بخشی از مقاله
چکیده
حرکت جهانی در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه برای تغییر ساختار آموزشی ، با دگرگونی جوامع از جوامع سنتی به جوامع دانایی محور و بهره گیری از شرایط نوین ارتباطی پدید آمده است . مسئولان کشور تغییر شرایط جهانی و نیاز به تغییر در نظام آموزشی کشور را به خوبی درک کرده اند ، و این امر بوضوح در اسناد مصوب آموزش و پرورش و سند چشم انداز به چشم می خورد . پرسنل آموزشی به خوبی آگاه اند که آنچه در جامعه دانایی محور ارزش محسوب می شود . تولید علم و دانش است . مدارس هوشمند را می توان فضایی آموزشی در نظر گرفت که تحقق جامعه ی دانایی محور را ،میسر خواهد ساخت . این مدارس از جمله نیازمندیهای کلیدی جوامع دانشبنیان میباشند و رویکردهای توسعهی مهارتهای دانشی و کارآفرینی دانشآموزان را دنبال مینمایند. در این مدارس، فرایندهای یاددهی - یادگیری تقویت شده و محیط تعاملی یکپارچه برای ارتقای مهارتهای کلیدی دانشآموزان با تکیه بر فعالیتهای گروهی، در عصر دانایی محور فراهم میشود. لذا در این مقاله که صرفاً یک مقاله توصیفی- مروری است و با استفاده از اسناد و مدارک ، سایتها و مجلات الکترونیکی موجود ، نگاهی به جایگاه مدارس هوشمند در آموزش خواهیم داشت .
کلید واژه گان : مدارس هوشمند ، آموزش ، یادگیری، دانش آموز محوری .
مقدمه
از دیر باز از آموزش و پرورش انتظار می رود که نسل های امروز را برای زندگی و جامعه فردا آماده سازد، درجوامع سنتی گذشته، تحولات به کندی انجام می گرفت، بنابراین شناخت فردایی که باید نسل های امروز را برای زیستن در آن پرورش داد چندان ضرورت نداشت، اما امروزه براثر پیشرفت های علمی فنی که به انقلاب علمی و تکنولوژیکی تعبیر شده است. حجم اطلاعات علمی دو برابر افزایش یافته است - امیری، . - 1369 در همین راستا از دستاوردهای آموزش نوین مبتنی بر ICT محور قرار دادن دانش آموز به جای معلم مد نظر است. و تغییر نقش معلمان به عنوان مربی، راهنما و تسهیل کننده می باشد که خود محور قراردادن دانش آموز به جای معلم و تغییر نقش معلم موجب می شود که انگیزه های یادگیری افزایش یابد و دانش آموز، عنصری فعال، خلاق و موثر شود. میل و علاقه او به کسب اطلاعات و دانش افزایش یابد و به طور طبیعی محتوای آموزش در مسیر عملی و واقعی قرارگیرد - عبادی، 1383، - .
فن آوری های اینترنتی ، با سرعت چشمگیری درحال گسترش است و پدیده آموزشی با تکیه برفناوری های اینترنتی اکنون موضوع توجه و رقابت فزاینده بیشتر دانشکده ها و مدارس دنیا قرار گرفته است. استفاده از فناوری های جدید اطلاعاتی، توان بالقوه نوینی را در آموزش مبتنی برفناوری به وجود آورده اند که بهره گیری از آنها در فرایند یاددهی – یادگیری بسیار موثر است. این فناوری ها همچنین سبب شده اند تا یادگیری مادام العمر به صورت گسترده و عمیق به کار گرفته شود - چاریانی، . - 1380 واقعیت ها نشان می دهند که استفاده از فناوری های نوین در قرن 21 تأثیر عمیقی در زندگی اجتماعی انسان خواهد داشت و یقیناً آموزش و پرورش نیز از این تغییرات مستثنی نخواهد بود. تحقیقات در آموزش، بیان کننده این مطلب اند، که فن آوری اطلاعات به صورت عمده ای در نظام آموزش منظم مورد استفاده قرار گرفته است - دلوز ، . - 1380
امروزه در عصر پر شتاب اطلاعات و ارتباطات ، مهم ترین عامل و شاخص زندگی جوامع و پیشرفت کشورها ، توسعه علمی آموزشی آن ها است . این توسعه ، یکی از مولفه های مهم جنبش نرم افزاری و شرط بقاء یک جامعه محسوب می شود . توسعه پایدار و هر نوع توانمندی تنها بر پایه دانایی و پژوهش حاصل می شود . لازمه این امر و پیش نیاز آن ، از یک سو تحول پویایی ساختار آموزشی است که این امر مرهون توسعه و اعتلای فرهنگ آن جامعه است و از سوی دیگر فراهم کردن شرایطی است که در آن ، نهاد مدرسه و مراکز آموزشی بتوانند با کسب اختیارات و مسئولیت های لازم ، تعامل و داد ستد به روزی را با جهان روبه پیشرفت برقرار کنند ونیازمندی های علمی و آموزشی کشور را تامین نمایند . که در این راستا تاسیس مدارس هوشمند ، یکی از راهکارهای اتخاذ شده در پاسخگویی به نیازهای نوین امروزی می باشد - افضل خانی و همکاران ، . - 1390
مذاق بشری بطور معمول به نگرش های نوین و جایگزین روی خوش نشان می دهد که البته نگرش های مذکوز شامل نگرش و روش های نوین در تدریس نیز می شود. امروزه، تدریس مفهومی کاملا مجزا از سخنرانی به خود گرفته است. کسالت آور بودن و بی رغبتی دانش اموزان و دانشجویان در کلاس های درسی مبتنی بر سخنرانی صرف خود گواهی است بر مدعا مذکور. بعلاوه، مدیریت زمان و بهترین استفاده از کمترین زمان ممکن از دیگر اصولی است که نقش بی بدیلی در تصمیم سازی ها ایفا می کند. از اینروی، وسایل کمک آموزشی و استفاده از روش های نوین تدریس که منتهی به ذخیره سازی زمان می شود می تواند برای عصر حاضر منشا پیشرفت های فراوانی شود. مدارس هوشمند که با روش های نوین تدریس همدوشی می کند نیز پیشرفت ها و توانمندی های مناسبی را برای بشریت به منصه ظهور گذاشته است.
مدرسه هوشمند مدرسه ای است که علاوه بر استفاده از امکانات فیزیکی مدرسه و برنامه هایی مانند سایر مدارس تلاش دارد تا با تجهیز به امکانات رایانه ای و فناوری های مربوطه ، کنترل ومدیریت خود را بر این اساس مبتنی کند و محتوای اکثر دروس را الکترونیکی کرده و نظارت سیستم را هوشمند گرداند - میر اسماعیلی ، . - 1386 مدارس هوشمند به سبب برنامه های درسی انعطاف پذیر ، امکان تدریس با شیوه های نو ، داشتن طیف وسیعی از برنامه ها و روش های آموزشی ومحوریت بخشیدن به نقش دانش آموز ، با در نظر گرفتن تفاوت های فردی و توجه بیشتر به نیازها ، علایق و استعدادهای دانش آموزان ، می توانند در جهت ازبین بردن یا کاهش دادن شکاف آموزشی موثر ومفید باشند . مدارس هوشمند عمدتاً در جهت تامین این نیازها برنامه ریزی شده اند ، چراکه در این مدارس دانش آموزان می آموزند که چگونه اطلاعات مورد نیاز خود را از طریق شبکه های اطلاعاتی استخراج کنند ، چگونه در مورد آن ها بیندیشند و چگونه حاصل یافته های خود را در جهت حل مسایل و مشکلات خود و توسعه و پیشرفت جوامع شان به کار گیرند - موید نیا ، . - 1384
ساعدی - 1384 - مدارس هوشمند را کلید دستیابی به فن آوری نوین می داند و می گوید : این مدارس دانش آموزان را به گونه ای تربیت می کنند که پس از تحصیل به راحتی جذب محیط کار و صنایع نوین شوند و ساعات غیر حضوری که وقت مناسبی دارد فضای آموزشی مناسبی را از طریق رایانه به وجود می آورد و برای این طرح باید برنامه ای دراز مدت در نظر داشت . عطاران - 1383 - نشان داد که نقش معلمان و دانش آموزان در این مدارس تفاوت چندانی با مدارس سنتی ندارد و مسئولیت معلمان در این مدارس بیشتر شده است . نتیجه تحقیق نشان می دهد این مدارس باعث ایجاد روحیه محققی و پژوهشگری در فراگیر شده است ، فراگیری که خودش تجربه گر امور باشد .
هم چنین در زمینه های مادی و مالی مشکلاتی وجود دارد . این طرح نوپا است و شاید وجود مشکلات در این راه به علت جدید بودن این طرح و صرف اقتباس آن از کشورهای دیگر بدون توجه به امکانات و فرهنگ کشورهای دیگر باشد . صدری ارحامی - 1383 - مسائل فرهنگی را به عنوان عاملی مشکل ساز در اجرای طرح یادگیری الکترونیکی می داند و مسائلی از قبیل : مقابله و مخالفت افراد در استفاده از روش های نوین در برابر روش های سنتی آموزش ، وجود مشکلات خاص یادگیری الکترونیکی شامل بستر مخابراتی در ایران ، عدم وجود نرم افزار آموزشی مناسب و هزینه سخت افزاری مناسب می تواند پیاده سازی طرح را با مشکل روبرو کند . لذا با توجه به آنچه که بیان شد تلاش می کنیم به بررسی جایگاه مدارس هوشمند در آموزش بپردازیم .
یافته ها
اهمیت و ضرورت مدرسه هوشمند امروزه به علت رشد فناوری های رایانه ای ، سرعت نقل و انتقال اطلاعات ومسئله انفجار دانش ، اطلاعات به سهولت و سرعت در اختیار همگان قرار می گیرد . در چنین شرایطی استفاده از فناوری های اطلاعاتی ، امکان بروز شدن اطلاعات علمی معلمان و ارتقای مهارت های تدریس را برای ایشان فراهم می آورد ؛ به طوری که می توان با استفاده از امکانات موجود در این مدارس ، برآورد صحیح تر ودقیق تری از دانش آموزان داشت .
