بخشی از مقاله
چکیده
محلات قدیمی شهرستان آران وبیدگل دارای دو نوع معماری بومی ومعماری سنتی است که عملاً این ناحیه از شهرستان را نسبت به دیگر محله های شهر ، متمایز ساخته است . معماران قدیمی این خطه از کشور بواسطه داشتن حکمت عملی و قرارگیری در اقلیم خاص و فرهنگ منحصر بفرد این منطقه آثاری را خلق می کردند که هنوز بعد از صد ها سال ،آسایش و آرامش را برای ساکنان و مجاورین آن در پی دارد.
با توجه به اینکه معماری سنتی و بومی آران وبیدگل نیز مانند اکثر شهرهای ایران دستخوش دگرگونی و تغییرات زیادی شده ، ولی در حفظ و نگهداری هویت و فرهنگ اصیل این شهر موفق بوده است و خود دلیلی برای شکل گیری معماری های در حال اجرا در سطح کل این شهرستان شده است. هدف از بررسی تفاوت و ساختارمعماری بومی و معماری سنتی ، بدست آوردن تع ریف کلی از واژه سنتی و بومی بوده و اینکه نمود آن در ساختمانهای قدیمی به چه شکل متجلی شده است. و آیا در نحوه طراحی معماری امروزی که در شهر اتفاق می افتد اثرگذار بوده است. مبنای مطالعه این تحقیق بر اساس روش کتابخانه ای بوده و در نهایت این تحقیق در پی آن است که به یک جمع بندی کلی در رسیدن به تفاوت این دو ساختار دست یابد.
واژههای کلیدی: ساختار ، معماری ، بومی، سنتی ، آران و بیدگل
مقدمه
آران و بیدگل دروازه کویر مرکزی ایران، روزگاری که تپههای باستانی سیلک اولین خاستگاه مدنیت و شهرنشینی در جهان ویران گشت آبادیهای کوچک و بزرگی به صورت قلعه و حصار پدید آمد که چهل حصاران شهرت یافت که آران و بیدگل یکی از آن چهل گشت و اولین شهرنشینان جهان را در آغوش خویش سکونت داد. آران و بیدگل تا اواخر دوره قاجار، بصورت دو قصبه بزرگ که گرداگرد هر یک از این دو شهر یا آبادی بزرگ برج و بارو و حصار دفاعی جداگانه ای کشیده شده بود در مجاورت هم قرار داشتند و پس از دوران قاجار نیز بر اساس قوانین تقسیمات کشوری، هر کدام، دارای شهرداری جداگانه ای بودند.
با توجه به اینکه به مرور زمان و در اثر توسعه شهری به یکدیگر متصل و در فاصله یک خیابان و یک مسیر مشترک از هم قرار گرفتند لذا در اوایل دهه پنجاه شمسی در یکدیگر ادغام و از لحاظ قوانین کشوری بصورت یک شهر درآمدند.در این شهرستان، علاوه بر بافتهای قدیمی ارزشمند شهری و روستائی صدها اثر و بنای تاریخی زیبا و دیدنی اعم از بقاع متبرکه، مسجد، حسینیه و تکایا، حمام، آب انبار، قلعه و کاروانسرا ،خانه های مسکونی وجود دارد که همراه با جاذبه های طبیعی به ویژه دیدنیهای کویر - اعم از تپه های بلند و زیبای ریگ زارها، گونه های گیاهی کویری، حیات وحش - این شهرستان را به یکی از قطب های مهم گردشگری استان اصفهان، بخصوص در زمینه اکوتوریسم مبدل ساخته است.
سابقه کهن معماری ایران مجموعه ای بزرگ از معیارها و روش های ساخت و ساز و طراحی کالبدی بومی را به وجود آورده که متناسب با متغیرهای اجتماعی فرهنگی و معیشتی شکل گرفته اند. بخشی از این معیارها به صورت هنجارها و نوعی دانایی است که در طول زمان طولانی انس و الفت بامحیط به دست آمده اما امروزه مورد بی توجهی قرار گرفته یا از دست رفته ،و بخش دیگر دانش و مجموعه اطلاعاتی است که باید شناسایی و اصول آنها فرا گرفته شود.
با بررسی و تحلیل الگوهای تاریخ معماری ایران خصوصاً در شهرستان آران وبیدگل و عناصر اصلی تشکیل دهنده آنها این نتیجه حاصل می شود که این عناصر و الگوها اگر چه هر یک در دوره معینی از تاریخ معماری این سرزمین خلق شده اند لکن با حضور ممتد در دوره های بعدی ، تکامل و پالایش یافته و دارای هویتی مستقل از زمان شده اند . مفهوم عامی را از یک الگو و یا یک عنصر در معماری ارائه می کنند که شأن تجریدی یافته و دارای تصویر ذهنی و حامل بار خاطره عاطفی است.
همیشه و درهمه حال طراحی سنتی همراه با حکمت می باشد در صورتی که طراحی بومی با خلق و خوی افرادی که در یک شهر زندگی می کنند در ارتباط می باشد ونمی تواند حکیمانه و سنتی باشد.در این مقاله با توجه به روش مطالعه کتابخانه ای و توصیفی و مشاهدات فردی همراه با مراجعه به کتابهای مربوطه در این زمینه و مدارک موجود و در دسترس و مطالعه آنها و همچنین اطلاعاتی که به صورت میدانی در محل جمع آوری شده است به یک جمع بندی کلی رسیده ایم.
در این تحقیق سعی شده است ضمن گردآوری اطلاعات از طریق مطالعه کتب معتبر علمی و فیش برداری از آنها و ذکر منابع آن و رعایت امانت در مطالب دیگران و مطالعه چندین رساله علمی ، مطالبی به آن اضافه و تفاوت ساختار معماری بومی وسنتی در آران وبیدگل تا حد امکان توصیف شود.
پیشینه تحقیق
با توجه به بررسی و مطالعه در مورد تحقیق ها و مقالات مشابه در زمینه معماری بومی و سنتی، در این مقاله ساختار بومی و سنتی به شکل جداگانه بررسی شده است. مباحثی نظیر محرمیت در معماری سنتی و بومی ، احیاء هویت معماری بومی و سنتی ، نگرشی بر رابطه ی فرهنگ و معماری که ما در این مقاله سعی در بررسی تفاوت ساختاری در معماری سنتی و بومی و تجلی آن در شهرستان آران وبیدگل نموده ایم.
تعریف واژه بوم
تعریفی که از واژه بوم در فرهنگ فارسی عمید آورده شده عبارت است از: جا ، ماوی ،زمین، سر زمین ، شهر، ناحیه،زمینه و متن بوم گرایی , شناسنامه معتبری از مردم یک سرزمین به شمار می رود، نمایانگر آداب و رسوم ، روحیه و احساسات، اندیشه و عقیده، ذوق و سلیقه و هنر آنان است، که مردم هر شهری به تناسب این فرهنگ سعی در نگهداری موارد ذکر شده در تمام آداب خود حتی نوع طراحی و ساختمان سازی خود دارند.
تعریف واژه سنت
درفرهنگ فارسی عمید، برای واژه »سنت« تعاریف زیر آمده است : روش، طریقه ، سیرت ، سرشت ، طبیعت ،شریعت .سنت فرهنگی است ،که با توجه به نوع زندگی افراد ،و راه و روش زندگی آنان در قدیم شکل می گرفته و میراثی بوده که از گذشته گان دست به دست با حفظ هویت معماری هر شهر، به جا مانده است. سنت در بر گیرنده تمام میراث های فرهنگی است که از یک نسل به نسل دیگر دست به دست داده می شود.
