بخشی از مقاله
چکیده:
تروریسم عملیات شرکت را هم به صورت مستقیم و هم غیر مستقیم تهدید می کند. اثرات مستقیم و غیر مستقیم تروریسم در روند بازار نقص ایجاد می کند که از جمله آن می توان به افزایش هزینه های مبادله و ایجاد موانع برای جریان آزاد کالا اشاره کرد. تروریسم به یک معضل آشنا جهان معاصر تبدیل شده است و به احتمال زیاد یک عامل مهم در کسب و کار باقی خواهد ماند. اکثر کسب و کارها برای رویارویی با این خطرات آماده نیستند.تعداد بسیار کمی از شرکت ها برنامه ها و عملیات بازسازی برای مقابله با تروریسم را دارند. تروریسم مجموعه ای از تهدید های سیستماتیک با استفاده از ابزار خشونت، تحریم، ارعاب، تحریف و جعل برای نیل به یک هدف سیاسی و بر هم زدن مکانیزم کسب و کار می باشد. در این مقاله تروریسم و ارتباط آن با استراتژی بازاریابی و عملیات شرکت ها مورد بررسی قرار گرفته است. مفاهیم کلیدی در تروریسم بررسی و مجموعه ای از گزاره ها ارائه شده است. در این مقاله به نقش محوری منبع یابی، تولید، توزیع، قیمت گذاری، ارتباطات و استراتژی کسب و کار اشاره شده است. این کارکردها یا تحت تاثیر تروریسم قرار می گیرند و یا قادر به تحت تاثیر قرار دادن آن می باشند.
کلمات کلیدی:تروریسم، بازاریابی بین المللی، ارزیابی ریسک، برنامه ریزی استراتژیک، صادرات، سرمایه گذاری مستقیم خارجی
.1 مقدمه
دگرگونی و تحولات شگرف در محیط خارجی سازمانها سبب پیدایش رویکردی پویا به مدیریت با عنوان مدیریت استراتژیک شده است. برنامه ریزی و تصمیم گیری در شرایط ناپایدار محیط بیرونی، به عنوان دو وظیفه اصلی مدیریت، از چالش های بزرگ مدیران در دهه های اخیر بوده است. تلقی درست درباره سازمان به عنوان یک سیستم باز که دائماً با محیط پیرامون خود در ارتباط بوده و از تغییر و تحولات آن تأثیر می پذیرد لزوم آشنایی و بهره گیری از دانش مدیریت استراتژیک را دو چندان می نماید. مدیریت استراتژیک عبارت است از فرآیند تجزیه و تحلیل محیطی سازمان و اتخاذ تصمیم ها و انجام فعالیت هایی که سبب ایجاد و تقویت مزیت های رقابتی برای سازمان می شود. اگرچه رویکرد مدیریت استراتژیک به سازمان یک رویکرد برونگراست ولی توجه به محیط درونی سازمان و نگرش جامع مدیریت استراتژیک به هر دو محیط از نقاط قوت آن محسوب می شود.
مدیریت استراتژیک را می توان راهکار خلق آینده سازمان نامید. مدیریت استراتژیک به جای پیش بینی آینده در ساختن آن نقش ایفا می کند. این رویکرد به مدیریت سبب پویایی سازمان شده و واکنش فعال و سازنده آن را در برابر تغییرات سریع محیطی در پی خواهد داشت. مدیریت استراتژیک رویکردی منعطف به مدیریت بوده و به جای برنامه ریزی محض به داشتن دیدگاه جامع در شرایط متحول محیطی تأکید می کند. در این خصوص داشتن تفکر خلاق لازمه مدیریت استراتژیک سازمان است. درمباحث نوین مدیریت استراتژیک، از "فعالیت در مناطق اقتصادی پرخطر" به عنوان حوزه جدید و سودآور یاد می شود؛ آثارمخرب خطر بر زندگی انسانی و تعارضات حوزه ایدئولوژیک و اخلاقی، احتیاط در دفاع از این رویکرد در نوشته های اغلب محققان مشهود است.
اثرات زیان بار اقدامات تروریستی در تقاضا و عرضه بازار، و همچنین در استراتژی بازاریابی ظهور می یابد. برای بسیاری از شرکت ها، سیاست های دولت برای سرکوب تروریسم، عملیات شرکت را بیش از خود اقدامات تروریستی تحت تاثیر قرار می دهد. نتایج گسترده ای نشان می دهند که جذابیت تروریسم به عنوان ابزاری برای تغییر کسب و کار و بشریت افزایش یافته است. اهداف بالقوه تروریسم متعدد هستند و همه آنها نمی توانند به طور مداوم تحت کنترل قرار گیرند. حتی گروه های تروریستی کوچک با حداقل منابع توانایی رسیدن به اثرات بزرگ را دارند. بحث تروریسم در طول تاریخ وجود داشته است، اما در سال های اخیر برجسته تر شده است. درحمله 11 سپتامبر سال 2001 ایالات متحده - US - ، بیش از 3000 نفر از 78 کشور کشته شدند - وزارت امور خارجه آمریکا، 2002، ص. . - 4
این رویداد نگرش و چشم انداز مردم سراسر جهان تغییر داد و به کاهش در اقتصاد جهانی منجر گشت. این حادثه روند بلند مدت کل صنایع، از قبیل حمل و نقل هوایی، گردشگری، و خرده فروشی را تحت تاثیر قرار داده است. رکود اقتصادی جهانی عمیق تر و تقاضا خریدار کاهش یافته است. برای اولین بار در دهه های گذشته، رشد تجارت جهانی نیز با کاهش یافته و به کمتر از رشد اقتصاد داخلی رسیده است - سیژنکتا،. - 2002اثرات زیان بار اقدامات تروریستی در تقاضا و عرضه بازار، و همچنین در استراتژی بازاریابی ظهور می یابد. برای بسیاری از شرکت ها، سیاست های دولت برای سرکوب تروریسم، عملیات شرکت را بیش از خود اقدامات تروریستی تحت تاثیر قرار می دهد.
نتایج گسترده ای نشان می دهند که جذابیت تروریسم به عنوان ابزاری برای تغییر کسب و کار و بشریت افزایش یافته است. اهداف بالقوه تروریسم متعدد هستند و همه آنها نمی توانند به طور مداوم تحت کنترل قرار گیرند. حتی گروه های تروریستی کوچک با حداقل منابع توانایی رسیدن به اثرات بزرگ را دارند. تروریسم تبدیل به یک معضل آشنا جهان معاصر شده است و به احتمال زیاد یک عامل کلیدی در کسب و کار باقی خواهد ماند. اکثریت کسب و کارها برای مواجهه با این خطرات آماده نیستند. در گفت وگو با متخصصان و دانشگاهیان این نتیجه به دست آمده است که تعداد بسیار کمی از شرکت های برنامه ها و یا عملیات ها بازسازی برای مقابله با تروریسم دارند.
.2 ادبیات و پیشینه تحقیق
ادبیات مدیریت سه دیدگاه استراتژی را شناسایی کرده است: دیدگاه وضعیت خاص، دیدگاه جهانی و دیدگاه اقتضایی. دیدگاه وضعیت خاص نشان می دهد که استراتژی های سازمانی را می توان تنها در پرتو شرایط منحصر به فرد شرکت درک کرد و عملکرد سازمانی از محیط نشئت می گیرد - هانن و فریمن، 1977؛ شرر و راس، . - 1980 بنابراین، عملکرد شرکت با کاهش مطلوبیت محیط خارجی کاهش یابد. در مقابل، دیدگاه جهانی معتقد است که قوانین جهانی استراتژی تا حدی در تمام شرایط اعمال می شود - همبریک و لی، . - 1985 در این دیدگاه تا زمانی که مدیریت بعضی از استراتژی همه جانبه را توسعه می دهد، محیط خارجی نسبتا غیرمرتبط مطرح می شود.
"تهدیدهای سازمان یافته ضدامنیتی" را اولین بار توسط ویشل، در سال1990، در مباحث مدیریت مطرح شد. او برای توضیح این مفهوم و ضرورت ارائه واژه جدید در مقابل واژه متعارف تروریسم، به این مجادله ها اشاره می کند: به نظر می رسد واژه اخیر اولا، بصورت هدف دار،در جهت طرح مفاهیم خاصی مصادره شده است و ثانیا، این واژه اغلب با اقدام نظامی همراه است. این در حالی است که امروزه مجموعه ای از اقدامات فراتر و گاه موثرتر از ابزار نظامی، برای ایجاد اختلال در ثبات محیطی است.الکساندر و همکارانش - 1974 - تروریسم را تهدید یا استفاده از نیرو یا خشونت برای بدست آوردن یک هدف سیاسی تعریف کردند. کرن شاو - 2001 - تروریسم را تمایل به انتقال یک پیام سیاسی با ابزار نظامی تعریف می کند.
سازمان ملل در سال 1999 تروریسم را اعمال تبهکارانه و جنایی به قصد ایجاد وضعیت ترور و وحشت تعریف کرده اند. همچنین از تروریسم به عنوان گرایش به تسخیر و اشغال شهرها و خاک کشورها یاد شده است - دولت فدرال آمریکا ، . - 2002 سیژنکتا و همکارانش - 2005 - تروریسم را تهدید یا استفاده واقعی از نیرو یا خشونت برای بدست آوردن یک هدف سیاسی تعریف می کنند. ویشل با مروری بر تعاریف فوق و استدلال های مربوط به عوامل موثر بر کسب و کار به این نتیجه می رسد که چون این واژه با اقدام نظامی همراه است و همچنین از این واژه با هدف های خاص استفاده می شود، لذا ظرفیت کافی برای توصیف مجموعه ای از اقدامات مخرب در حوزه ضد امنیتی با تاکید بر کسب و کار ندارد.
چه بسا اقداماتی نظیر ارعاب، انحراف اذهان عمومی، تهدید های لفظی، تحریم ها به ظاهر در چارچوب های قانونی و موارد مشابه نیز تاثیر همانندی بر فعالیت های اقتصادی بر جای می گذارد لذا اقدامات سازمان یافته ضد امنیتی را "مجموعه ای از تهدید های سیستماتیک با استفاده از ابزار خشونت، تحریم، ارعاب، تحریف، جعل و هر نوع حرکت دیگر برای نیل به یک هدف سیاسی یا انتقال یک پیام سیاسی به واسطه ترس و بر هم زدن مکانیزم کسب و کار" تعریف می کند.در تئوری های مدیریت استراتژیک، موضوع تهدیدهای ضد امنیتی را در مقوله متغیرهای محیطی دسته بندی می کنند و درباره آن استدلال می کنند.
"محیط"به یکسری متغیرهایی اطلاق می شود که عملکرد سازمان را تحت تاثیر قرار داده بدون اینکه تحت کنترل مدیریت باشند. عواملی مثل نیروهای اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، تکنولوژیک، رقابتی و فرهنگی، عوامل بسیار مهم در محیط سازمان را تشکیل می دهند.درخصوص رابطه محیط و بنگاه دو نظریه مهم وجود دارد. در دیدگاه اول "بوم شناختی جمعیت" این باور وجود دارد: محیط سازمان ها را کنترل می کند. سازمان هایی که قادر باشند تن به ترجیحات محیط دهند و استراتژی و ساختار خود را با محیط وفق دهند و استراتژی موردپسند محیط را اختیار کنند، قادر به بقا خواهند بود. در غیر این صورت نابود می شوند - هانن وفریمن،. - 1989
در این دیدگاه، مدیران انفعالی عمل می کنند و نمی توانند در انتخاب استراتژی نقشی ایفا کنند. سازمان ها از بیرون کنترل می شوند و می توان تئوری تکامل داروین را در توضیح حیات و فنای سازمان ها به کار بست. در این دیدگاه بیان می شود آن هایی که جریان های محیط را شکل می دهند، قادرند هدایت بنگاه را در اختیار گیرند.پیامد سیاست گذاری چنین دیدگاهی این است که مدیران صرفا باید به خواسته های محیط تکیه کرده و مسیر حرکت سازمان را به نحوی تنظیم نمایند که جریان های مرجح محیطی، سازمان را در جهت دلخواه خود حرکت دهند. دولت ها نیز موظف اند با تدبیر و مداخله های کلان، جریان های محیطی را در جهتی شکل دهند که فضای مناسب برای کسب و کار حاصل گردد.
در این دیدگاه "امنیت" کالایی عمومی محسوب می شود که فقط با تدبیر تولید شدنی است و سازمان ها در برابر امواج سهمگین محیط معذورند. امنیت برای هر دولت - ملتی از قداستی خاص برخوردار است. چرا که تقریبا دستیابی به سایر اهداف ملی و بین المللی همانند توسعه - سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی - قدرت، اقتدار، ثبات، مشروعیت و... به نوعی وابسته و درگرو حصول امنیت ملی است؛ و در نقطه مقابل هر نوع اقدام و حرکتی که سبب مخدوش شدن این اهداف گردد به عنوان مخل امنیت ملی تلقی شده و سبب فاصله گرفتن مردم از حکومت، عدم تمکین نسبت به قانون، عدم مشارکت، تشتت و نا امنی در کشور و... خواهد شد - احمدساعی. - 1389 از تئوری های برگرفته از این دیدگاه می توان به نظریه هزینه معاملات ویلیامسون و نظریه سازمان صنعتی پورتر نیز اشاره کرد.
نتیجه و پیامدهای همه این تحلیل ها، هرچند از مسیرهای متفاوت اما یکسان است: محیط همه کاره است و مدیران نیز معذور و مجبور به همراهی با محیط هستند و حداکثر اینکه آنان باید متغیرهای محیطی را به عنوان عوامل برون زا، وارد مدل های برنامه ریزی خود کرده و انتخاب های ممکن را بهینه کنند. جان چایلد - - 1994 با دیدگاه "گزینش استراتژیک" خود، نظریه مزبور را به چالش کشید. او بر اساس مطالعات تجربی نشان داد که مدیران نه تنها منفعل نیستند، بلکه با داشتن حق انتخاب، بر محیط غلبه می کنند و آن را در جهت خواسته های خود هدایت می کنند. این دیدگاه نیز بر این باور است سازمان در برابر محیط، هم مسئول است و هم قادر است. چایلد نشان داد که مدیران توانمند محیط را شکل می دهند و مسیر آن را در جهت دلخواه خود تعریف می کنند؛ اما بنگاه هایی که عملکرد ضعیف دارند ناچار به پیروی از محیط هستند.
.3 مکانیسم اثر اقدامات ضدامنیتی بر کارکرد بنگاه ها
