بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر به منظور تعیین رابطه هوش هیجانی و ابعاد ان با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان مقطع متوسطه شهر ارزوئیه در سال 1394 انجام گرفت. پژوهش حاضر توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری در این پژوهش شامل کلیه دانش آموزان پسر و دختر مقطع متوسطه در مدارس دولتی شهرستان ارزوئیه در سال تحصیلی 1394است. نمونه پژوهش براساس فرمول محاسبه کوکران تعداد 280 دانش آموز - 126پسر و 154دختر - به صورت نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. ابزار جمع اوری داده ها پرسشنامه هوش هیجانی بار ان - - 1980 بود. برای تجزیه و تحلیل داده ها از ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون خطی و تحلیل واریانس تحلیل استفاده گردید. نتایج نشان داد مجموع مولفه های هوش هیجانی - R2 × 100 - =%23/ از واریانس پیشرفت تحصیلی را تبیین می کنند.
مقدمه
دانش آموزان بزرگترین سرمایه های انسانی هر جامعه به حساب می آیند زیرا می توانند با درهم آمیختن نیروی جوانی، علم و مهارت آمیخته شده، پیشرفت و توسعه را به حرکت در آورند. در تمام کشورها سالانه سهم زیادی از درآمد ملی صرف آموزش و پرورش می شود اما بخش زیادی از هزینه ها به هدر می رود. یکی از مواردی که همواره مورد توجه معلمان و اولیاء دانش آموزان است پیشرفت تحصیلی یادگیرندگان می باشد.
لازمه تحول در آموزش و پرورش توجه به جنبه های مهم برنامه ریزی است و در پیشرفت تحصیلی یادگیرندگان مؤثر می باشد که متأسفانه در نظام آموزشی نادیده گرفته می شود، دیگر اینکه برخی از مدارس ما به صورتی عمل می کنند که فارغ التحصیلان آنها صرفا محفوظاتی دارند که در زندگی واقعی آنها چندان کاربردی ندارد. با توجه به اهمیت پیشرفت تحصیلی، پژوهشگران عوامل تاثیر گذار برآن همانند تاثیر روشهای تربیتی و نظایر آن را مورد مطالعه قرار داده اند. از عوامل مهمی که ممکن است در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان اثر گذار باشد یکی هوش هیجانی و دیگری کمال گرایی میباشند.
در حوزه روانشناسی ریشه های تئوری هوش هیجانی به آغاز نهضت هوش هیجانی باز می گردد.ای. ال. ثرندایک3،استاد روان شناسی آموزشی درکالج معلمین دانشگاه کلمبیا یکی از اولین کسانی بود که جنبه های از هوش هیجانی را تحت عنوان هوش اجتماعی مطرح کرد - فاطمی، 1388، . - 39 بار-ان4 معتقد است؛ افرادیکه دارای هوش هیجانی بالا هستند عموماً در برخورد با خواست ها وفشار های محیطی عملکرد موفقیت آمیز تری دارند.
اوهمچنین معتقد است که نقص ونارسایی در هوش هیجانی می تواند به عنوان عدم موفقیت و وجود مشکلات هیجانی معنی شود. او به صورت کلی معتقد است که هوش هیجانی و هوش شناختی به طور مساوی و برابر بر هوش عمومی تأثیر می گذارد - زهرا کار، 1386، . - 92-91 سالووی و مایر»: - 1990 - 1هوش هیجانی نوعی هوش اجتماعی است که با توانایی نظارت بر هیجانات خود و دیگران،تشخیص آنها واستفاده از اطلاعات برای راهنمایی اعمال وتفکر خود، سروکار دارد.« مایر ، سالووی و کاروسو - 2008 - 2 ، هوش هیجانی را در برگیرنده چهار توانایی به هم پیوسته می دانند :
ادراک هیجان در خود و دیگران ،استفاده از هیجان برای تسهیل تصمیم گیری ، درک هیجان و مدیریت هیجان. هوش هیجانی شخص را قادر می سازد از روابط بین خلق و عملکرد آگاه شود و تلاش های خود را به سمت فعالیت هایی هدایت کند که بهترین وضعیت هیجانی را موجب می شود بنابراین پژوهشی که منجر به اصلاح و بهبود در فرایند آموزش و پرورش گردد از ضرورتهای ملموس و عینی نظام آموزش کشور ما است و نتیجه این تحقیق می تواند به عنوان تلاش مبنایی در راستای افزایش و بهبود کیفیت یادگیری فراگیران موردتوجه قرار گیرد. بسیاری از کسانی که به تحصیل مشغولند، به دلیل عدم آگاهی از مهارت های تحصیلی دچار معضلات شدیدی از جمله افت تحصیلی و پیامدهای مربوط به آن می گردند.
بسیاری از آنان انرژی و وقت زیادی را صرف می کنند، اما نتایج و عواقب آن بسیار ناچیز و اندک است - اوکاتی،. - 1387 نتایج این پژوهش قابل استفاده در آموزش و پرورش جهت استفاده مدیران، معلمان، مربیان وهمه افرادی است که به نحوی با آموزش و تربیت دانش آموزان سرو کار دارند و همچنین والدین می توانند با در نظر گرفتن این نکته که هر کدام از فرزندان آن ها دارای ویژگی های منحصر به فردی می باشد، امکانات و شرایط یادگیری ای متناسب با وی را جهت حصول به بهترین نتیجه فراهم کنند. پژوهش حاضر بدنبال بررسی رابطه هوش هیجانی با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان مقطع متوسطه شهر ارزوئیه می باشد.
روش پژوهش
پژوهش حاضر توصیفی و از نوع همبستگی است. جامعه آماری در این پژوهش شامل کلیه ی دانش آموزان پسر و دختر مقطع متوسطه در مدارس دولتی شهرستان ارزوئیه در سال تحصیلی 93-94 است. برای تعیین حجم نمونه با استفاده از فرمول محاسبه کوکران تعداد 280 دانش آموز - 126پسر و 154دختر - با استفاده ازروش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. ابزار پژوهش برای سنجش پیشرفت تحصیل آخرین معدل دانش آموزان سال تحصیلی 1393-1394شرکت کننده در پژوهش ملاک عمل قرار گرفته است.
مقیاس هوش هیجانی : - Bar-on EQ -
اولین مقیاس هوش هیجانی بار- آن در سال 1980 با طرح این سوال که چرا بعضی مردم نسبت به بعضی دیگر در زندگی موفق ترند آغاز گردید. در این سال مولف مفهوم تعریف و اندازه ای از هوش غیر شناختی - بار- آن، 1988، 1992،a 1996، 19996c،1997a، - 1997 b ارائه کرد و پس از 17 سال تحقیق اولین مقیاس هوش هیجانی ساخته شد. مقیاس هوش هیجانی او دارای پنج مقیاس یا جنبه - مهارت های درون فردی، مهارت های بین فردی، سازگاری، کنترل استرس و خلق عمومی - و15خردهمقیاس می باشد.
پاسخ های آزمون نیز بر روی یک طیف 5 درجه ایلیکرت - کاملاًمخالفم، مخالفم، تا حدودی، موافقم کاملاً موافقم - تنظیم شده است ونمره گذاری سؤالات از 1 به - 5کاملاً مخالفم 1و کاملاً موافقم - 5 و در بعضی سؤالات با محتوای منفی نمره گذاری معکوس از5 به - 1کاملاً مخالفم 5و کاملاً موافقم - 1 انجام می شود. این پرسشنامه دارای 90 سوال است که نخستین پرسشنامه فرا فرهنگی ارزیابی هوش هیجانی است. این آزمون در سه مرحله در ایران اجرا شده و پس از انجام برخی تغییرات در متن اصلی پرسشنامه، حذف یا تغییر بعضی سوالات و تنظیم مجدد سوالات هر مقیاس، پرسشنامه از 117 سوال به 90 سوال تقلیل یافت. این آزمون در سال 1997 مورد تجدید نظر قرار گرفت. این تجدید نظر توسط مؤلف روی 3831 نفر - %48/8 مرد و %51/2 زن - از 6 کشور مختلف اجرا و در امریکای شمالی هنجاریابی شد.
پاسخ ها از طریق تحلیل عاملی بررسی شد و در نهایت یک مقیاس کلی برای EQ و 5 مقیاس ترکیبی و 15 خرده مقیاس تدوین گردید. بر اساس استفاده از ضریب آلفای کرونباخ بررسی شده است که متوسط آن در مورد جمعیت مورد نظر - میانگین کلی - ./76 و برای خرده آزمون ها، از ضریب پایین - ./69 مسئولیت پذیری اجتماعی - تا ضریب بالای ./86 - حرمت نفس - محاسبه شده است. این نتایج، پایایی خوب وقابل قبولی را نشان می دهند. این آزمون در سال 1997 مورد تجدید نظر قرار گرفت. این تجدید نظر توسط مؤلف روی 3831 نفر - %48/8 مرد و %51/2 زن - از 6 کشور مختلف اجرا و در امریکای شمالی هنجاریابی شد. پاسخ ها از طریق تحلیل عاملی بررسی شد و در نهایت یک مقیاس کلی برای EQ و 5 مقیاس ترکیبی و 15 خرده مقیاس تدوین گردید.
پایایی
برای محاسبه پایایی از دو روش استفاده شده است.
الف- همسانی درونی: بر اساس استفاده از ضریب آلفای کرونباخ بررسی شده است که متوسط آن در مورد جمعیت مورد نظر - میانگین کلی - ./76 و برای خرده آزمون ها، از ضریب پایین - ./69 مسئولیت پذیری اجتماعی - تا ضریب بالای ./86 - حرمت نفس - محاسبه شده است. این نتایج، پایایی خوب وقابل قبولی را نشان می دهند.
