بخشی از مقاله
چکیده
زمینه و هدف : فرسودگی شغلی از جمله خطرات شغلی است که در سالهای اخیر مورد توجه قرار گرفته است. این معضل علاوه بر بروز اثرات نامطلوب جسمی و عوارض روانی موجب کاهش کارآیی و از دست رفتن نیروی انسانی خصوصا در حرفه های خدمات انسانی می شود. با توجه به نقش پرستاران در سیستم بهداشتی درمانی و لزوم انگیزه کاری بالای آنها برای ایجاد امنیت بهداشتی ، تحقیقی به منظور بررسی سهم کنترل عواطف وخود کنترلی وارزیابی فشار روانی در پیش بینی فرسودگی شغلی در پرستاران خانم ، انجام شد.
مواد و روش ها : این تحقیق از نوع همبستگی – کاربردی بود. برای دست یابی به هدف پژوهشی ، جامعه آماری 50 نفره از بانوان پرستار شاغل در بیمارستان دولتی شهید مدنی کرج به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شده و به چهار آزمون فرسودگی شغلی مسلش ، مقیاس کنترل عواطف ، مقیاس خودکنترلی و پرسشنامه استرس ادراک شده 14 - ماده ای - PSS14 – پاسخ داده شد. داده های به دست آمده در دو بخش آمار توصیفی و استنباطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته ها : طبق یافته ها خودکنترلی سهم بیشتری از فشار روانی بر فرسودگی شغلی داشته و بین فشار روانی با فرسودگی شغلی و مسخ شخصیت رابطه مثبت معنادار وجود داشت. همچنین بین خود کنترلی و فرسودگی شغلی - خستگی عاطفی، عملکرد عاطفی و مسخ شخصیت - رابطه منفی معنادار وجود داشت.
نتیجه گیری : در نهایت ، بر اساس نتیایج پژوهشی ، توجه فزاینده به فرسودگی شغلی پرستاران و ترویج خودکنترلی و کنترل عواطف و آموزش کنترل فشار روانی در جهت کاهش فرسودگی شغلی پیشنهاد می شود.
مقدمه
جامعه پرستاری یکی از مشاغلی است که به واسطه رویارویی مداوم با شرایط پر استرس از درجات ابتلا به مشکلات جسمی و روانی بیشتری برخوردار هستند. پرستاران از جمله افرادی هستند که همواره در معرض آسیب های ناشی از استرس و اضطراب شغلی قرار دارند. بطوری که به واسطه مواجهه مداوم این گروه شغلی با استرس و اضطراب ، سازمان جهانی بهداشت ، این گرایش شغلی را در ردیف مشاغل سخت قرار داده است. محیط کار و فعالیت های مربوط به پرستاران از عوامل تهدید کننده سلامت روان هستند.
بخش های درمانی عمومی و بیشتر از آن بخش های درمانی ویژه دارای استرس بالایی برای پرستاران است. این استرس ها می تواند بر عملکرد این گروه شغلی تاثیر مخربی داشته باشد. استرس و مشکلات کاری با فرض یکسان بودن محتوا دارای پاسخ های متفاوتی در افراد مختلف هستند. بطوری که متغیرهایی همچون سن ، جنس ، میزان تحصیلات ، طبقه اجتماعی ، وضعیت تاهل ، نژاد ، ژنتیک و ... از جمله عوامل سبب سازی هستند که این گوناگونی را منجر می شوند.
یکی از پیامد های محتمل استرس زیاد ، واکنش های هیجانی شدید ، نارضایتی شغلی ، مشکلات اقتصادی – اجتماعی ، نارضایتی خانوادگی و بسیاری عوامل دیگر ابتلا به فرسودگی شغلی است. فرسودگی شغلی، یک سندرم روانی است که با علایم خستگی عاطفی، کاهش احساس موفقیت و مسخ شخصیت مشخص می شود - رفیعی1 ، . - 1388 در فضایی آکنده از غم و غصه در مراکز درمانی، عواملی مثل نقص در تجهیزات پزشکی، کمیاب یا نایاب بودن برخی از داروها، عدم کفایت تعداد پرستاران، نامشخص بودن تعداد موقعیت هایی که یک پرستار باید با آن ها مقابله کند - مثل موقعیت های اورژانس - و مسئولیت در قبال جان بیماران - به خصوص در شیفت های شبانه - ، باعث ایجاد فرسودگی شغلی در بین پرستاران می شوند - اولی2 ، . - 2003 بر اساس تحقیقات اداره ی اطلاعات کل آمریکا، در میان مشاغل موجود، مشاغل بهداشتی درمانی دارای بالا ترین میزان فرسودگی شغلی می باشند.
- فلتون3 ، - 1998 وجود این فرسودگی در پرستاران از دو بعد قابل توجه است: اولا فرسودگی باعث کاهش بازده کاری، افزایش غیبت از محل کار، افزایش هزینه های بهداشتی و جا به جایی پرسنل و وجود تغییرات رفتاری در آن ها می شود. - بکر4 ، - 2002 دوما "کیفیت خدمات ارایه شده برای بیماران کاهش می یابد و منجر به بروز نارضایتی از خدمات پزشکی و پرستاری در بین بیماران می شود و نیز اقدامات تشخیصی- درمانی را با رکود مواجه می نماید. - وهی5 ، - 2004 در برخی از مطالعات، میزان فرسودگی شغلی در بین پرستاران ایالات متحده ی آمریکا، 4 برابر بیش تر از سایر مشاغل بوده است. - عباس زاده6 ، . - 1392
از آنجایی که پرستاری یکی از مشاغل پر استرس است، بنابراین شناخت عوامل تنش زا گام مؤثری در جهت پیشگیری، درمان و کاهش استرس خواهد بود. اولی - 2003 - 7 در بین حرف مختلف پزشکی - پرستار، پزشک، مددکار، داروساز، کمک پرستار - نشان داد که پرستاران از سلامت روان کمتری برخوردار بوده و در تمام ابعاد فرسودگی شغلی نسبت به سایر گروه ها نمره بالاتری داشته اند.گوتیرز8 و همکاران - 2005 - میزان فرسودگی شغلی را در بین پرستاران در ابعاد مختلف خستگی هیجانی، مسخ شخصیت و کاهش کفایت شخصی به ترتیب %40 ، %32 و %63 گزارش کردند. کیلفدر9 و همکاران - 2001 - در پژوهشی بر روی 501پرستار اسکاتلندی نشان دادند که خستگی هیجانی در %22 افراد و مسخ شخصیت در %7 اشخاص تجربه شده بود که از نظر جنسی دارای تفاوت معنی دار بوده و در مردان بیشتر مشاهده شده بود. 33% اشخاص مورد مطالعه سطح پایین کفایت شخصی را گزارش نمودند.
اگویر10 و همکاران - 2006 - در مطالعه پرستاران اورژانس نشان دادند که احتمال وقوع فرسودگی شغلی در بعد خستگی هیجانی در بین پرستارانی که با نیازمندی های روانی زیاد و کنترل کم و حمایت های اجتماعی کم سرپرست مواجهه داشته اند کمتر بوده است. ناسیمنتو11 و همکاران در سال 2013در برزیل گزارش کرده اند که فرسودگی شغلی پرستاران با نیازمندیهای روانی محیط کار ارتباط معنی داری دارد. پینگ چو12 و همکاران - - 2014در تایوان با آزمون رگرسیون لجستیک سلسله مراتبی نشان دادند که سندرم فرسودگی شغلی با استرین شغلی رابطه معنی داری دارد.
سه مورد از مولفه های تاثیرگذار بر فرسودگی شغلی13 عبارتند از خود کنترلی14 ، کنترل عواطف15 و فشار روانی.16 خودکنترلی یکی از ویژگیهای خاص انسان است که درواقع نوعی مدیریت بر خویشتن است. با تقویت این ویژگی انسان میتواند بر خویشتن خویش لگام زند و از انحرافات و اشتباهات و جرایم دوری کند. در معاشرت صحیح آن را به کار بندد و بدین ترتیب به سوی کمال انسانی رهنمون شود. به تعبیر دیگر خود کنترلی یعنی فرد کنترل رفتارها، احساسات و غرایض خود را با وجود برانگیختن برای عمل در اختیار داشته باشد - اعتباریان و همکاران ، . - 1387
از دیدگاه راکلین - - 1995خودکنترلی عبارت است از تعارض درون فردی بین عقل و هوس،بین شناخت و انگیزه و بین برنامه ریزی درونی و عمل کننده درونی. در همه این زوج ها غلبه عنصر اول بر دوم به معنای خود کنترلی بالاست. عواطف از بزرگترین نعمت های الهی است که در انسان ها به ودیعت نهاده شده و سلامت روانی و عقلانی آن ها تا حد زیادی به سلامت هیجانی شان وابسته است . جلوه های عواطف به عنوان وسیله ای برای برقراری ارتباط با دیگران به کار می رود و فرد می تواند به وسیله آنها اطلاعاتی را در مورد احساس ها، نیازها
