بخشی از مقاله
چکیده
اسلامی بودن انقلاب مقدس ایران ایجاب می کند که در نظام تعلیم و تربیت توجه به اهداف تربیتی، فراتر از برنامه ها و مقاصد آموزشی محض و به عنوان یک اصل بنیادی مد نظر قرار گیرد . راه تحقق بخشیدن به آرمانهای تربیتی والای انقلاب در آموزش و پرورش دوره ابتدایی، موانع و معضلات عدیده ای وجود داشته و دارد که بدون شک هر یک از مربیان و معلمان بر حسب سوابق تجربی و وسعت دید و مطالعات خویش در امر تعلیم و تربیت، می توانند فهرستی از آنها را ارائه دهند .
این پژوهش با هدف بررسی اهداف آموزش و پرورش ابتدایی برای آشنایی هرچه بیشتر معلمان این مقطع انجام شده است . روش این تحقیق به شیوه کتابخانه ای و از طریق فیش برداری می باشد که به بررسی سیر تاریخی اهداف دوره ابتدایی، قانون اهداف در وزارت آموزش و پرورش و اهداف کلی و جزئی دوره ابتدایی شامل 8 حوزه اعتقادی، اخلاقی، علمی - آموزشی، فرهنگی - هنری، سیاسی، اقتصادی، زیستی و اجتماعی پرداخته است.
مقدمه:
» همه جا توجه به ت ربیت انبیا داشته باشید « امام خمینی - ره - توسعه اجتماعی،اقتصادی،فرهنگی و سیاسی هرجامعه ای بستگی به آموزش و پرورش آن جامعه دارد. تجزیه و تحلیل عوامل رشد و توسعه جوامع پیشرفته حاکی از آن است که همه ایان کشورها به نوعی از آموزش و پرورش مطلوب و اثربخش برخوردار بوده اند.یکی از عوامل اثربخشی نظام آموزش و پرورش این کشورها وجود اهداف منا سب و تعیین شده برای معلمان است.
همچنان که نظام تعلیم و تربیت هر کشور معطوف به اهداف می باشد و مثابه یک سیستم همه اجزاء آن به صورتی هماهنگ در صدد تحقق هدف ها می باشد. تعلیم و تربیت رسمی کشور از دوره های ابتدایی ، راهنمایی و متوسطه تشکیل شده است. هرکدام از این دوره ها اهداف ویژه خود را دارند. اما تمام کسانی که به نحوی با مسائل آموزش و پرورش کشور ارتباط دارند،به این نکته اساسی و بدیهی آگاهی دارند که حل مشکلات و معضلات آموزشی و پرورشی کشور به طور مستقیم به مسائل دوره ابتدایی بستگی دارد و در صورتی که با مسائل این دوره تحصیلی به طور جدی و همه جانبه برخورد نشود نباید امید چندانی به حل مشکلات دوره های بعدی تحصیلی داشت.
سیر تحقیقات انجام شده نیز متخصصان علوم تربیتی را به این سمت هدایت کرد که دوره آموزش و پرورش دبستان - یعنی همان دوران اولیه زندگی انسان - نقش حساس و تعیین کننده ای در آینده کودکان خواهد داشت. پس از این تحقیقات نقش و اهمیت ایجاد یک سیستم رسمی آموزش و پرورش یرای کودکان دبستانی مورد توجه متخصصان علوم تعلیم و تربیت قرار گرفته است. با وجود آگاهی دست اندرکاران آموزش و پرورش نسبت به اهمیت این دوره گاه به نظر می رسد که بی توجهی و سهل انگاری نسبت به جنبه های مختلف آموزشی و تربیتی دوره ابتدایی بیش از دوره های دیگر است،در صورتی که با توجه به نقش بنیادی آموزش ابتدایی هرگونه بی توجهی نسبت به اهداف اساسی این دوره می تواند جامعه را دچار مشکلات و مسائل بغرنجی نماید. از این رو این مقاله درصدد آن است که اهداف آموزش و پرورش ابتدایی را به طور جامع مورد بررسی قرار داده و طرح روشنی از اهداف را در اختیار معلمان این مقطع قرار دهد.
مفهوم شناسی:
اهداف دوره ابتدایی: اهداف دوره ابتدایی عبارت است از 95 جمله خبری در 8 حیطه اعتقادی،اخلاقی،علمی و آموزشی،فرهنگی و هنری،اجتماعی،زیستی،سیاسی و اقتصادی که توسط شورای عالی آموزش و پرورش مورخه 1379/2/29 تعریف و ابلاغ گردیده است. آموزش و پرورش ابتدایی: در ساختار آموزش و پرورش ایران در سال 1344، دوره ابتدایی به عنوان اولین مرحله آموزش و پرورش عمومی اعلام شده است. آموزش و پرورش ابتدایی در ایران در مراکزی به نام دبستان انجام می گیرد.
دبستان: دبستان عبارت است از یک واحد تربیتی که بوسیله یا با اجازه وزارت آموزش و پرورش برای تربیت کودکانی که در سنین 6تا10 سال هستند تاسیس می شود.
روش شناسی: این مقاله با تکیه بر تحقیق کتابخانه ای و از طریق فیش برداری از کتاب ها و پایان نامه های مرتبط انجام شده است.
یافته ها و نتایج:
-1 سیر تاریخی اهداف آموزش و پرورش ابتدایی:
- 1-1مکتب خانه ها: آموزش ابتدایی در ایران با برنامه ها و شیوه های مختلف آموزش، سلیقه ای طولانی دارد. این نوع از آموزش پیش از تشکیل دبستان ها به سبک جدید در خانه ها ، مساجد و به ویژه مکتب خانه ها انجام می گرفته است .
هدف های اساسی و عمده تعلیم و تربیت در مکتب خانه ها عبارت بوده است از:
- پرورش دینی و اخلاقی
- سواد آموزی و دانش اندوزی
برنامه و مواد درسی مکتب خانه ها برای رسیدن به اهداف مذکور عبارت بود از : خواندن قرآن کریم ، تعلیم الفبا ، حفظ کردن بعضی ازآیات قرآن ، آموختن احادیث وحفظ کردن اشعار و حکایات پند آموز ، حفظ نصاب الصبیان، و در سطح بالاتر متون سنگینی چون گلستان سعدی ، دیوان حافظ و موش و گربه عبید زاکانی. ویژگی های بارز مکتب خانه ها آزادی سنی ، زمان ورود به مکتب ، شروع تحصیل ، و مدت تحصیل بود. معایبی نیز از روش تربیت و استفاده از تنبیه بدنی در بعضی از مکتب خانه ها وجود داشت . مکتب خانه ها نه تنها بزرگترین پایگاه مبارزه با بی سوادی در عقب مانده ترین روستاها بوده است بلکه نخستین پایه های فرهنگی ، فارسی و آگاهی اسلامی برای هر نسل می نهاده است .
فکر تاسیس مدارس از جمله مدارس ابتدایی با تاسیس وزارت علوم در 1272 ه-ق به تدریج گسترش یافت. طبق قانون اساسی معارف مصوب 1290 ه-ش سن ورود به مدارس و مکتب خانه های ابتدایی، هفت سال تعیین شد و تعلیمات ابتدایی برای همه ایرانیان اجباری شد. به موجب این قانون برنامه مدارس و کتابخانه ها از طرف وزارت معارف تعیین می شد. در سال 1302 ه- ش وزارت معارف تصمیم به اصلا ح مکتب خانه ها گرفت و به موجب آیین نامه ای که در 27 بهمن 1303 به تصیب شورای عالی معارف رسید ،تاسیس مکتب خانه ها ی جدید منوط به اجازه وزارت معارف گردید و باید برنامه مصوب این وزارت خانه در مکتب خانه ها تدریس می شد.
با افزایش تعداد مدارس جدید و اعزام مبلغان از شهر به روستا ها به تدریج تعداد مکتب خانه ها کاهش یافت. در سال تحصیلی1332-1331 ، 611 مکتب خانه با 171468 دانش آموز وجود داشت که وجود آنها تا سال 1340 تقریبا به فراموشی سپرده شد و به جای آنها مدارس ابتدایی در روستاها توسعه پیدا کرد. ایجاد و توسعه مدارس ابتدایی طبق برنامه ها و مقررات مصوب شورای عالی فرهنگ و شورای عالی آموزش و پرورش تا کنون در شهر و روستا ادامه یافته است.
