بخشی از مقاله
چکیده
این پژوهش به منظور بررسی جایگاه مدیریت زنجیره تأمین سبز در رقابتپذیری ، در شرکت صنایع غذایی شام شام شیراز انجام شده است. برای سنجش متغیرهای پژوهش از پرسشنامه استاندارد استفاده گردید که بین 117 نفر از مدیران و کارشناسان شرکت صنایع غذایی شام شام شیراز، توزیع شد. روش تحقیق توصیفی از نوع همبستگی است. جهت پاسخ به سؤالها و بررسی فرضیههای تحقیق با نرم افزار Smart-PLS از روش بررسی معادلات ساختاری و تحلیل مسیر به روش حداقل مربعات جزئی - PLS - استفاده گردید. نتایج نشان میدهد که اقدامات سبز داخلی با رقابتپذیری شرکت رابطه مثبت و معنی داری دارد. همچنین همکاریهای سبز خارجی با رقابتپذیری شرکت رابطه مثبت و معنی داری دارند که هر دو زیر مجموعهی مدیریت زنجیره تامین سبز میباشند. بنابراین شرکتها باید در تقویت زنجیره تامین سبز از طریق فعالیتهای متقابل بین اقدامات سبز داخل شرکت و همکاریهای سبز میان شرکت با تامین کنندگان، مشتریان، و همکاران تمرکز کنند تا بتوانند گام موثری در زمینهی مسائل زیست محیطی برداشته و منجر به افزایش رقابت شرکت گردند.
کلمات کلیدی: مدیریت زنجیره تامین سبز، رقابتپذیری شرکت، اقدامات سبز داخلی، همکاریهای سبز خارجی، شرکت صنایع غذایی شام شام، شیراز.
-1 مقدمه
امروزه تغییر و تحولات چشمگیر دنیای کسب و کار زمینه بروز نگرشهای جدید را فراهم ساخته است. با توجه به اهمیت روز افزون مسئله حمایت از محیط زیست، سازمانها در تلاش هستند ضمن ارضای نیازهای مشتریان به این مهم نیز دست یابند و در همین راستا رویکرد و نگرش جدیدی تحت عنوان مدیریت زنجیره تأمین سبز شکل گرفته است. در واقع این نگرش، جهت حفاظت از محیط زیست میباشد و شرکتها با استفاده از آن می توانند تأثیرات منفی زیست محیطی را کاهش داده و به استفاده مطلوب از منابع و انرژی دست یابند تا شاهد نشر کمتر آلودگیها باشیم. به همین دلیل موضوع مدیریت زنجیره تأمین سبز مورد توجه بسیاری در حوزه توسعه کسب و کار و همچنین محافل علمی قرار گرفته است.
مدیریت زنجیره تأمین، یک فلسفه جامع برای ادارهی جریان کانال های توزیع از عرضهکننده تا مصرفکننده میباشد. مدیریت زنجیره عرضه، یک وسیله جهت مبادله مستمر اطلاعات و بهسازی عملکرد سازمانها فراهم میکند. مدیریت زنجیره تأمین به سازمان ها کمک خواهد کرد که دانش فنی به دست آورند و از دیگران در جهت بهبود کیفیت محیطزیستشان یاری جویند.از طرفی باید توجه داشت موفقیت و سلامت یک سازمان درگرو سلامت محیط سازمان و افراد در تعامل با سازمان می باشد که متاسفانه در این امر بی توجهیهای بسیاری صورت میگیرد. طی پژوهشهایی که صورت گرفته با استفاده از مبحث مدیریت زنجیره تأمین سبز میتوانیم شاهد انتقال پاکیزگی و سلامت از سازمان به محیط، افراد و سازمانهای دیگر باشیم.
با توجه به اینکه مدیریت زنجیره تامین سبز در بسیاری از کشورهای توسعه یافته به خوبی جا افتاده است اما این موضوع در میان کشورهای در حال توسعه کاملا جدید است. لذا برای سازمانهایی که بدنبال کسب و بهبود مزیت رقابتی خود میباشند بحث مدیریت زنجیره تامین سبز میتواند عامل اساسی برای این مهم باشد.بنابراین با توجه به ارزش و اهمیت بالای مدیریت زنجیره تامین سبز بررسیهای به عمل آمده به نظر میرسد تحقیق جامعی در مورد نقش مدیریت زنجیره تامین سبز بر رقابت پذیری در شرکت شام شام شیراز صورت نگرفته است.بنابراین در پژوهش حاضر تلاش میشود نقش مدیریت زنجیره تامین سبز بر رقابتپذیری شرکت مورد بررسی قرارگیرد.
-2 پیشینه پژوهش
معزز و باغسیاهی - 1396 - ، پژوهشی با عنوان"شناسایی، تعیین روابط و سطح بندی موانع بکارگیری مدیریت زنجیره تأمین سبز در شرکتهای کوچک و متوسط با رویکرد مدلسازی ساختاری تفسیری"انجام دادند. نتیجه حاکی از آن بود که عدم وجود محرکها، مشوقها، قوانین و مقررات دولتی مهمترین موانع در پیاده سازی زنجیره تأمین سبز در شرکتها می باشد. در نتیجه پیشنهاد میشود دولت از طریق اقدامات تشویقی نظیر همکاریهای زیست محیطی، معرفی و تقدیر از شرکتهای سبز و همچنین تخصیص یارانه موسوم به یارانه سبز به تولید کنندگان نقش مهمی را ایفا کند .[1] همچنین رجنی 1396 - - ، پژوهشی با عنوان"مقایسه تطبیقی عوامل مؤثر بر رقابت پذیری شرکتها در سطح بین الملل"انجام داده است.
در این زمینه کشورهای جهان نیازمند درک صحیح از جایگاه نسبی خود در مقایسه با سایر کشورها هستند تا از طریق آن بتوانند سیاستهای اقتصادی و به ویژه صنعتی خود را منطبق با موقعیت نسبی خود و بر اساس رویکردهای نوین اقتصاد جهانی، اتخاذ نمایند .[2] اسماعیل پور و همکاران - 1396 - ، نیز، پژوهشی با عنوان"ارائه مدل تلفیقی انتخاب شریک تجاری سبز و مدیریت زنجیره تأمین سبز"انجام دادند. در این پژوهش برای جمع آوری اطلاعات در بخش پژوهش میدانی، از دو نوع پرسشنامه استفاده گردید به منظور جمع آوری نظر خبرگان در خصوص شناسایی معیارهای انتخاب شریک تجاری سبز و زنجیره تامین سبز با استخراج 48 شاخص از مرور ادبیات، با استفاده از روش کیوسرت و تنظیم پرسشنامه ای در صفحه گسترده اکسل صورت گرفت.
این پژوهش نشان داد که شریک تجاری سبز به عنوان یک سازه کلی، ازمعیارهای قابل ملاحظه در سطح تولید تشکیل شده است که مدیران شرکتها میتوانند با توجه به اولویتهای کاری خود، میزان مختلفی از این معیارها را در دستور کار خور برای تغییر در روند تولید قرار دهند .[3] رستگارالمشیری - - 1394، پژوهشی با عنوان"تأثیر مدیریت زنجیره تأمین سبز بر عملکرد شرکت - بر اساس روش بی اس سی - 1 مطالعه موردی: شرکت ایران خودرو" انجام داده است. موضوع تحقیق حاضر از نظر نوع کاربردی و از نظر روش توصیفی - پیمایشی - و همبستگی میباشد. جهت تجزیه و تحلیل دادهها از شاخصهایی نظیر جداول و نمودارها و در سطح آمار استنباطی از آزمون رگرسیون استفاده شده است.
در فرضیه اصلی، زنجیره تأمین سبز بر عملکرد شرکت تأثیر معناداری ندارد و در واقع تأثیر معناداری آن ضعیف میباشد. در فرضیات فرعی تحقیق، فقط تولید سبز - فرضیه فرعی دوم - بر عملکرد شرکت تأثیر معناداری دارد و باقی فرضیهها - طراحی سبز، خریدسبز، بازاریابی سبز، بسته بندی سبز، حمل و نقل سبز، بازیافت سبز - تأثیر معناداری بر عملکرد شرکت ایران خودرو ندارند .[4] کهن سال استانی 1394 - - ، پژوهشی با عنوان" ارائه مدلی برای ارزیابی تأمین کنندگان در زنجیره تأمین سبز با استفاده از سیستم استنتاج فازی" انجام داده است. در این تحقیق برای ارزیابی تأمین کنندگان در زنجیره تأمین سبز در صنایع تولیدی استان مازندران، علاوه بر معیارهای کلاسیک نظیر قیمت و کیفیت، معیارهایی نظیر استفاده از مواد سبز و فناوری سبز هم درنظر گرفته شد.
به علت ماهیت پیچیده تصمیمات، ارزیابی با استفاده از سیستم استنتاج فازی و با کمک متغیرهای زبانی انجام شده است و درنهایت مدلی برای ارزیابی تأمین کنندگان در زنجیره تأمین سبز ارائه شد .[5] اسبقی خانقاه - 1394 - ، پژوهشی با عنوان"مدلسازی و حل مسئله یکپارچه تولیدB مسیریابی موجودی در زنجیره تأمین سبز" انجام داده است. در این پژوهش با تولید 34 مسئله در ابعاد مختلف و با توجه به مقادیر تنظیم شده برای پارامتر های الگوریتم، مشخصات هر مسئله نمونه در نرم افزار MATLAB به صورت تصادفی تولید شده است. به منظور ارزیابی عملکرد مدل سازی و روشهای حل پیشنهادی یک مثال عددی با ساختاری تصادفی طراحی شده است و نتایج محاسباتی نشاندهنده کارا بودن مدل پیشنهادی بوده است .[6]
گنگ و همکاران - 2017 - ،2 پژوهشی با عنوان" رابطه بین مدیریت زنجیره تأمین سبز و کارایی در اقتصادهای نوظهور آسیایی"انجام دادند. در این پژوهش از تجزیه و تحلیل شواهد تجربی استفاده شده است. بررسی بخش تولید شرکتهای مورد مطالعه حاکی از آن است که شیوههای مدیریت زنجیره تأمین سبز منجر به عملکرد بهتر در چهار زمینهی اقتصادی، زیست محیطی، عملیاتی و عملکرد تجاری میگردد .[7] چادهاری و چاندا 3 - 2015 - ، نیز پژوهشی با عنوان" اندازه گیری و ارزیابی عملکرد، تمرین و فشار زنجیره تأمین سبز در صنایع تولید هند" انجام دادند. عمده فعالیتهای زنجیره تأمین سبز: یعنی سیستم داخلی مدیریت زیست محیطی، بستهبندی سبز، خرید سبز، طراحی سازگار با محیطزیست، همکاری با مشتریان، بهبود داخلی، محیطزیست مثبت اقتصادی، در سراسر این پژوهش پوشش داده شده است.
تجزیه و تحلیل با استفاده از نرمافزار آماری اس.پی.اس.اس نسخه 421 انجام پذیرفت. این نشان میدهد که شرکتهای تولیدی هند همکاری با مشتریان برای طراحی محصول سازگار با محیطزیست، تولیدات پاک، لجستیک معکوس، بستهبندی سبز و غیره مهمترین معیارها در مورد عملکرد سبز با عوامل محیطی، که به دنبال اقتصادی مثبت همراه است میدانند .[8] همچنین یانگ و همکاران 5 - 2013 - ، پژوهشی با عنوان" اثر مدیریت زنجیره تأمین سبز را بر عملکرد سبز و رقابت شرکت در زمینه حمل و نقل کانتینر در تایوان"انجام دادند. جمع آوری داده ها با یک بررسی از 163 شرکت حمل و نقل کانتینر در تایوان، و استفاده از مدل معادلات ساختاری - SEM - برای آزمون فرضیه پژوهش انجام گردید و نتایج نشان میدهد که شیوههای سبز داخلی و همکاری سبز خارجی اثر مثبت بر عملکرد سبز دارند، که بهنوبه
