بخشی از مقاله
چکیده
از جمله روشهای فعالی که امروزه توجه صاحب نظران تعلیم و تربیت را به خود جلب کرده است یادگیری مشارکتی است . هدف از این پژوهش بررسی تاثیر و جایگاه یادگیری مشارکتی در مقطع ابتدایی می باشد . پژوهش حاضر از نوع تحقیقات توصیفی ، مروری و تحلیلی است که در آن از دیدگاه ها و نقطه نظرات مختلف از کتاب ها و مقالات متنوع استفاده شده است.نتیجه گیری ها نشان می دهد یادگیری مشارکتی باعث رشد مهارت های اجتماعی دانش آموزان می شود و این روش نسبت به روش های سنتی تدریس در رشد مهارت های اجتماعی دانش اموزان و عملکرد تحصیلی آنها تاثیر مثبت تری خواهد داشت.
مقدمه
مهمترین وجه تفاوت انسان با سایر موجودات توانایی تفکر اوست.آدمی با بهره گیری از چنین قدرتی است که به یادگیری می پردازد. البته در این فرایند از همکاری و مشارکت هم نوعان خود استفاد می کند.از آنها و با آنها یاد می گیرد. - مقدم ، - 1381-82به نظر سیف - 1381 - هدف آموزش آسان کردن یادگیری است ؛ بحث یاد گیری یکی از مباحث کلیدی و مهم در آموزش وپرورش می باشد. این که یاد گیری چیست؟ چگونه اتفاق می افتد ؟ نقش عوامل محیطی و پیرامونی در این زمینه چیست ؟ شرایط یاد گیرنده چگونه باید باشد تا یاد گیری با پایداری بیشتر صورت گیرد و بالاخره این که کدام یک از روش های یاد گیری نسبت به دیگر روشهای یاد گیری موثر ترند . اینها مواردی هستند که پژوهش گران و صاحب نظران مطالب بسیار متنوع و در برخی موارد مشابهی را مطرح نموده اند.
امروزه صاحب نظران علوم تربیتی یاد گیری مشارکتی را در فرایند یاد گیری موثر تر می دانند وبه این نتیجه رسیده اند که از انجام کار به صورت کار گروهی کلید حل بسیاری از مشکلات یاد گیری انسان و معضلات سازمان هاست و بهره وری واحد های کاری را به طور قابل ملاحظه ای افزایش می دهد. - همان - به اعتقاد کارشناسان تعلیم و تربیت دانش آموزانی که از طریق یاد گیری فعال به یاد گیری می پردازند نه تنها بهتر فرا می گیرند بلکه از یاد گیری لذت بیشتری می برند ؛ زیرا به جای این که شنونده ی صرف باشند فعالانه در جریان یاد گیری مشارکت می کنند و خود را مسئول یاد گیری خویش می دانند.
- کرامتی ، - 1386 یاد گیری مشارکتی که اولین بار در آمریکا مورد استفاده قرار گرفت به فلسفه ی جان دیویی در مورد ماهیت اجتماعی یاد گیری مربوط است .ریشه ی اصلی در دیدگاه ساخت گرایی و این که دانش باید توسط خود افراد ساخته شده وبه موقعیت جدید یاد گیری گسترش یابد دیده می شود. بر اساس نظریه ی ویسگوتسکی می توان استدلال کرد که دانش آموزانی که به تنهایی از عهده ی انجام کاری بر نمی آیند هنگامی که از کمک معلم و دوستان بهره مند می گردند چگونگی انجام آن کار را یاد می گیرند. - مطلق ، - 1393 یاد گیری مشارکتی حس با هم کار کردن است .که انسجام گروهی را بالا می برد و به گروه کمک می کند تا هویتش را به عنوان واحدی که اهداف مشترکی برای دستیابی دارد توسعه دهد. آنچه در این مقاله آمده است تایید و تاثیر یادگیری مشارکتی که در آن یاد گیرنده فعال بوده در مقایسه با یاد گیری سنتی که در آن یاد گیرنده منفعل است.
پیشینه تحقیق
پاپی مطلق ، میثم در سال 1393 تحقیقی با عنوان یاد گیری مشارکتی انجام داد و به این نتیجه رسید که این توانایی که دانش آموزان یاد بگیرند به طور مشارکتی باهم کار کنند یکی از عوامل مهم تقویت مهارت های اجتماعی ، ایجاد دوستی های پایدار ، ادراک دیدگاه دیگران و ... می باشد . داشتن مهارت هایی از قبیل : خواندن ، صحبت کردن ، گوش دادن ، نوشتن ، قدرت حل مسئله و... ارزشمند می باشد ؛ اما اگر افراد نتوانند این مهارت ها را در تعاملات اجتماعی خود ، در مشاغل و محیط کاری ، در محیط خانواده و دیگر محیط های اجتماعی به کار ببرند همه ی آنها کاملا بلا استفاده خواهند بود. منطقی ترین راه آن است که این مهارت ها از راه یاد گیری مشارکتی در یک قالب اجتماعی قرار گیرند . بنابر این باید تاکید کرد که یک قسمت سالم و موثر در اموزش یاد گیری مشارکتی است .
اسماعیلی ، رسول و حسنی ، فریبا در سال 1391 تحقیقی با عنوان تاثیر روش یاد گیری مشارکتی در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان کم توان ذهنی انجام دادند و به این نتیجه رسیدند که کاربرد یاد گیری مشارکتی در کلاس های دانش آموزان کم توان ذهنی آموزش پذیر جدا از نتیجه ی مثبت و منفی آن موجب حرمت و کرامت انسانی است . کودکان کم توان ذهنی برای رسیدن به اهدافی در مدارس استثنایی حضور دارند . لذا همه ی معلمان عزیز کودکان استثنایی باید در همین راستا به کمک هم بشتابند ، کار برد روش یادگیری مشارکتی که اخیرا در خصوص دانش آموزان مدارس عادی در تمام مقاطع صورت گرفته و یا در حال انجام است همگی نشان دهنده ی اهمیت کاربرد این روش در مدارس است.
در این روش ارتباط ، همکاری ، کمک و ... در بین دانش آموزان به طریقی علمی هدایت می شود و دانش آموزان در کلاس درس زندگی در جامعه آینده را تمرین می نمایند و در یاد گیری یکدیگر سهیم می شوند نتایج به دست آمده نشان می دهد که روش یاد گیری مشارکتی در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان کم توان ذهنی تاثیرات مثبتی دارد . این نتایج با نتایج پژوهش های طالبی - - 1384 ، سلطانی - - 1385 ، تاجیک - 1383 - ، کرامتی - - 1381 و خوش خلق سیما - - 1385 هم سویی دارد.
هم چنین در پژوهشی توسط آرمسترانگ ، بریک من و چنیگ - - 2007 تاثیر یاد گیری مشارکتی در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در کلاس مقدماتی زیست شناسی در سطح وسیع با بیش از 250 دانش آموز مورد بررسی قرار گرفت . ادن پژوهش نشان داد سطح تفکر دانش آموزان در یاد گیری مشارکتی بهبود میابد . بازخورد هایی که در جریان تمرینات در گروه های کوچک به دانش آموزان ارائه می شود موجب رشد در پیشرفت تحصیلی آنان میگردد و روابط دانش آموزان با یک دیگر بهبود میابد . هم چنین یافته های پژوهش با یافته های - جانسون و جانسون ، - 1994 که تاثیر مثبت یاد گیری مشارکتی را به عنوان یک برنامه ی فعال برای دانش آموزان دارای اختلال یاد گیری - - LD که در گروه های کلاسی با هم کار می کنند مورد تایید قرار داده است.
شکاری ، عباس در سال 1391 تحقیقی با عنوان تاثیر یاد گیری مشارکتی بر رشد مهارت های اجتماعی دانش آموزان انجام داد و به این نتیجه رسید که یاد گیری مشارکتی باعث افزایش رشد مهارت های اجتماعی مناسب ، کاهش پرخاشگری و رفتار های تکانشی ، کاهش میزان غرور و کاهش حسادت و گوشه گیری در دانش آموزان شد . بنابراین این پژوهش اثبات می کند که یاد گیری مشارکتی باعث رشد مهارت های اجتماعی دانش آموزان می شود .
بهنامی شبستری ، اعظم در سال - 1389 - تحقیقی با عنوان قوانین و شرایط موثر در یاد گیری ، موانع یاد گیری و یاد گیری مشارکتی انجام داد و به این نتیجه رسید که استفاده از قوانین و شرایطی مناسب در یاد گیری ، در بهبود کیفیت و تسریع یاد گیری اثر کمی گذارد با استفاده از این قوانین و شرایط می توان تجربه های یاد گیری را برای دانش آموزان موثر تر و لذت بخش نمود. یاد گیری مشارکتی هم می تواند به عنوان راهبردی آموزشی ، دانش آموزان را قادر سازد تا به طور گروهی و مشترک در گروه های نا همگون ساختار بندی شده در جایی که هر یک به طور انفرادی مسئول پاسخگو به حساب می آیند در جهت یک هدف مشترک به کار بپردازند .
روش تحقیق
پژوهش حاضر از نوع تحقیقات توصیفی ، مروری و تحلیلی است که در آن از دیدگاه ها و نقطه نظرات مختلف از کتاب ها و مقالات متنوع استفاده شده است.
ادبیات تحقیق
مقوله ی مهمی که همیشه در فرآیند آموزش و پرورش بیشتر مورد توجه قرار می گیرد یادگیری است - شعبانی ، 1384 به نقل از اسماعیلی و حسنی 1391 - جامع ترین تعریفی که تا به حال در خصوص یادگیری ارائه شده را هیلگارد ومارکوئیز ارائه کرده اند که معتقدند »یادگیری عبارت است از فرآیند تغییرات نسبتا پایدار در رفتار بالقوه ی فرد در اثر تجربه « برای آماده کردن دانش آموزان برای زندگی ،آنان باید در کلاسها نقش فعالی در جریان آموزش داشته باشند و از انتقال اطلاعات که از طریق کتاب های درسی و معلمانی که تنها از روش سخنرانی استفاده می کنند ،دوری شود . قرار دادن دانش آموزن در یک محیط غنی شده کافی نیست بلکه باید به دانش آموزان کمک شود آن محیط را خلق کرده و در آن محیط حالت فعالی داشت باشند.
به خاطررسیدن به این هدف باید دانش آموزان جهت یادگیری فعال مورد تشویق قرار گیرند تا در کلاس های درس و برنامه ها شرکت فعالانه ای داشته باشند - تیلستون ، ترجمه ی شریفیان و همکاران ، 1382 به نقل از اسماعیلی وحسنی - 1391 ازجمله روش هایی که در آن فعالیت های گروهی بیشتر به چشم میخورد روش یادگیری مشارکتی است که هم پشتوانه ی محکم نظری داشته و هم از حمایت های دقیق تجربی برخوردار است این روش مخالف روش رقابت فردی است این روش مورد حمایت رفتار گرایان و صاحب نظران یادگیری قرار گرفته است . از دیدگاه رفتار گرایان تلاش برای بهبود عملکرد گروه از موارد مثبت این روش می باشد . - اسماعیلی و حسنی - 1391 این روش مدت هاست که مورد توجه برنامه ریزان آموزشی و اساتید و معلمان قرار گرفته است.
هدف ا ز طرح این موضوع هم تشویق و ترغیب فراگیران خجالتی و یا کسانی که مهارت های ارتباطی قوی ندارند . به کار گروهی و خرد جمعی می باشد به عنوان یک معلم باید آگاه باشید که وارد کردن دانش آموزان به شرکت در فعالیت های گروهی می تواند بسیار سودمند باشد. این کار باعث تشویق به کار گروهی و حمایت متقابل گردیده و می تواند بعد رقابتی یادگیری را که قادر است دانش آموزان را به تلاش سخت برای کسب نتایج ترغیب نماید و شاید مهم تر از همه با در معرض قرار دادن دانش آموزان با فرآیند های فکری سایر افراد و توانایی حل مسئله که به پرورش مهارت های استدلالی خودشان می انجامد نیز کمک نماید. اما همه ی دانش آموزان داشتن نقش فعال در یک گروه را آسان نمی بینند.
وقتی که در کلاس به دانش آموزان خجالتی توجه می شود دستپاچه می شوند واز این حالت در آوردن و تبدیل کردن آن ها به یک مشارکت کننده با اعتماد به نفس در فعالیت های گروهی مستلزم صبوری و مهارت است . - الماسیان ، - 1395 یادگیری مشارکتی بر وابستگی متقابل تاکید می کند و یک سری از ساختارهای اساسی را برای اطمینان حاصل کردن از موفقیتش دنبال می کند.در یادگیری مشارکتی یک باور وجود دارد مبنی بر آنکه »ما در این کار با یک دیگر هستیم « که معمولا در کار گروهی ساده وجود ندارد.معلمانی که از یادگیری مشارکتی به طور هدفمند استفاده می کنند ساختار هایی را ایجاد می کنند که از وجود همکاری صحیح در کلاس اطمینان می دهد در بیشتر کلاس های درس سه صحنه ی یادگیری وجود دارد اولین آن ها یادگیری رقابتی است در صحنه ی رقابتی فرض بر آن است که برنده و بازنده هایی وجود خواهند داشت.
دومین صحنه صحنه ی فرد گرایی است.در صحنه ی فرد گرایی اصل اساسی این است که ما با خودمان به رقلبت می پردازیم. دانش آموزان معمولا در جهت معیار مشخص مانند نمره در حال فعالیت هستند. سومین صحنه یادگیری مشارکتی است .در صحنه ی یادگیری مشارکتی اصل اساسی و زیر بنایی این است که ما در این کار با هم هستیم ،ما به یک دیگرکمک می کنیم تا به موفقیت دست یابیم . در دروسی که دانش آموزان با یک دیگر کار می کنند و به یکدیگر کمک می رسانند تا به اهداف مشارکتی نائل شوند در میان این دانش آموزان وابستگی متقابل مثبت وجود دارد.
