بخشی از مقاله
چکیده مقدمه: پرستار یک عضو مهم در تیم مراقبت بهداشتی است و دارای نقشهای گستردهای از جمله نقش مراقبتی، حمایتی، درمانی، هماهنگی، مشورتی، مدیریتی و تحقیقاتی میباشد. پرستاران به علت داشتن شغلیاساساً پر استرس، طبیعت طاقت فرسای مراقبت از بیماران، توقعات کثیر سازمانی و بالا بودن انتظارات عاطفی بیماران، کنترل و پایش بیست وچهار ساعته بیماران به عنوان گروهی که در معرض خطر بالایی از افسردگی شغلیاند، شناخته میشوند و شکی نیست که در درازمدت این عوامل میتواند ایجاد فرسودگی شغلی نموده و روی روند فعالیت حرفهای این قشر زحمت کش اثرات سوء بجا گذارد.
هدف: امید است با شناسایی عوامل موثر بر فرسودگی شغلی و ارایه راهکارهای مناسب جهت کاهش این عارضه شغلی گامی هر چند ناچیز در جهت حل مشکلات این قشر زحمت کش جامعه باشد.
روش کار: در این تحقیق از روش حل مساله استفاده شده است. در این تحقیق فرسودگی شغلی 15 نفر از پرستاران با استفاده از پرسشنامه فرسودگی شغلی سنجیده شد. سپس با استفاده از تکنیک مصاحبه و مشاهده، عوامل بهوجود آورنده فرسودگی شغلی- از مستندات علمی در جهت تعیین رابطه فرسودگی شغلی و ویژگیهای شخصیتی و محیط کاری استفاده شده است و با استفاده از تکنیک طوفان مغزی، ویژگی افراد مستعد فرسودگی شغلی، فرصتهای حل مشکل و تعین راه حل بالقوه برای حل مسئله انتخاب شده است و در آخر از جدول ارزیابی راه حل نیز در جهت انتخاب راه حل بهینه استفاده شده است.
نتایج: با استفاده از پرسشنامه مشخص شد که پرستاران این بخش از فرسودگی شغلی بالایی برخوردار هستند. راهکارهایی که این افراد برای کاهش فرسودگی شغلی ارائه دادند در حیطههای مختلفی مثل مدیریتی - افزایش میزان کارکنان، حقوق و کاهش ساعت کاری و ...... - ، حمایت اجتماعی، حمایت خانوادکی و عوامل فردی - مدیریت زمان، آرامسازی و شوخ طبعی و ..... - دسته بندی شد.
نتیجه گیری: اگر عوامل ایجادکننده به نحو مطلوب شناسایی نشود و به طور مناسب با آن برخورد نگردد، ممکن است به بروز فرسودگی شغلی و در نهایت ترک شغل منتهی شود، بنابراین مدیران پرستاری باید عوامل مؤثر بر کاهش میزان فرسودگی شغلی را شناسایی و تقویت کنند. قسمت عمدهای از زندگی روزانه هر شخص صرف اشتغال به کار میشود. فعالیت کاری از نظر سلامت روانی شخص، فعالیتی مهم به حساب میآید، استقلال میآورد و رشد عزت نفس را مساعد میکند.
- - 1 عوامل متعددی همواره به عنوان منابع فشارهای روانی در محیط کار وجود دارند، از قبیل عوامل محیطی و فیزیکی چون سر و صدا، ازدحام، نور و صوت نامناسب- عوامل انسانی چون تعارض با افراد دیگر- عوامل سازمانی چون تراکم کاری، سیاستگذاری نادرست و.... . در مقابل این استرسها اگر شخص قادر به مقابله مؤثر نباشد، دستخوش عوارض متعدد جسمی، روانی و رفتاری میشود. طولانی شدن فشارهای روانی ممکن است موجب کاهش رضایتمندی از شغل و منجر به فرسودگی شغلی شود که پیامد آن کسالت، بیتفاوتی و کاهش اثربخشی، خستگی، ناکامی و حتی دلسردی در شخص میباشد. - - 2 واژه فرسودگی شغلی اولین بار توسط فرویدنبرگ درسال 1974 مطرح شد.
هنگامی که او وضعیتی از خستگی و یأس فزاینده را در افرادی که خدمات مراقبتی ارائه میدادند شناسایی نمود. فرویدنبرگ نشان داد که شخص، تلاش برای بهدست آوردن انتظارات غیرواقعی که توسط جامعه یا خود افراد تحمیل میشود انجام میدهد که ممکن است باعث خستگی جسمی و روحی شود. - - 3 فاربر در سال 1983 در تعریف فرسودگی شغلی مینویسد: فرسودگی شغلی حالتی از خستگی جسمی، عاطفی و روانی است که در نتیجه مواجهه مستقیم و درازمدت فرد با مردم و در شرایطی که از لحاظ هیجانی طاقت فرسا است، در وی ایجاد میشود. - - 4 پرستاران بهعلت داشتن شغلیاساساً پراسترس، طبیعت طاقتفرسای مراقبت از بیماران، توقعات کثیر سازمانی و بالا بودن انتظارات عاطفی بیماران، کنترل و پایش 24 ساعته بیماران بهعنوان گروهی که در معرض خطر بالایی از افسردگی شغلیاند، شناخته میشوند - 5 - و شکی نیست که در درازمدت این عوامل میتواند ایجاد فرسودگی شغلی نموده و بر روند فعالیت حرفهای این قشر زحمتکش اثرات سوء بجا گذارد.
- - 6 میزان خودکشی به دلیل فرسودگی شغلی در پرستاران بهطور مشخصی بالاتر از میزان متوسط جامعه می باشد و امید به زندگی پرستاران فقط یکسال بیشتر از کارگران معدن است. فرسودگی شغلی در واقع پاسخی به استرسهای شغلی مزمن است - 7 - در تحقیقی که برت4 روی پرستاران بخشهای هماتولوژی و انکولوژی انجام داد، مشاهده کرد که بیش از % 70 نمونه ها از میزان متوسط تا سطوح زیاد فرسودگی شغلی را تجربه میکنند. - 8 - هزینه سازمانها بدلیل فرسودگی شغلی در ایالات متحده امریکا 50 تا 75 میلیون دلار درسال تخمین زده میشود.
همچنین در انگلستان برآورد شده است که 40 میلیون روز کاری هر ساله به دلیل اختلالاتی که توسط استرس ایجاد میشود از دست می رود، علاوه برآن باعث غیبت پرستاران از محل کار، کاهش کیفیت مراقبت از بیمار، تعارضات بین فردی با همکاران، مشکلات جسمی- روانی پرستار، عدم تمایل برای مراقبت از بیمار، تغییر شغل ونهایتاً ترک خدمت می شود. - - 9 طبق گزارشات انجام شده در کشورمان شیوع فرسودگی شغلی پرستاران بالا میباشد به طوری که در بیمارستانهای وابسته به دانشگاه علوم پزشکی بابل در 68/6 درصد از پرستاران فرسودگی شغلی زیاد و 0/7 درصد فرسودگی شغلی خیلی زیاد گزارش شده است. بیشترین علل فرسودگی نیز شامل پایین بودن حقوق و مزایا - - %93/9، عدم حمایت مدیران - %85 - ، عدم امنیت شغلی - - %84 و ساعات کار زیاد - - %83/3 بوده است. - - 10
در بیمارستانهای خصوصی تهران نیز درحدود87 درصد از پرستاران واماندگی عاطفی درحد متوسط به بالا گزارش شده است. - - 11 مسعودی و همکاران در سال 1387 مطالعهای با هدف تعیین عوامل موثر بر فرسودگی شغلی پرستاران در بیمارستانهای خصوصی منتخب شهر تهران انجام دادهاند.در این مطالعه توصیفی تحلیلی، 505 پرستار از 5 بیمارستان خصوصی شهر تهران مورد بررسی قرار گرفتند، براساس نتایج عوامل اقتصادی اولین و اصلیترین نقش را در ایجاد فرسودگی شغلی داشته و عوامل اجتماعی، مدیریتی، ارتباطی، مراقبتی، محیطی و فردی رتبه های دوم تا آخر فرسودگی زایی را در پرستاران داشته اند. - - 12
با استناد به این مطالعه و بررسی مطالعات دیگر، عوامل تاثیر گذار بر فرسودگی شغلی در مراکز خصوصی به مراتب بیشتر از مراکز دولتی است که توجه مسئولین را در این زمینه میطلبد. با توجه به اولویتهای جدید سازمان نظام پرستاری کشور در اولویت دادن به مسایل و مشکلات مراکز خصوصی، لازم است که نتایج تحقیقات مشابه در اختیار آنان قرار گیرد تا راهکار های لازم در جهت حل مسئله ارایه گردد.
روش: در این تحقیق از روش حل مساله استفاده شد و فرسودگی شغلی پرستاران مشغول به کار سنجیده شد . پرسشنامه فرسودگی شغلی به به 15 نفر از پرستاران داده شد و هر 15 نفر آن را تکمیل کردند. میانگین سنی آنها حداقل 25 و حداکثر 28 سال بود. اکثر این افراد متاهل و سابقه کاری حداقل 1 و حداکثر 9 سال را داشتند. مدرک همه آنها کارشناسی پرستاری بود و در بخش داخلی مشغول به کار بودند و همه آنها شیفتهای در گردش داشتند. تعداد متوسط شیفتهای همه آنها حداقل 32 و حداکثر 38 شیفت در ماه بود. تکنیکهای مورد استفاده پرسشنامه فرسودگی شغلی، مصاحبه، مشاهده، مستندات علمی، طوفان مغزی و جدول ارزیابی راه حل بوده است.
