوقها - و فرصتهایی که برای انجام رفتار اخلاقی ایجاد شده - مانند پاداشها و آئین نامه های اخلاقی - به کار گرفته می شود.
بعنوان مثال، رست در الگوی خود توضیح می دهد که ساختارهای شناختی مختلف و فرایندهای موجود در بطن فرایند تصمیم گیری اخلاقی چطور برای ایجاد رفتار اخلاقی فرد با هم ترکیب می شوند - رست،.4 - 208 :1991 او به چهار مولفه عمده درونی در فراین تصمیم گیری اخلاقی اشاره می کند که این مولفه ها عبارتند از حساسیت اخلاقی ،توانایی استدلال برای پیدا کردن یک راه حل مطلوب،داشتن انگیزه اخلاقی و بالاخره ویژگیهای شخصیتی فرد است.
-2 مبانی نظری
مبانی نظری این تحقیق شامل تعاریفی از حسابرسی و نظریه های مربوط به آن و همچنین تصمیم گیری های اخلاقی ایشان می باشد که در این فصل بدان ها پرداخته شده است.
-1-2 نظریه قضائی :
بر طبق این نظریه ، نقش حسابرسان را قانون تعیین می کند و قانون از طریق اعطای اختیاراتی به حسابرسان برای آنها نقشی شبیه قاضی قائل است . مثلا طبق ماده 148 اصلاحیه قانون تجارت ایران مصوب سال 1347 بازرسان مکلفند درباره صحت و درستی صورت دارایی و صورت حساب دوره عملکرد و سود و زیان و ترازنامه ای که مدیران برای تسلیم به مجمع تهیه می کنند و همچنین درباره صحت مطالب و اطلاعاتی که مدیران در اختیار مجامع عمومی گذاشته اند اظهار نظر کنند.از جمله اختیاراتی که قانون به بازرس می دهد ، دسترسی کامل به مدارک و سوابق شرکت و انجام هرگونه رسیدگی و تحقیقی است که لازم بداند . بدین ترتیب در مدل فوق نقش حسابرس در ارتباط با صورتهای مالی صاحبان کار ، مشابه نقش قاضی در ارتباط با دعاوی قانونی است.
-2-2نظریه مسئولیت اجتماعی :
برخی استدلال می کنند که نقش حسابرس را نمی توان در چارچوب مسئولیتهای صرفا قانونی محدود کرد انتظارات جامعه مسئولیتهای دیگری را در مقابل حسابرس قرار می دهد، این نظرات بطور خلاصه چنین است :
-1 کشف تقلب و کارهای غیرقانونی مدیران
-2 گزارش درمورد کارائی و شایستگی مدیران
-3 گزارش در مورد کنترلهای داخلی شرکتها
-4 حفظ منابع سایر استفاده کنندگان از صورتهای مالی
-3-2 نقش عام اجتماعی رسیدگی وحسابرسی :
پاسخ گو نمودن افراد یا سازمان های جامعه در مورد اعمالشان از طریق فرآیند رسیدگی و حسابرسی توسط شخص ثالث ، نوع مکانیزم کنترل اجتماعی است. این فرآیند ثبات و آرامش روابط انسانی را به همراه دارد ودر نتیجه مسئولیت پذیری و پاسخگوئی در جامعه افزایش مییابد.
فلینت می گوید : وجود حسابرس به این دلیل است که افراد یا گروه های ذینفع به دلایلی قادر به کسب اطلاعات یا اطمینانی که لازم دارند ، نمی باشند. بنابراین رسیدگی و تائید، ارتباط قوی با مسئولیت پذیری و پاسخگوئی دارد . مانند ارتباط پزشک با بیمار.
-4-2 نقش خاص اجتماعی حسابرسی:
اطلاعات گزارش شده در مورد ایفای وظیفه مباشرت مدیر، دارای ماهیت مالی بوده و پاسخگوئی مدیران به مالکان می باشد. در اغلب کشورهای پیشرفته ،گزارش ایفای وظیفه مباشرت و پاسخگوئی با مقررات نظارتی یا قانونی لازم اجرا می شود و طبق این مقررات حسابرسی توسط یک حسابدار حرفه ای مستقل برای تائید و گواهی کیفیت پیش بینی شده اطلاعات مذکور را تصریح نموده است.
