بخشی از مقاله
چکیده
بیماریهای تنفسی در گوسفندان بسیار شایع بوده که مشکلات اقتصادی زیادی را در پرورش این حیوان به بار میآورند. هدف از پژوهش حاضر بررسی تغییرات برخی از شاخصهای بیوشیمیایی سرم - کلسیم، فسفر، منیزیم و اسید اوریک - در بین 10 رأس قوچ مبتلا به پنومونی مزمن و ده رأس قوچ شاهد بود. سامانه پرورشی، خوراک و سن قوچها بین دو گروه یکسان بود. فراسنجههای بیوشیمیایی سرم توسط کیتهای تجاری مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که از بین فراسنجههای بررسی شده تنها سطوح کلسیم سرمی در گروه دامهای بیمار پایینتر از گروه شاهد بود. نتیجهگیری میشود در کنار درمانهای دارویی برای پاسخ بهتر به درمان، بهتر است سطوح کلسیم جیره افزایش داده شود.
واژگان کلیدی: بیماریهای مزمن تنفسی، فراسنجههای بیوشیمیایی سرم، قوچ
مقدمه
بیماریهای تنفسی یکی از شایعترین بیماریها در گلههای جوان گاو و گوسفند و یکی از عوامل اصلی زیان اقتصادی در دامهای اهلی است . - Ibrahim et al., 1998 - سندرم بیماریهای تنفسی از عوامل متعددی پدید میآیند که از این بین میتوان به عوامل دخیل در سطح دام - برای مثال، سطح رطوبتی که منجر به تنش در دام شود - و همچنین حضور عوامل عفونی مثل باکتریها و ویروسها در محیط زیست حیوان اشاره داشت . - El-Seidy et al., 2003 - جذب اندک مواد مغذی کنش ایمنی بدن دام را تضعیف مینماید و حساسیت به عامل بیماریزا را افزایش میدهد . - Cole, 1996 - در کنار عوارش مختلف بیماری، تغییرات احتمالی متابولیکی و هماتولوژیکی مرتبط با پنومونی در دام وجود دارد . - Hamzlicek et al., 2010; Fraster et al., 2014 - این تغییرات ممکن است ناشی از کاهش مصرف خوراک و اختلال در سوختوساز مواد مغذیای رخ دهد که لازمهی برای رشد و نمو حیوان لازم میباشند. بنابراین حیوانات بیمار با کاهش رشد و کاهش وزنگیری روزانه مواجه میشوند . - Gardner et al., 1999 -
سیتوکینهای فعال شده در اثر بیماری، با فعال کردن گیرندههای خود بر روی سلولهای هدف مختلف، منجر به واکنشهای التهابی سیستمیک شامل واکنشهای هورمونی - افزایش تولید هورمون ACTH و گلوکورتیکوئیدها - و متابولیکی - تغییر در بیان ژنهای دخیل در کاتابولیسم ماهیچهای و فعالسازی سامانه انعقاد خون - میشوند که به نوبه خود منجر به تعدادی از تغییرات بیوشیمیایی در خون میشوند که از این بین میتوان به کاهش غلظتهای سرمی کلسیم، روی، آهن، ویتامین A و همچنین تغییرات در غلظت برخی از پروتئینهای پلاسمایی ساخته شده در کبد اشاره داشت. - Gruys et al. 2005; Cray et al. 2009 - با توجه به اندک بودن اطلاعات در مورد تغییرات احتمالی متابولیکی مرتبط با برونکوپنومونی در دام - Hamzlicek - et al ., 2010; Fraster et al ., 2014، در پژوهش حاضر قصد داریم تا ارتباط بین پنومونی مزمن تنفسی در دام - گاو و گوسفند - و تغییرات برخی از متغیرهای بیوشیمیایی در خون را بررسی نماییم تا بتوانیم دانش فعلی در زمینه شیمی بالینی و پاتوفیزیولوژی بیماریهای تنفسی را افزایش دهیم.
مواد و روشها
در این پژوهش، از 10 رأس قوچ سالم و 10 رأس قوچ بیمار مبتلا به بیماری بالینی تنفسی با توجه به نشانههای بیماری، از سطح مزرعه خونگیری به عمل آمد. گوسفندان بیمار دامهایی بودند که با وجود درمانهای ضد میکروبی و ضد التهابی صورت گرفته به وسیله دامپزشک مزرعه، به مدت بیش از دو هفته علایم بالینی بیماری را نشان داده بودند. پنومومی مزمن بر اساس پایش دمای بدن، رفتار مصرف خوراک و بررسی سامانه تنفسی - از نظر نرخ تنفس، ترشحات بینی، تنگی نفس، سرفههای خشک و مرطوب بیاختیار - و گوش دادن به صداهای برونشی و تنفسی و سختی نفس کشیدن توسط دامپزشک تأیید شد. قوچها در سامانههای دیگر بدن هیچ گونه جراحات پاتولوژیکی را نشان نمیدادند. سنجش فسفر با استفاده از کیت پارس آزمون و با روش فتومتریک UV test صورت گرفت. سنجش کلسیم با استفاده از کیت درمان فراز کاوه و بر اساس روش CPC در طول موج 575 نانومتر صورت گرفت. سنجش منیزیم با استفاده از کیت درمان فراز کاوه و بر اساس رنگسنجی دستی و خودکار صورت گرفت. سنجش اسید اوریک با استفاده از کیت درمان فراز کاوه و بر اساس رنگسنجی در طول موج 640 نانومتر صورت گرفت.
نتایج
نتایج مربوط به سنجش مقادیر برخی از عناصر معدنی و اسید اوریک در سرم جدا شده از خون شش رأس قوچ سالم و شش رأس قوچ مبتلا به بیماری مزمن تنفسی در جدول 1 ارائه شده است.
جدول -1 نتایج بررسی برخی از شاخصهای پروفیل بیوشیمیایی در سرم خون قوچهای سالم و قوچهای مبتلا به بیماری تنفسی مزمن - میانگین± خطای استاندارد میانگین - میانگینهای که با حروف لاتین غیر مشابه در هر ستون نشان داده شدهاند اختلاف معنیداری در سطح 0/05 دارند . - P<0/05 - مقادیر مرجع برای کلسیم فسفر و منیزیم از سایت http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/9780470752425.app3/pdf برگرفته شده است. مقادیر مرجع برای اسید اوریک از مقاله Cenesiz et al., 2005 گرفته شده است. با این حال دامنههای مرجع در بین آزمایشگاهها متغیر است.
بیماریهای تنفسی نه تنها منجر به اختلال در تبادلات گازی و تعادل اسید و بازی در بدن میشوند - Collie, 1992 - بلکه میتوانند برخی از اجزای تشکیل دهندهی خون از قبیل لاکتات، آنزیم لاکتاتدهیدروژناز و الگوهای ایزوآنزیمی این آنزیم را تحت تأثیر قرار دهند . - Nagy et al., 2013 - در مطالعهای با مقایسه بین درصد مواد معدنی در سرم خون گوسالههای مبتلا به بیماری مزمن تنفسی و گوسالههای سالم، مشخص شد که میانگین غلظتهای منیزیم، فسفر، آهن و روی در دامهای مریض در مقایسه با دامهای سالم به طور معنیداری پایینتر بود، ولی برای عناصر کلسیم، سدیم، پتاسیم و کلر هیچ گونه اختلاف معنیداری بین میانگین دو گروه سالم و بیمار یافت نگردید - ROWpVRYi et . - al., 2015 در خون برههای مبتلا به پنومونی در مقایسه با برههای سالم، افزایش معنیداری در غلظت اوره و کراتینین گزارش شده است . - Hossein et al., 2006 -
عواملی همچون افزایش کاتابولیسم پروتئین، بیماریهای تنفسی تبدار، تخریب کنش قلبی و کاهش جریان خون کلیوی ممکن است در افزایش غلظت اوره و کراتینین در خون دخیل باشند . - Radostitis et al., 2002 - در مطالعه حاضر غلظت کلسیم خون به طور معنیداری کاهش یافت که در توافق با برخی از یافتههای قبلی است . - Hussein et al., 2006 - کاهش کلسیم خون ممکن است به علت کاهش بازجذب کلسیم از توبولهای آسیبدیدهی کلیوی - Coles, 1986 - باشد؛ همچنین ممکن است با کاهش سطوح پروتئین در خون - هیپوپروتئینمی - در ارتباط باشد . - Kaneco et al, 1997 - در مطالعه Hussein و همکاران - 2006 - ، کاهش کلسیم خون با افزایش معنیدار در سطوح فسفر خون همراه بود در حالی که در مطالعه حاضر بین سطوح فسفر در دو گروه بیمار و سالم اختلاف معنیداری وجود نداشت. مشخص شده است که مقادیر کلسیم و پتاسیم سرمی در حیوانات مبتلا به پنومومی در مقایسه با مقادیر این عناصر در دامهای سالم به طور معنیداری پایینتر است . - Ragbetli et al., 2010 -
گزارش شده است که بیماریهای تنفسی موجب کاهش سطوح گلوکز، پتاسیم و کلر در پلاسمای گوسالههای بیمار میشود - Hanzlicek . - et al., 2010 همچنین پس از تحریک آزمایشی پنومونی در گوسالهها نشان داده شده است - Fraster et al., - 2014 که بسته به روز جمعآوری خون از دامهای بیمار و افزایش شدت پنومونی، از غلظتهای سرمی فسفر، پتاسیم و کلر به طور معنیداری کاسته میشود. گزارش شده است که سطوح آهن پلاسمایی در گوسالههایی با پنومونی مزمن کاهش مییابد . - Blum et al., 1996 - تغییرات یافت شده در غلظت عناصر معدنی ارزیابی شده در خون، حداقل تا
