بخشی از مقاله
چکیده
یکی از مشکلات بزرگ کلان شهرها، تغییرات فیزیکی و رشد آنهاست که مهم ترین دغدغه کلان شهرها، ایجاد الگو و تعیین جهات مناسب جهت توسعه فیزیکی در حال حاضر و پیش بینی آینده شهر می باشد امروزه با توجه به رشد و گسترش بی رویه شهرها، باعث شده است که بسیاری از مناطق مسکونی، همجوار و نزدیک کارخانجات صنعتی قرار بگیرند و منجربه بروز برخی مشکلات نظیر، آلودگی هوا، بو های نامطبوع، آلودگی صوتی و... شود. در این راستا با توجه به محدودیت زمین جهت توسعه، رشد هوشمند می تواند راهکار مناسبی برای جلوگیری از بروز این مشکل باشد. یکی از رویکرد های مطرح در این باره، توجه به brown field هاست که آسیب زیادی به محیط وارد نمی کند و یک شهرسالم جهت زندگی فراهم می کند. مقاله حاضر، از نوع توصیفی-تحلیلی بوده و روش جمع آوری اطلاعات نیز به صورت کتابخانه ای و برداشت میدانی می باشد که این موضوع را در محله جانبازان مشهد، در قالب 3 الگو پیشنهادی بیان کرده است و سپس با استفاده از نرم افزار ANP، گزینه برتر انتخاب شده است.
واژه های کلیدی: توسعه شهر، رشد هوشمند، زمین های قهوه ای، محله جانبازان - مشهد -
.1مقدمه
مدل های توسعه شهری از دو دسته نظریه شکل گرفته اند: نظریه اول؛ طرفداران شهر فشرده است که عمدتا " از کشورهای اروپایی بوده و از نمونه شهرهایی چون رم، بارسلونا، آمستردام و ... به عنوان شهرهایی که بیشترین سرزندگی و روحیه فعالیت شهری و تعامالت اجتماعی و جذب توریست را داشته نام می برند که در عین حال کمترین مصرف سوختهای فسیلی را درمقابل شهرهای کانادا، آمریکا و استرالیا دارد و نظریه دوم؛ تحت عنوان تمرکززدایی مطرح و عمدتا " .توسط تئوریسین های استرالیایی و آمریکایی دفاع می شود شهرهای پراکنده حاصل از این نوع تفکر که از پرمصرف ترین شهرهای جهان محسوب می شوند و حامیانش نیز عمدتا " از سرمایه داران و صاحبان کارخانجات عظیم اتومبیل سازی و صنایع وابسته و سایرکالاهای مصرفی بوده ، شعارشان فراهم کردن شرایط رفاه و راحتی زندگی شهروندان در این کشورها بوده است - مثنوی،91 و . - 1382:90 مدل های توسعه شهری از دو دسته نظریه شکل گرفته اند: نظریه اول؛ طرفداران شهر فشرده است که عمدتا " از کشورهای اروپایی بوده و از نمونه شهرهایی چون رم، بارسلونا، آمستردام و ...
به عنوان شهرهایی که بیشترین سرزندگی و روحیه فعالیت شهری و تعامالت اجتماعی و جذب توریست را داشته نام می برند که در عین حال کمترین مصرف سوختهای فسیلی را درمقابل شهرهای کانادا، آمریکا و استرالیا دارد و نظریه دوم؛ تحت عنوان تمرکززدایی مطرح و عمدتا " .توسط تئوریسین های استرالیایی و آمریکایی دفاع می شود شهرهای پراکنده حاصل از این نوع تفکر که از پرمصرف ترین شهرهای جهان محسوب می شوند و حامیانش نیز عمدتا " از سرمایه داران و صاحبان کارخانجات عظیم اتومبیل سازی و صنایع وابسته و سایرکالاهای مصرفی بوده ، شعارشان فراهم کردن شرایط رفاه و راحتی زندگی شهروندان در این کشورها بوده است - مثنوی،91 و . - 1382:90
در چند دهه گذشته راهبرد رشد هوشمند در چارچوب نظری توسعه پایدار شهر و حمایت از الگوی توسعه فشرده شهرها مطرح گردیده است. طرفداران این دیدگاه معتقدند که شهرها باید به صورت درونی گسترش یابند و از گسترش پراکنده و حومه ای جلوگیری شود. توسعه میان افزا، مربوط به استفاده از قطعات زمین خالی و رها شده و همچنین ساختمان های موجود در مراکز شهری مادر شهر با هدف رشد سکونت در تقابل با رشد و گسترش در فضای باز و زمین های زراعی اطراف شهر، میباشد. رشد هوشمند را میتوان به عنوان یک تاکتیک از رشد هوشمند منطقه ای به حساب آورد - . - caves,2005:258-259 اصطلاح توسعه درونی - میان افزا - ، نوسازی، بهسازی و به نوعی دوباره قابل استفاده نمودن مناطق شهری موجود - بهادری، - 5:1376 میباشد.
هم چنین توزیع عادلانه و برابر بناها و امکانات شهری در تمامی نقاط و سطوح آن، تأمین و امکان بازسازی و سازماندهی مجدد کالبد شهر است - وارثی. - 69:1383 به مرور زمان کیفیت کالبدی شهرها به دلیل استفاده از آنها و همچنین تغییر در نحوه استفاده از آنها با توجه به تغییرات بوجود آمده در شیوه زندگی افراد، دستخوش تغییراتی شده است. در دهه های اخیر با توجه به محدودیت زمین، مشکلات حاصل از رشد بی رویه و پراکنده شهرها و توجه به مباحث توسعه پایدار، توسعه مجدد brown field ها مورد توجه قرار گرفته است.
.2روش تحقیق
این تحقیق، تحقیقی کاربردی است که نتایج آن می تواند در طرح های توسعه شهری استفاده شود. روش تحقیق این پژوهش ترکیبی از روشهای گوناگون است. در ابتدا در راستای فهم هر چه بیشتر موضوع مورد بحث - ها - Brownfiel از طریق روش توصیفی-تحلیلی مباحث مرتبط نظیر رشد هوشمند و ارتباط آن با Brownfieldو غیره مطرح شده است.
2,1سوال تحقیق
آیا زمین های قهوه ای کمکی می تواند به توسعه درونی شهرها کمک کند؟
2,2فرضیه تحقیق
به نظر می رسد زمین های قهوه ای می تواند به توسعه درونی شهرها کمک کند.
.3رشد هوشمند
در چند دهه گذشته راهبرد رشد هوشمند در چارچوب نظری توسعه پایدار شهر و حمایت از الگوی توسعه فشرده شهرها مطرح گردیده است. توجه به فشردگی و توسعه درون زا به دلیل آثارنامطلوب و مخرب الگوهای توسعه پراکنده در زمینه های سیاسی و زیست محیطی به صورت وسیعی افزایش یافته است - ضرابی و همکاران،. - 17-1 :1389 توجه به پایداری منجر شده است که نهضت »رشد هوشمند« بیش از پیش برجسته شده و مورد توجه اندیشمندان در این عرصه قرارگیرد. - لنس جی براون و همکاران،. - 131:1389 رشد هوشمند نوعی از برنامه ریزی است که از طریق شاخص های اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی، توسعه را به سوی نواحی بایر و مجهز به زیر ساخت های لازم و یا نواحی که می توانند به تأسیسات مورد نیاز مجهز شوند، هدایت می کند. - . - Walmesely, 2006:13 طرفداران این دیدگاه معتقدند که شهرها باید به صورت درونی گسترش یابند و از گسترش پراکنده و حومه ای جلوگیری شود. پایه های این نظریه در کشور آمریکا و کانادا در دهه های 1980 و 1970 در واکنش به گسترش پراکنده شهرها بر مبنای اصول پایداری به تدریج پایه گذاری شد و در نهایت در قالب یک تئوری تدوین گردید.
رشد هوشند به توسعه فشرده تر تأکید دارد و این اقدام مؤثر منجر به دستیابی به مزایای بیشتر زیست محیطی، کاهش مصرف سوخت، ترمیم سفره های آب زیرزمینی و اقدامات مربوط به سلامت زیست محیطی می شود. نظریه رشد هوشمندانه برپایه نظریه ها و جنبش هایی مانند توسعه پایدار و نوشهرسازی و با رویکردی جدید از دیدگاه برنامه ریزی تلاش نموده است تا اصول خود را به صورت راهبردهایی کلی و منعطف و نه با جزئیات دقیق مطرح نماید - عباس زادگان و رستم-یزدی،. - 38:1387 در کل می توان این نظریه را مجموعه ای از راه حل ها و راهبردهای گذشته دانست که در غالب بسته ای تمام موارد زیر را در بر می گیرد: رشد فشرده و توسعه درون زا، توسعه پایدار، توسعه حمل و نقل عمومی، طراحی مناسب برای پیاده و دوچرخه، کاربری های مختلط، حفظ اراضی کشاورزی و محیط زیست، احیاء بافت و آثار تاریخی.
3,1 معیارهای رشد هوشمند
در حقیقت رشد هوشمند یک مفهوم ابزارمحور است که طرفداران این نظریه، به اصول ده گانه آن که از سوی آژانس حفظ محیط زیست آمریکا 1 - APA - ارائه شده، هم عقیده اند - . - Cowan, 2005: 357,yang, 134 :2009
