بخشی از مقاله
چکیده
معلمان یکی ازافرادکلیدی ه ستندکه نقش مهمی درپرورش نیروهای فرهنگی-اجتماعی-اقت صادی درزندگی دانش آموزان دارندومی توانند دانش آموزان راکه جزئی ازافرادجامعه هستندودرآینده نقش ایفامی کنندهدایت وراهنمایی کنندتابتوانندآینده ی جامعه خودرابه دست خود رقم زنند.یکی ازفعالیتهای لازم وضروری برای معلمان آشنایی آنهابه فرهنگ جامعه خوداست.معلمی که فرهنگ جامعه خودرابشناسدخیلی بهتر مفاهیم فرهنگ جامعه رابه دانش آموزیادمی دهدتامعلمی که به فرهنگ جامعه خودآشنایی کامل ندارد.
ازهدفهای آموزش دانش آموزان توسط معلمان این است که آنهابتواننددرزندگی روزمره خودتصمیم هایی درست وعاقلانه بگیرندتااین که دانش آموزان بتوانندبه طورمؤثردرزندگی اجتماعی شرکت کنند.وتازمانی که افرادجامعه مهارتهاوعادات معینی رادرخودپرورش ندهندنمی توانندبه مؤفقیت ور ضایت خاطربه زندگی اجتماعی ادامه دهند.جهان وجامعه درحال تغییروتحول وروبه پی شرفت ه ستند.این پی شرفت هادرجامعه ممکن ا ست مفیدودرموارددیگرزیانبار با شند.
وظیفه معلمان دراین زمینه آگاهی دادن دانش آموزان درا ستفاده ازاین تکنولوژی های روزبه نحوی که نه به خودونه به جامعه ضرری واردکنند.بعضی ازکشورهاقصدوهدف تغییریاازبین بردن فرهنگ کشورهای اسلامی رادارندمعلمان رامی توان به عنوان حافظ ومدافع این فرهنگ هادانست زیراآنهامی توانندبادراختیارگذاشتن اطلاعات وآگاهی دادن به دانش آموزان،آنان رااز قصدوهدف دشمنان آگاه سازند.یکی ازراه های تأثیرگذاری معلم درتربیت وشخصیت دانش آموزان،داشتن محبوبیت و مقبولیت درنزددانش آموزان است.معلمی که درنزددانش آموزمحبوبیت داشته باشدبهترمی تواندازلحاظ تربیتی درذهن واندیشه دانش آموز نفوذکندتامعلمی که محبوبیتی دربین دانش آموزان ندارد.
.1 مقدمه
اگر تاریخ آموزش پرورش را علم " شدن" آدمی بدانیم، معلمان در این شدن و تکامل آدمی سهم زیادی برعهده دا شتند . جایگاه معلم درنظام آموز شی الهی از آن چنان شأنیتی برخوردار ا ست که پروردگار در قرآن بر آن تأکید ورزیده ا ست . معلم عامل انتقال دهنده ی ارزش های فرهنگی جامعه از نسلی به نسل دیگر و مهّیا کننده ی زمینه های مساعد برای باروری فرهنگی و مؤثر ترین عامل اجرای اجرایی و انسانی نظام آموزش و پرورش محسوب می شود و به عنوان عامل انتقال دهنده ی ارزش های فرهنگی، علوم و فنون مختلف به دانش آموزان و حتی شکل دهنده ی افکار و ایدآل آنان تلقی می گردد. امروزه در عصر دانایی محور قرن بیستم به دلیل اهمیت جایگاه و نقش معلم در تعلیم وتربیت ، جامعه موفق در عرصه های مختلف را جامعه »معلم سالار « می دانند.
در همین راستا پیاژه معتقد است که » زیباترین اصلاح و بازسازی آموزش و پرورش در صورتی که معلم به تعداد کافی و با کیفیت مطلوب در اختیار نبا شد با شک ست روبرو خواهد شد «. یکی از مهمترین اجزائی که نظام آموزش و پرورش بر پایه آن ا ستوار ا ست معلم / دبیر می با شد. معلمین در این نظام به عنوان هدایت کننده و سازمان دهنده سایر عوامل در جهت پرورش دانش آموزان برای زندگی وفعالیت ها در جامعه به شمار می آیند . معلمین هسته مرکزی دستگاههای تعلیم و تربیت و مجریان حقیقی این امر حیاتی می باشند.
امروزه تمام ملل متمدن معتقد اند که وحدت ملی و پیشرفت کشور منوط به داشتن معلم لایق است. حفظ تمدن و آثار علمی و ادبی و امید به ترقی وابسته تربیت صحیح است و تربیت صحیح بدون آموزگار لایق صورت نمی گیرد . از این رو معلم باید به کیفیت ها وقابلیت هایی مجهز گردد تا از عهده انجام این مق صود برآید . همگامی و همراهی با تغییر و افزایش روز افزون اطلاعات و دانش هام ستلزم توجه چ شم گیر و برنامه ریزی های متمرکز برای افزایش کیفیت کار معلمان است . - صحرا نورد، . - 251 - 435 - 459 :1388
تحول جامعه بی تأثیر از تحول آموزش و پرورش نیست و نقش معلم دراین تحول بر همه روشن است. امروزه با گستردگی و پیچیدگی جامعه ، انتظارت از آموزش و پرورش بسیار متنوع شده و این امر، تحول در آموزش و پرورش را برای تطبیق با نیاز های جامعه، ضروری می سازد. - پیریایی و شهبازی ، 4 :1393 - ، بنابراین از آن جا که معلمان در تکامل و پیشرفت دانش آموزان نقش و جایگاه بسزایی دارند و مهمترین رکن نظام آموزش و پرورش محسوب می شوند. باید قابلیت ها و شایستگی ها ی فرهنگی و اجتماعی مطلوبی در جهت اجتماعی شدن دانش آموزان و انتقال میراث فرهنگی جامعه به آنها داشته باشند تا از عهده این هدف برآیند.
.2 متن
معلم از دیدگاه امام خمینی - ره - و مقام معظم رهبری - مدظله العالی - : حضرت امام خمینی - ره - می فرمایند: شغل ما انسان سازی است.معلم انسان درست می کند،همان شغل انبیاء است. انبیاء آمدند از اول ،هر نبیی آمده است ، تا آخر فقط شغلش این بوده که انساندرست بکند، تربیت کند انسان ها را، شغل معلمی همان شغل انبیاست. - صحیفه نور،جلد . - 91:8 حضرت آیت االله العظمی خامنه ای - مدظله العالی - در بیانات خود که در دیدار با معلمان به مناسبت روز معلم در تاریخ1372/2/15 ایراد نمودند، ساختن انسان های مسلمان ،مومن، متدین و سالم از لحاظ روحی و اعتقادی را مشکل ترین کار برشمرده اند که لازم است به دست معلمین انجام شود »:این روزها ،روز بزرگداشت مقام معلم است و هیچ بزرگداشتی از این بالاتر نیست که امروز سنگین ترین بخش کار،که غیر از شما بر نمی آید،بردوش شماست.
مفهوم و تعریف معلم
از معلم تعاریف متعددی وجود دارد که در زیر به چند تعریف اشاره شده است: معلم در فرهنگ معین، تعلیم دهنده و آموزنده ،معنی شده است و در فرهنگ عمید ، تعلیم دهنده ، آموزاننده و آموزگار و در لغت نامه دهخدا نیز آموزنده ، آموزاننده ، تعلیم دهنده ،آموزگار و شیخ معنی شده است .اولین معلم خداوند است و پیغمبران و امامان ،معلمان بشریت هستند و پیامبر - ص - فرمودند:ِا : به درستی مبعوث شده ام تا تعلیم دهم .
امروز در نظام های آموزش و پرورش جهانی معلم به معنی خاص به کسی اطلاق می شود که واجدویژگی هاوصلاحیت های مشخصی بوده وحرفه وشغل اوتعلیم است. - اسدی گرمارودی وشریف زاده ، . - 101 : 1392 در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش »معلم « و » مربی« - مترادف هم به کار رفته است - به فردی اطلاق می شود که رسالت خطیر تربیت دانش آموزان را در نظام تعلیم و تربیت رسمی و عمومی بر عهده دارد. - سند تحول بنیادین آموزش و پرورش ، . - 7 : 1390
بررسی جایگاه شایستگی فرهنگی معلم
در این بخش به بررسی جایگاه شایستگی های فرهنگی معلمان پرداخته می شود برای روشن تر شدن موضوع بهتر است ابتدا به تعاریف متعددی از فرهنگ بپردازیم : برای فرهنگ یا cultureنیز معانی متعددی ذکر شده است.معمولاً فرهنگ یک جامعه یعنی راههای زندگی آن جامعه.فرهنگ به معنای آداب خوب نیز استعمال شده است. فرهنگ از نظر یک جامعه شناس شامل کلیه رفتارهایی است که در زندگی اجتماعی آموخته شده و از طرق گوناگون بین نسل های مختلف یا افراد یک نسل انتقال پیدا کرده است.به طور خلاه می توان گفت: فرهنگ یک جامعه عبارت است از افکار ، عقاید ،آرزوها ، مهارت ها ، ابزار و وسایل ،امور مربوط به زیبایی وکارهای هنری ، آداب و رسوم و موسساتی که افراد این اجتماع در میا ن آنها تولد یافته و رشد می کنند.
- شریعتمداران ،28: 1392و. - 29 یابه عبارت دیگر فرهنگ را می توان به عنوان مجموعه دفتارهای اکتسابی و ویژگی های اعتقادی اعضای یک جامعه معین تعریف کرد - کوئن ،. - 56 : 1387 و به عبارتی دیگر فرهنگ مجموعه پیچیده ای است که شامل معارف ، معتقدات ، هنرها ، صنایع ، فنون ، اخلاق ، قوانین ، سنن و بالاخره تمام عادات و رفتار و ضوابطی است که فرد به عنوان عضو جامعه خود فرا می گیرد. - مرتضوی و دیگران ،1388 . - 97 :
گفتار حکیمانه و الهی بنیانگذار ایران اسلامی حضرت امام خمینی - ره - پیرامون فرهنگ که فرموده اند: »اگر فرهنگ درست شود، یک ملکت اصلاح می شود «. - صحیفه نور ،ج - 390 : 1 ، در بیان و اندیشه نایب بر حقش مقام معظم رهبری - مدظله العالی - با تعابیری همچون : »فرهنگ روح در کالبد هر جامعه است « ، »فرهنگ ستون فقرات حیات یک ملت و هویت یک ملت است « ، »فرهنگ بستر اصلی زندگی انسان است « ، »فرهنگ مثل هواست « ، همه» راهها واقعاً به فرهنگ ختم می شود « ، » قوام یک ملت به فرهنگ است « ، » فرهنگ یک ملت ، منشأ عمده تحولات آن ملت است.
« ، در مناسبت ها و زمان های مختلف مکرراً مورد تأکید و تبیین قرار گرفته است. ایشان همچنین در دیدار فرهنگیان و معلمان استان کرمان می فرمایند : » تشکیل هویت جدید به دست معلم است ....اگر می خواهیم فرهنگ عمومی جامعه به این سمت حرکت کند ، راه و کلیدش آموزش و پرورش است. برای تربیت چنین نسلی ، آموزش و پرورش باید مهیا و مناسب باشد. - « اسدی گرما رودی و شریف زاده ، 10 : 1392و. - 8
معلم و فرهنگ
نقش و وظایف معلم در قبال فرهنگ چیست؟
مطالعه فرهنگ و عناصر عمده آن برای هر فرد لازم و ضروری است ، اما بیش از همه معلم باید به فرهنگ جامعه آشنا لاشد . چنانچه خواهیم دید مدرسه هدف خود را از جامعه می گیرد و یکی از وظایف مدرسه آشنا ساختن افراد به فرهنگ جامعه است. بنابراین ، برای اینکه معلم بهتر ریشه و اساس هدف های تربیتی را درک کند و با وضع صحیح تری شاگردان را به امور فرهنگی آشنا سازد ، باید مطالعاتی عمیق و اساسی درباره فرهنگ جامعه داشته باشد . تهیه برنامه تعلیماتی و انتخاب مواد مفید و لازم کار مدرسه و معلم است. اطلاعات فرهنگی معلم ، او را در انتخاب مواد متناسب و یاد دادن انها به شاگردان کمک می کند. راه اداره کلاس و روابط معلم با شاگردان در فرهنگ های مختلف فرق می کند.
در یک جامعه معلم به منزله دیکتاتوری است که باید فرمان او بدون چون و چرا اجرا گردد و همه چیز تابع تمایلات ، فهم ،ا طلاعات و تجربیات اواست. در صورتی که معلم در اجتماع دیگر فقط وظیفه راهنمایی را بر عهده دارد و خود مانند سایر شاگردان عضو کلاس است.در چنین اجتماعی معلم در تنظیم برنامه ، انتخاب کتاب ، اتخاذ روش یا روش های معین در تدریس ، و تعیین هدف های تربیتی از شاگردان کمک می گیرد. روی این زمینه اگر معلم آشنا به فرهنگ جامعه نباشد نمی تواند طرز کار و روابط خود را با شاگردان آن طوری که از او انتظار می رود تعیین نماید.در هر جامعه منبع قدرت و منشأ افکار و عقاید ، اموری خاص می باشند.
