بخشی از مقاله
چکیده
در عصر حاضر اهمیت نیروي انسانی در سازمان ها بر کسی پوشیده نیست. یکی از مشکلاتی که اکثر سازمان ها با آن روبرو است، نداشتن کارکنان متعهد و وفادار نسبت به سازمان و ارزشهاي آن میباشد.
تعهد سازمانی، یکی از نگرشهاي سازمانی است که با میزان عجین شدن افراد با سازمان شان و میزان علاقه مندي شان به ماندن در آن می باشد که به دلیل سطح بالایی از تعلق خاطر نسبت به سازمان، سازمان و اهداف آن را معرف خود میداند و از آن هویت میگیرد.
مفهوم تعهد سازمانی، از نگاه اسلام بدین معناست که کارکنان با نیت الهی و مسئولیت پذیري، با تمام توان در انجام وظایفی که دارند، به صورت ایثارگرانه و فراتر از مقررات سازمانی تلاش میکنند و اهداف سازمان را بر مبناي ارزش هاي اسلامی معرّف خود می دانند. به دلیل تأثیر تعهد سازمانی در پیامدهاي مهم رفتاري، چون غیبت، تأخیر و ترك خدمت، همواره مورد علاقه محققان علوم رفتاري و مدیریت بوده است.
پژوهش حاضر با روش توصیفی– تحلیلی، در صدد است فرایند شکلگیري تعهد سازمانی وعوامل مؤثر بر آن را بارویکرد اسلامی بررسی نماید. بدین ترتیب، نقش آموزش و تربیت، محتواي کتُب درسی، نقش مدیریت و تقویت باورهاي دینی از جمله عواملی است که در شکل گیري و تقویت تعهد سازمانی کارکنان مؤثر است. یافته هاي تحقیق نشان می دهد که نهادینه شدن ارزش هاي اسلامی در سازمان، تأثیر بسزایی در تعهد، مسئولیت پذیري و وفاداري کارکنان دارد، و بهکارگیري عوامل فوق، مسیر پیشرفت وتوسعه سازمان را با سرعت چشمگیري از لحاظ زمان و هزینه، تضمین میکند.
مقدمه
نیروي انسانی مهم ترین رکن و سرمایه سازمان هاست؛ زیرا منابع فیزیکی، مالی، و طبیعی بدون دخالت انسان نقشی ایفاء نخواهند کرد. هر چه این سرمایه از کیفیت مطلوب و بالاتري برخوردار باشند، موفقیت، بقاء، و ارتقاء سازمان بیشتر خواهد شد. لذا باید در مورد بهبود کیفی نیروي انسانی سعی فراوان نمود چرا که این اقدام هم به نفع سازمان و هم به نفع افراد است. تأکید و توجهی تنها به آموزش هاي تخصصی و پاداش هاي مادي نمیتواند منافع متقابل سازمان و کارکنان را تأمین نماید.
کارآیی نیروي انسانی همیشه نمی تواند بر اساس محاسبات اقتصادي پیش بینی شود، بلکه بهبود نگرش ها و رفتارها از طریق ایجاد تعهد و مسئولیت پذیري از یک سو و تعدیل ارزش هاي افراد از سوي دیگر، تا حدودي در جهت نزدیک کردن منافع سازمان و افراد کمک میکند. از طرف دیگر، نهادینه کردن ارزش هاي اسلامی در سازمان و فرهنگ سازي براساس آموزه هاي دینی، باعث تقویت و استمرار تعهد و مسئولیت پذیري کارکنان خواهد شد. هر چه اعضاي سازمان، بیشتر ارزشهاي اسلامی و انسانی سازمان را بپذیرند و خود را متعهد به سازمان بدانند، احتمال موفقیت سازمان به مراتب بیشتر خواهد شد.
هرچند در عصر حاضر، پرورش کارکنان از نظر تخصص و مهارت هاي فنی، یک امر حیاتی و ضروري است، ولی مهم تر از آن، تربیت نیروي است که به سازمان و ارزشهاي آن متعهد و پايبند باشند؛ زیرا بدون توجه به بعد اخلاقی و ارزش هاي معنوي سازمان، حتی کارکنانیکه داراي استعداد برجسته و از تخصص و مهارت بالایی برخورد ارند، نمیتوانند در بلندمدت موفق باشند و در سازمان هاي که کار میکنند کسب اعتبار نمایند.
تعهد سازمانی، نوعی نگرش و احساس درونی فرد نسبت به سازمان، شغل، گروه و یا جامعه است، که در قضاوت ها، عمل کرد، وفاداري و مسئولیت پذیري وي نسبت به سازمان تأثیرگذار است. علی رغم تفاوت هاي کلی سازمان ها - تولیدي، خدماتی، آموزشی، صنعتی، فرهنگی، سیاسی و... - ، میزان تعهد و وفاداري مدیران و کارکنان آن در سرنوشت، موفقیت و بقایش تأثیرگذار است.
مقوله تعهد سازمانی در مدیریت به خصوص در مدیریت اسلامی، یکی از ارزش هاي مهم و اساسی در سازمان است که برنامه ریزي، تصمیم گیري و سازماندهی بر آن متکی است، و اغلب مدیران بر این اعتقادند که تعهد ملاك ارزشیابی کارکنان است و براي موفقیت و اثربخشی سازمانی ضرورتی تام دارد.
