بخشی از مقاله
چکیده
انسان موضوعی است که در کانون توجه نگرش روابط انسانی در مدیریت قرار میگیرد. این نگرش به دو شاخه اصلی - اما مرتبط و مکمل یکدیگر - به نامهای مدیریت رفتار سازمانی و مدیریت منابع انسانی تقسیم میشود. شناخت و تغییر رفتار فردی، گروهی و سازمانی در حوزهی مدیریت رفتار سازمانی قرار میگیرد و مدیریت منابع انسانی، انسان را به عنوان یک عامل حیاتی و ممتاز برای بقا، رشد، رقابت و برتری سازمانی مدنظر قرار میدهد. باتوجه به این که منابع انسانی، منبع استراتژیک برای سازمانها محسوب می شود، جزء مهم و لاینفک مباحث مدیریت استراتژیک است و نقش راهبردی دارند. از عمدهترین عواملی که موجب نگرش جدید در مدیریت استراتژیک منابع انسانی شده است
روند تغییرات و دگرگونی های تکنولوژی، اجتماعی و اقتصادی در محیط داخلی و خارجی سازمانهاست که همواره با آن مواجه اند. اگر سازمانها میخواهند همسو با این تغییرات باشند بایستی نگرش جامع و راهبردی داشته و الزامات گوناگونی را مدنظر قرار دهند. مقاله حاضر با هدف بیان نقش، اهمیت و عوامل پیاده سازی مدیرت استراتژیک منابع انسانی صورت گرفته است و سعی شده که واحدهای فرهنگی و اجتماعی شهرداری مشهد مورد بررسی قرار گرفته و یکی از بخش های مهم آن - دبیرخانه شوراهای اجتماعی محلات مشهد - مورد بررسی بیشتری قرار گیرد.
کلمات کلیدی: مدیریت استراتژیک، منابع انسانی، فرهنگی و اجتماعی، دبیرخانه شوراهای اجتماعی محلات مشهد
.1 مقدمه
مفاهیم و تئوریهای مدیریت را میتوان براساس موضوع دستهبندی کرد. انسان موضوعی است که در کانون توجه نگرش روابط انسانی در مدیریت قرار می گیرد. این نگرش به دو شاخه اصلی - اما مرتبط و مکمل یکدیگر - به نامهای مدیریت رفتار سازمانی و مدیریت منابع انسانی تقسیم میشود. شناخت و تغییر رفتار فردی، گروهی و سازمانی در حوزهی مدیریت رفتار سازمانی قرار میگیرد. مدیریت منابع انسانی، انسان را به عنوان یک عامل حیاتی و ممتاز برای بقا، رشد، رقابت و برتری سازمانی مد نظر قرار میدهد.
به عبارتی دیگر در حوزهی مدیریت، با همهی پارادیمهای حاکم بر آن، با دو عامل اساسی درگیر هستیم که آن دو عامل عبارتند از: "انسان" و "نظام های عملیات سازمان". اما این دو عامل، در خلا قرار نداشته و دیگر عوامل اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی بر آنها تاثیرگذارند . از آنجایی که نظام های عملیاتی توسط انسانها به اجرا در میآیند بنابراین، مهمترین سرمایه سازمان، نیروی انسانی است و مدیران هر قدر در زمینه توسعه و ارتقای نیروی انسانی سرمایهگذاری کنند موفقیت، کارایی و برتری رقابتی سازمان خود را تضمین کردهاند. البته به این عبارت باید افزود که این دو عامل هیچکدام جدا از بستر فرهنگی- اجتماعی نمی باشند و به رنگ آن در میآیند . به عبارتی »مدیریت منابع انسانی به عنوان رویکردی پویا و موثر به منظور ادارهی افراد، علاقه و مباحثی را در میان اساتید و متخصصان ایجاد کرده است[1] «
فلسفه نوین مدیریت منابع انسانی، ساختار و سازماندهی آن به شکل امروزی همگی نتیجه تعامل میان مجموعهی حوادث تحولاتی است که با وقوع انقلاب صنعتی در انگلستان - حدود - 1760 آغاز شدهاست و تا به امروز ادامه دارد. البته پیدایش و رشد تدریجی مدیریت منابع انسانی بر خلاف تصور غالب، خلقالساعه نبوده بلکه به پیشتر از آن و به دوران باستان باز میگردد شواهدی از تشکیل اصناف و بروز اعتصابات کارگری منظم و سازمانیافته در روم و مصر مشاهده شده است. تحقیقات نشان میدهد که پیشهوران و صنعتگران رومی در قرن هفتم قبل از میلاد اتحادیهها و سندیکاهایی به وجود آورده بودند که اعضای آن را اصناف مختلفی مانند صنف مطرب - نوازنده - ، طلاکار، مسگر، سفالگر، رنگرز، کفاش و مهتر تشکیل میدادند. همچنین تحقیق دیگری نشان میدهد در 1100 سال قبل از میلاد، بردگانی که در یکی از معابد مصر به کار واداشته شده بودند، دست به اعتصاب زدند. نمونهی دیگر اینکه: صناف ایرانی پس از فروپاشی سلسلهی ساسانی به چنان قدرتی رسیدند که توانستند اولین حکومت های ایرانی بعد از اسلام را پایهگذاری کرده و بر علیه حاکمیت خلفای اموی و عباسی قیام و اقدام نمایند.
علاوه بر انقلاب صنعتی دو مفهوم اولیه که بر منابع انسانی تأثیر گذار بودند، »مکتب میشیگانو« و »چارچوب هاروارد« هستند که در نتیجه انقلاب صنعتی به وجود آمدند. همچنین نهضت کارگری، نهضت مدیریت علمی و در کنار اینها دستاوردهای اعضای مکتب فرانکفورت در زمینهی مسائل اجتماعی، توجه به پدیدههای فرهنگی و روانشناسی به ویژه در شکل روانکاوی بر سیر تحولات مدیریت منابع انسانی - جنبه نرم مدیریت منابع انسانی - و شکلگیری مکتب روابط انسانی تأثیرگذار بوده است. مدیریت منابع انسانی، سیاستها و اقداماتی است که یک فرد برای پرداختن به ابعاد مردمی یا منابع انسانی در موقعیت مدیریتی انجام می دهد و مشتمل بر کارمندیابی، نظارت، آموزش، پاداش و ارزیابی است. مدیریت منابع انسانی به طور مستقیم یا غیرمستقیم تحت تاثیر همهی رشتههای علوم اجتماعی، به ویژه رفتارسازمانی، روانشناسی، روانشناسیاجتماعی، جامعهشناسی، علومسیاسی، اقتصاد و مردمشناسی میباشد. [2]
از طرفی، جامعه به وسیله میراث اجتماعی و فرهنگی خود به ارگانیسمهای انسانی نظام میبخشد و افراد را به رنگ خود در میآورد و ناگزیر از رفتارهایی معین میکند. از این رو با وجود آمد و رفت نسلها، فرهنگ جامعه برقرار میماند. فرهنگ در معنی دانش، عقاید، هنرها، اخلاق، رسوم و سایر یافتههای اجتماعی انسان به کار میرود.انسان به وسیله فرهنگ جامعه خود، موجودی اجتماعی میگردد، بر اثر بسط میراث فرهنگی جامعه است که تکامل جامعه ممکن میشود و انسان از سایر حیوانات ممتاز میگردد. در ضمن فعالیتها راه و رسم زندگی را میآموزد. فرهنگ منحصر به انسان است و مبین رفتار انسانی و فراز و نشیبهای زندگی اجتماعی است. [3]
.2 متن اصلی مقاله
.1-2 مبانی نظری
مدیریت استراتژیک: مجموعهای از تصمیمها و اعمالی است که منجر به طراحی و اجرای استراتژیهایی می شود که برای حصول به اهداف کلان یک سازمان مورد استفاده قرار میگیرد.به عبارت دیگر، مدیریت استراتژیک به تصمیمها و سیاستهایی مربوط میشود که کل سازمان را تحت تأثیر قرار میدهد و به سازمان کمک میکند تا به نحوی موثر با محیط اطرافش تعامل و تبادل کند. مدیریت استراتژیک منابع انسانی : به روابط بین مدیریت منابع انسانی و مدیریت استراتژیک در شرکت می پردازد و به آنچه سازمان به دنبال پیگیری آن برای دستیابی به اهدافش از طریق کارکنان میباشد، گفته میشود.به عبارت دیگر، مدیریت استراتژیک منابع انسانی به هر مساله عمدهای میپردازد که بر طرح استراتژیک سازمان تأثیر میگذارد و یا از آن تأثیر میپذیرد. در تعریفی جامع میتوان گفت: فرایند تدوین و اجرای استراتژی منابع انسانی به منظور مرتبط ساختن سیاستها و روشهای منابع انسانی با هدفهای استراتژیک و هدفهای سازمان. [4]
فرهنگ: آن چیزی است که مردم با آن زندگی می کنند. فرهنگ از آن مردم است؛ فرهنگ را ادوارد تایلور - 1832-1917 - ، مجموعه پیچیدهای از دانشها، باورها، هنرها، قوانین، اخﻻقیات، عادات و هرچه که فرد به عنوان عضوی از جامعه از جامعهی خویش فرامیگیرد تعریف میکند. هر منطقه از هر کشوری میتواند فرهنگی متفاوتی با دیگر مناطق آن کشور داشته باشد. فرهنگ به وسیلهی آموزش، به نسل بعدی منتقل میشود؛ در حالی که ژنتیک به وسیلهی وراثت منتقل میشود.
.2-2 روش تحقیق
نوع تحقیق از نظر هدف توصیفی و کاربردی است و برای تهیه اطلاعات پژوهش، از طریق مطالعات کتابخانهای و میدانی استفاده شده است. قالب میدانی آن شامل تعامل، مشاهده و مصاحبه با مدیران و کارکنان دبیرخانه شوراهای اجتماعی محلات مشهد بوده است.
.3-2 مدیریت استراتژیک منابع انسانی
مدیریت منابع انسانی1؛ عبارت است از مدیریت و اداره استراتژیک و پایدار با ارزشترین داراییهای شرکت یعنی کارکنانی که در آنجا کار میکنند و منفردا در کنار هم به شرکت در وصول به اهدافش کمک میکنند. مدیریت منابع انسانی دو جنبه سخت و نرم دارد: [5]
- جنبههای سخت HRM هر وجوه کمی، محاسباتی و تجاری به شیوهای عقلایی همانند سایر عوامل اقتصادی تأکید میکند. جنبه سخت HRM با فلسفه مبتنی بر کسب و کار سازگار است که تاکید میکند کارکنان را باید جوری مدیریت کرد تا بتوان از آنها ارزش افزوده حاصل نمود.
- جنبههای نرم مدیریت منابع انسانی از مفاهیمی چون مکتب روابط انسانی، تأکید بر ارتباطات، انگیزش و رهبری ریشه و نشات گرفته است. جنبه نرم HRM عبارت است از با کارکنان مثل داراییهای با ارزش رفتار کردن و تعهد، سازگاری و مهارتهای آنها را موجب و منبع مزیت رقابتی شرکت دانستن.
