بخشی از مقاله
چکیده:
فناوری 1 ور سانه 2 در آموزش وپرورش مفاهیم بسیار مهمی می باشند. انقلاب فناوری بخشی از دانش اجتماعی است که ما اکنون در آن زندگی می کنیم امروز دانش آموزان در جامعه ای پرورش می یابند که بعد فناوری با جامعه ای که والدین واجداد آنها در آن پرورش یافته اند، بسیار متفاوت است. اگر قرار باشددانش آموزان برای مشاغل آینده بخوبی پرورش یابند، باید فناوری بخش عمده ای از مدرسه وکلاس درس باشد.دو رویکرد عمده مورد استفاده از رسانه ها فناوری در مدارس وجود دارد: نخست آنکه، دانش آموزان می توانند " از" رسانه وفناوری استفاده کنند و دوم آنکه می توانند "با" رسانه ها وفناوری استفاده کنند.این مقاله برآن است که مفاهیمی چون رسانه، فناوری، جایگاه فناوری درآموزش وپرورش، اهمیت ونقش فناوری درآموزش، کارکردهای فناوری های آموزشی دریادگیری، فواید فناوری آموزشی در آموزش ویادگیری را مورد بررسی قراردهد.
کلید واژه ها: فناوری، رسانه، آموزش، یادگیری
مقدمه
نظام تعلیم وتربیت به عنوان جزیی از نظامهای ارتباط همگانی است که بعد از انقلاب صنعتی ورایج شدن اصطلاح فناوری در آن تغییرات عمده ای در شیوه تدریس وراههای انتقال اطلاعات ایجاد شد وبا ظهور وسایل ارتباط جمعی چون رادیو وتلویزیون آموزشی از انحصار کلاس درس وکتاب بیرون آمد ودامنه وسیع تری به خودگرفت ، تا جایی که اکنون مباحثی چون انقلاب فناوری ، اینترنت ، یادگیری الکترونیکی و . .. به عرصه ظهور رسیده اند .امروز در امریکا به سختی می توان مدرسه ای را بدون حداقل یک رایانه یافت.در فرایند یاددهی ویادگیری، نقش رسانه های آموزشی، به عنوان یکی از اجزای سیستم و به عنوان عامل تسهیل کننده ارتباط بین معلمان و شاگردان بسیار قابل توجه وبنیادی است - امیر تیموری، . - 1386
انقلاب فناوری سده بیست ویک ، فراتر از الکتریکی کردن صرف رابطه بین انسانها بوده است . این انقلاب که خود زاییده دگرگونی های تکنولوژیکی،اجتماعی،روانشناختی،ونهایتا مفهومی است،نه تنها قواعد وقوانین حاکم بر ارتباط وتعامل بین انسانها بلکه نگرش ما ر ا به خود،به دیگران وبه جهان تغییر داده است .پیشرفت وپیچیده ترشدن تکنولوژیهای ارتباطی بر همه شئون زندگی انسان اجتماعی بشر موثر افتاده است.رسانه ها که وسایل فیزیکی یا مکانیکی تبدیل پیام ها به علائم وانتقال آنهاازمجاری یا کانالهای ارتباطی هستند، ویژگی مهمی ازحیات اجتماعی ما در عصر حاضرند.وقتی گوتنبرگ - Gutenberg - در سال 1452 ماشین چاپ را اختراع کرده ، هرگز تصور نمی کرد اختراع او بنیادی ترین دگرگونی را در شرایط زندگی متفکران تاریخ تمدن غرب بوجود آورد.
اختراع اوفرهنگ نوشتاری رابه فرهنگ چاپی تبدیل کردوسپس ویراستاران وچاپگران ،حروف را استاندارد کردند وزمینه تولید انبوه فراهم شد.درنیمه دوم قرن بیستم بااختراع فناوری های الکترونیکی وگسترش آن، انقلابی دیگربه وقوع پیوست حروف الفبا، ماشین چاپ و فناوری های الکترونیکی عمیقا درطرزبرخورد وآگاهی انسان ازدنیای خارج، تاثیر گذاشته است. درحال حاضردانش بشری از طریق شبکه های جدید اطلاعاتی درحال ابداع دوباره است .جامعه اطلاعاتی جدید هنوز برتعدادی ازظرفیت های غیرفناوری متکی است همچون مهارتهای ارتباطی خوب، توانایی حل مسئله، تفکرخلاق، تفکر ریزبینانه، بعلاوه می توان گفت که چند دهه ای است که فناوری ها ورسانه هاجزء فعالیت های مدرسه گشته است، اما این اواخرفناوری های استفاده شده ضمن سادگی بصورتی آرام تغییر یافته است .مفاهیم نظری
·رسانه : - media -
تاکنون تعاریف بسیاری از رسانه ارائه شده است .درتعریفی که درسالهای اخیر طرفداران بسیاری رابه خود جلب کرده است رسانه ها،وسایل یا ابزارها معرفی شده است .رسانه به هرگونه وسیله ارتباطی - به هرشکلی که باشد - گفته می شود. بااین تعریف رسانه ها مشتمل برنظامهای نمادی هستند که دامنه آنها ازچاپ،عکس،انیمیشن تا صداوتصاویر متحرک ،متفاوت است. - بیابانگرد - 1390
ازمنظرآموزش رسانه ها نظامهای نمادی هستند که معلمان ودانش آموزان برای ارائه دانش از آن استفاده می کنند.فناوریهای مبتنی بر رایانه را نمیتوان به مثابه "رسانه" در نظرگرفت،زیراانواع برنامه ها،ابزارهاووسایلی که با آنها می توان آموخت به یک نظام نمادی خاص ویا طبقه خاصی از فعالیت محدود نمی شوند. - سالومون1،1992،ص892،به نقل از بیابانگرد - بنابراین می توان گفت رسانه ابزاری واسطه ای بین استفاده کننده اطلاعات و خود اطلاعات است که به تولید،دریافت،جمع آوری،دستکاری یا پخش اطلاعات می پردازد.
·فناوری : - technology -
در واقع معنای کلمه فناوری - تکنولوژی - از ریشه آن - واژه تکنیک - technique/ به معنای "روش"،"فن"،"مهارت وکاردانی" گرفته شده است .فناوری درحقیقت پلی بین استعدادها وقدرت های ماست و نقش آن تاثیر گذاری بر اطراف است ؛ بنابراین از طریق انواع وسائل و ابزارها می توانیم روشها وتکنیک های خاص راجهت پاسخگویی،کنترل،دستکاریودرک محیط اطافمان بکارگیریم.در واقع فناوری ابزارهایی می باشند که به افراد امکان میدهند در دانش خود با یکدیگر شریک شوند .امامتاسفانه اغلب این دو واژه را بدون درک درست معنا در امر آموزش به جای یکدیگر بگار می برند. - احدیان،محمد ، - 1377فناوری کلمه مبهمی است که تعاریف گوناگونی از آن ارائه شده است؛ ازجمله:
1.پال ستلر 2،ازتاریخ شناسان مشهور فناوری آموزشی، می گوید:" کلمه فناوری برخلاف تصوراکثر افراد،الزاما تنها به استفاده از ماشین آلات اطلاق نمی شود،بلکه به هر هنر ومهارت عملی که از دانش علمی استفاده کند گفته می شود. - ذوفن ، - 1383
2.هایمن ریک اور3 ، یکی از منتقدان آموزش وپرورش ، درمقایسه با علم وفناوری تاکید می کند که نباید علم را با فناوری اشتباه گرفت .علم با کشف اطلاعات وارتباطات حقیقی درمورد پدیده های قابل رویت درطبیعت سروکار دارد ونظریه های تثبیت شده تنظیم این اطلاعات را بر می گیرد.درحالی که فناوری با ابزار ،فنون وروش انجام کارها یعنی با مصنوعات وروشهایی سروکار دارد که انسان مدرن صنعتی برای افزایش قدرت فکری وبدنی خود آنها را بوجودآورده است .اواضافه می کند که روشهای علمی حذف عوامل انسانی را برای رسیدن به هدف الزامی می دانند،درحالیکه فناوری،عمل واجراست ،نه فکر واندیشه نظری - همان - .
تعریفی جامع از فناوری:
فناوری عبارتست از کاربرد نظامدارمفاهیم علوم رفتاری وفیزیکی وعلوم دیگر برای حل مشکلات . اصطلاحاتی که در این تعریف باید شناخته شوند عبارتند از:
1." کاربرد نظامدار " بدان معناست که همه اجزاء در اجزاء دیگر تاثیر گذارند واجزاء دیگر موجود درمحیط نیز آنها را تحت تاثیر قرار می دهند . کاربرد نظامدار به این دلیل بکار رفته است که درنظام پیچیده ای مانند نظام یادگیری ممکن است بسادگی بعضی از عوامل مهم نادیده گرفته شوند یا با بی توجهی از آنها بگذریم .
2.کلمه " کاربرد" به معنای تبدیل وبه اجرا در آوردن دانشهای دیگر برای حل مشکل ازطریق بکارگیری راهبردها وفنون طراحی است .بنابراین راهبردها - نقشه اجرای عمل - وفنون - وسائل عملی یا تثبیت شده برای انجام دادن کار - ازواحدهای اصلی فناوری به شمار می روند.
3.درتایید تعریف ارائه شده، نکات زیر باید مورد توجه قرار گیرد :
