بخشی از مقاله
چکیده
شخصیت و شخصیت پردازي در داستان یکی از وجوه مهم و اساسی در گستره داستان است که باعث اعتلاي یک اثر ادبی شده و موجب اقبال خوانندگان بدان اثر خواهد بود. حال آن که هر چقدر نویسنده از شخصیت هاي آشنا و قابل تصور و توصیف بیشتر استفاده کند ،شخصیت هایی که در ذهن خواننده راحت نقش می بندند و به تصویر می آیند؛ حتما گرایش به خواندن آن اثر بیشتر خواهد بود. نویسندهي نام آشناي ایران – احمد محمود – براین اصل تکیه دارد و شخصیت هاي داستانش را از میان همین مردم برگزیده و چنان واضح و گیرا به ترسیم چهرهی آنان پرداخته که گویا نقاشی است که قلم مو به دست تک تک چهره ها را بر بوم نقاشی طرح می زند. در این مقاله بر آنیم تا با آوردن شواهد کافی از شیوه هاي تصویر سازي - نقاشی - و توصیف شخصیت ها در رمان همسایهها صحبت کنیم که:مهم ترین خصوصیت احمد محمود در ترسیم و تصویر سازي چهرهي شخصیتهایش چیست؟ همچنین چگونه توصیفات او در نهایت به یک تابلوي نقاشی ختم می شود؟
مقدمه
داستان یا نوول - Novel - اثري است روایی به نثر که مبتی بر جعل و خیال - Fiction - باشد. اگر طولانی باشد به آن رمان و اگر کوتاه باشد به آن داستان کوتاه - short story - میگویند. نوول اصطلاحی انگلیسی است و معادل آن در اکثر زبان هاي اروپایی رمان - Roman - است. اصل واژه ي انگلیسی نوول، واژه ي ایتالیایی - Novella - است به معنی مطلب کوچک تازه. Novella که در قرن چهاردهم در ایتالیا مرسوم بوده، نوعی قصه ي کوتاه منثور است که معروف ترین نمونهي آن قصههاي دکامرون - Decameron - اثر بوکاچیو - Boccaccio - است. - شمیسا، - 172:1381 احمد محمود اهل جنوب ایران است . وي در سال 1310 در شهر اهواز بر گسترهي این دنیاي خاکی قدم نهاد و پس از حدود هفتاد و یک سال زندگی، در روز جمعه دوازدهم مهرماه سال 1381 روي در نقاب خاك کشید.
احمد محمود نیز مانند نویسنده هاي بزرگ ، جهان داستانی خود را آفریده است و از وجود و هستی اش مایه گذاشته و خود را در برابر خواننده ها ، خواسته یا نا خواسته به گونه اي دقیق و صادقانه اشکار کرده است . به همین دلیل براي خواننده هاي مشتاق ایرانی ، رمان هایش حقیقی ترین گیرایی را دارد. - میرصادقی ، - 156: 1382 شاید بتوان ادعا کرد داستان ها و رمان هاي احمد محمود همگی شخصیت محور هستند. و این شخصیت ها چنان با حوادث داستان عجین و همراه شده اند که پا به پاي هم داستان را پیش می برند.احمد محمود کاري نمی کند جز اینکه وقایع دردناك و فاجعه باري که بر سر این ملت و مردم ستمدیده و محروم آمده، به درستی و خلوص نشان دهد.بی ان که رمان هایش خصوصیتی احساساتی و جانبدارانه بگیرد. - همان -
در آثار احمد محمود کمتر دیده شده است که از طبقه و گروه زیر دست و محروم ، آشکارا حمایت شود یا پرخاشی مستقیم و آشکار نسبت به ظلم و ستم فرادستان بشود. احمد محمود در آثار خود توجه ویژه اي به شخصیتهاي داستان دارد. نویسنده آن گونه که عادت اوست به ترسیم و توصیف چهره ي شخصیت هاي داستان پرداخته آن گونه که آنها را ملموس و دست یافتنی می نماید. او کارش را همچون یک نقاش آغاز می کند طرحی می کشد و ضرباتی چند با قلم مو می زند و چهره ي شخصیت را به تصویر می کشد.
پیشینه پژوهش
با توجه به این که در زمینه تصویر سازي و توصیفات پویا در آثار زندهیاد احمد محمود به طور مستقل کار پژوهشی قابل توجهی انجام نشده است ، لزوم پرداختن به این موضوع جهت آشنایی با شیوههاي توصیفگري و تصویر سازي وي احساس می شود. در مصاحبه لیلی گلستان با احمد محمود که تحت نام » حکایت حال « چاپ شده است. احمد محمود ویژگی هاي سبک شناختی آثارش را به طور مختصر شرح داده است.
اما دکتر حمید عبداللهیان در کتاب » شخصیت و شخصیت پردازي در داستان معاصر « آثار احمد محمود را تا رمان » همسایه ها « فقط از نظر شخصیت پردازي بررسی کرده است ؛ و در این جا سعی داریم تا جلوه اي خاص از شخصیت پردازي احمد محمود را – که همان توصیف و تصویر سازي شخصیت هاست – مطرح کرده و اطلاعاتی پیرامون آن ارایه دهیم. لازم به تذکر است که جمال میر صادقی در کتاب » داستان نویس هاي نام آور معاصر ایران « به معرفی احمد محمود و آثارش پرداخته که هر چند به اختصار گفته لکن به تکنیک هاي نویسندگی او اشاره دارد و او را صاحب زبانی شسته و رفته می داند که حتی از آل احمد نیز مناسب تر و کارآمدتر جهت داستان توصیف کرده است .
پرسش هاي پژوهش
سوالاتی که انگیزه انجام این تحقیق شده اند و بر آنیم که در پایان به این سوالات پاسخ دهیم ، به قرار زیر است:
١- سبک و شیوه خاص تصویر و توصیف شخصیت ها در رمان همسایه ها چیست؟
٢- آیا شیوه و عادت احمد محمود در ترسیم شخصیت ها مختص به خودش می باشد؟
حدود پژوهش
محدوده این تحقیق فقط رمان » همسایه ها« اثر احمد محمود است اگرچه گوشه چشمی به سایر آثار نویسنده نیز داشته ایم.
توصیفات احمد محمود
شروع داستان ساده و سریع است .شخصیت هاي خانه»دنگال« همه آشنا هستند.نویسنده نیازي نمی بیند که هیچکدام از آدمهاي دنگال را معرفی کند . همه را به اسم می شناساند و از کارهاي معمول شان می گوید. و اشاره اي کوتاه به شخصیت ها می کند.و توصیف کامل به مجالی دیگر سپرده می شود آنگونه که عادت نویسنده است. رمان همسایه ها رمان شخصیت هاست. شخصیت جان رمان است. رمان بدون شخصیت همچون جهان است پیش از پیدایش انسان که حتی اگر زیباتر از زیباترین رویاهاي شاعران هم بود کسی نبود که زیبایی آن را درك کند و بستاید. جهان بدون انسان جهان بی لطف و معناست. و رمان بدون شخصیت تصور ناپذیر است. - ناصر ایرانی ، - 516: 1393
