بخشی از مقاله
چکیده: پیمانکار باید کالا یا شئ مورد نظر را بر طبق قرارداد بسازد و پس از ساخت، آن را تحویل کارفرما بدهد و پس از تحویل نیز مسئولیت و ضمان نسبت به کالای ساخته شده بر عهده او میباشد. بنابراین تعهدات پیمانکار عبارت است ازانجام عمل یاساخت کالا ، تسلیم کالا یا شیء ساخته شده به کارفرما و مسئولیت پیمانکار نسبت به شیء ساخته شده پس از تسلیم . تعهد اصلی پیمانکار، انجام عمل و ساخت شیء مورد نظر بر طبق قرارداد است.
این تعهد مشتمل بر وظایفی است که پیمانکار باید انجام دهد و در صورت اخلال در این تعهد باید خسارات وارده را جبران نماید. پیمانکار باید کالای مورد نظر را طبق شروط و اوصاف ساخته و تسلیم کارفرما نماید. در صورتی که مواد را پیمانکار تهیه میکند تعهد به تسلیم وی همانند تعهد بایع به تسلیم مبیع است، و در صورتی که مواد را کارفرما تهیه میکند، تعهد پیمانکار نسبت به تسلیم در حقیقت بازگرداندن مواد به مالک آن میباشد پس از تحویل کالای ساخته شده به کارفرما، ممکن است عیوب و نقائصی ظاهر شود به همین سبب مسئولیت پیمانکار نسبت به آنها مطرح میشود .
علاوه بر قواعد عمومی مربوط به مسئولیت پس از تحویل کالا، نسبت به مسئولیت مهندس معماری و پیمانکار ساختمان قواعد و مقررات خاصی وضع شده است.در این مقاله تعهدات پیمانکار در حقوق مصر و برخی کشورهای عربی با شرایط عمومی پیمان در حقوق ایران مورد بررسی قرار می گیرد . پیمانکار باید کالا یا شئ مورد نظر را بر طبق قرارداد بسازد و پس از ساخت، آن را تحویل کارفرما بدهد و پس از تحویل نیز مسئولیت و ضمان نسبت به کالای ساخته شده بر عهده او میباشد. بنابراین تعهدات پیمانکار را در سه قسمت مطرح مینمائیم:
الف. انجام عمل یاساخت کالا
ب. تسلیم کالا یا شیء ساخته شده به کارفرما
ج. مسئولیت پیمانکار نسبت به شیء ساخته شده پس از تسلیم الف. انجام عمل تعهد اصلی پیمانکار، انجام عمل و ساخت شیء مورد نظر بر طبق قرارداد است. این تعهد مشتمل بر وظایفی است که پیمانکار باید انجام دهد و در صورت اخلال در این تعهد باید خسارات وارده را جبران نماید.
.1 وظایف پیمانکار در انجام عمل پیمانکار برای اجرای تعهد خویش در مورد انجام عمل و ساخت شیء، باید از روش صحیح استفاده نموده و در اجرای تعهد توجه لازم و کافی را مبذول دارد، خواه مواد لازم را خودش فراهم کند یا کارفرما تهیه کرده باشد. بنابراین مسئول خطای خود و کارکنانش میباشد. همچنین پیمانکار باید کار را در مدت توافق شده به پایان برساند.
بند اول: روش انجام کار پیمانکار باید بر طبق روشی که توافق شده، کار را انجام دهد و شرایط مندرج در قرارداد را رعایت نماید.1 در صورتی که روش انجام کار و شروط آن در قرارداد تعیین نشده باشد باید بر طبق عرف به ویژه اصول و قواعد صنعتی و فنیرایج بین اهل حرفه عمل نماید. مثلاً در مورد ساخت بنا، نجاری، آهنگری، ریختهگری، بافندگی و نقاشی اصول و قواعدی وجود دارد که باید تبعیت شود هرچند در قرارداد ذکر نشده باشد. برطبق ماده 16 شرایط عمومی پیمان ، پیمانکار باید تأیید نماید که تمام اسناد را مطالعه نموده و از مفاد آن آگاه است و نسبت به تأمین نیروی انسانی و تدارک مصالح و ابزار اطمینان یافته و محل اجرای کار را بررسی نموده و بطور کلی تأیید می کند که هیچ موردی نمانده که بعدا در مورد آن استناد به جهل خود نماید .
اگر پیمانکار، با شرایط و اوصاف مورد توافق برای انجام کار مخالفت ورزد یا از شروطی که مقتضای اصول صنعتی و عرف آن حرفه - 1 ماده 637 قانون تعهدات و عقود لبنان: »ان الموجر یکون مسئولا ایضا عن الضرر الذی ینجم عن اخلاله بتنفیذ التعلیمات التی تلقاها اذا کانت صریحه، و لم یکن لدیه سبب کاف فی عدم مراعاتها. اما اذا کان لدیه مثل هذا السبب و لم یکن ثمه خطر فی التأخیر، فیلزمه ان ینبه صاحب الامر و ینتظر منه تعلیمات جدیده.« است تخطی ورزد و کارفرمااین مخالفت را ثابت نماید، پیمانکار مخلّ به انجام تعهد شناخته شده و باید خسارات وارده را جبران نماید و نیازی به اثبات تقصیر پیمانکار، توسط کارفرما نیست زیرا مخالفت با این شروط و اوصاف به عنوان تقصیر محسوب میشود. - شنب، ش 70، ص - .90 پیمانکار نمی تواند از این مسئولیت رهایی یابد مگر این که دخالت سبب خارجی را ثابت نماید یعنی ثابت نماید که مخالفت با شروط به قوه قاهره یا حادثه ناگهانی یا خطای کارفرما و یا فعل غیر باز میگردد.
ممکن است پیمانکار برای انجام کار بر طبق شروط نیاز به ابزار و ادواتی داشته باشد، در این صورت باید به هزینه خود آنها را تهیه نماید بدون این که نیاز به اشتراط در عقد باشد. همچنین بسیاری اوقات، پیمانکار نیاز به کارگران و اشخاصی دارد که او را در انجام عمل و ساخت شیء کمک نمایند و گاهی کل عمل را به این اشخاص واگذار میکند و خود بر کار آنها نظارت مینماید مگر این که مهارت شخصی پیمانکار مورد توجه باشد. در تمامی این موارد اجرت این افراد بر عهده پیمانکار است مگر این که توافق برخلاف شده باشد یا عرف حرفه برخلاف آن باشد.
مطلب مذکور در قسمت دوم ماده 649 قانون مدنی مصر آمده است: »بر عهده پیمانکار است که ادوات و لوازم مورد نیاز در انجام عمل را تهیه کند و تأمین آنها به هزینه خودش میباشد مگر این که توافق بر خلاف شده باشد یا عرف خلاف آن را اقتضا نماید.2.« ماده 17 شرایط عمومی پیمان مقرر می دارد که تأمین نیروی انسانی مورد نیاز بر عهده پیمانکار است . بند دوم: توجه لازم در انجام کار تعهد پیمانکاردر قرارداد پیمانکاری ممکن است تعهد به تحقق نتیجه یا تعهد به وسیله باشد. در صورتی که تعهد به نتیجه باشد مانند ساخت بنا یا لوازم، ساخت کالا، تهیه طرح یک پروژه و امثال آن، در این موارد پیمانکار از مسئولیت و تعهد مبری نمی شود مگر این که نتیجه را محقق نموده و عمل مطلوب را انجام داده باشد و به کار بردن توجه و دقت لازم، کفایت نمی کند. بنابراین مادامی که عمل مورد نظر تمام نشده مسئول است و مسئولیتش پایان نمیپذیرد مگر دخالت سبب خارجی را ثابت نماید.
- 2 ماده 649 قانون مدنی مصر: »و علی المقاول ان یأتی بما یحتاج الیه فی انجاز العمل من ادوات و مهمات اضافیه و یکون ذلک علی نفقته. هذا ما لم یقض الاتفاق او عرف الحرفه بغیره.« همچنین ماده 659 قانون تعهدات و عقود لبنان این مطلب را بیان نموده است: »یجب علی الصانع ان یقدم العدد و الآلات اللازمه لاتمام العمل، ما لم یکن هناک عرف او اتفاق مخالف.« ماده 615/2 قانون مدنی سوریه، ماده 648/2 قانون مدنی لیبی و ماده 867/2 قانون مدنی عراق نیز همین مضمون را بیان نمودهاند.
