بخشی از مقاله
چکیده:
پیشرفت روزافزون ابعاد مختلف جامعه در گروخلق اندیشه های نو و تحول در نظام آموزش و پرورش است. آموزش و پرورش اساسی ترین عامل رشد در جامعه است و مدیران و سیاستمداران با نگاهی جامع و کلی ، آموزش و پرورش و رابطه آموزش و پرورش با دیگر نهادها را بررسی می کنند و از آنجا که با سیستم سروکاردارند، نیازمند تفکر سیستمی هستند . تفکرسیستمی به افراد بینش و دانش می دهد تا از تنگ نظری و خودمحوری به دور باشند و نگاه جامعی از عوامل دورنی و بیرونی درنظر داشته باشند. از آنجا که آموزش وپرورش دبیرخانه جامعه است و بزرگترین سازمان در جامعه محسوب می شود الگو برداری بدون مطالعه از نظام های آموزشی سایر کشورها هیچ سودی نخواهد داشت بنابراین با توجه به سند تحول بنیادین، مسیر آموزش وپرورش روشن است. بهترین چراغ در این راه، منویات رهبری است.
ایشان سه عنصر را در آموزش و پرورش مدنظر قرار داده اند: -1 عنصرزمان، -2 عنصرنظم، -3 عنصر تدریجی بودن فرایند رشد و تحول. با مطالعه تفکرات رویکرد سیستمی می توان به این نکته پی برد که رویکرد سیستمی از این عناصر تشکیل شده است. در عنصر زمان، شناسایی زمان حال با توجه به گذشته و داشتن دغدغه برای آینده است. شناخت آینده با توجه به تغییرات، ایجاد مشاغل جدید و از بین رفتن برخی از مشاغل و شناسایی فرصت های پیش روست. برنامه ریزی بر اساس آموزه های دینی و تغییرات پیش رو ، جامعه را در برابر تهدیدات مصون می کند. عنصر نظم مبین این موضوع است که جایی برای هرچیز و هرچیز در جای خودش است.
جامعه یک سیستم است و زمانی که بخواهد به اهداف خود برسد نیازمند هماهنگی و نظم است. آموزش و پرورش نسبت به جامعه یک زیر سیستم و نسبت به عوامل خود یک فراسیستم است بنابراین آموزش وپرورش برای رسیدن به اهداف خود بایستی مساله نظم را رعایت کند و این نظم باعث رشد و تحول جامعه می شود. با شناسایی عوامل برهم زننده نظم می توان نظم را حاکم کرد. عنصرتدریجی بودن فرایند رشد و تحول مبین آن است که آموزش وپرورش بر مبنای رشد همه جانبه به انسان نگاه می کند که اندیشمندان بسیاری چون فروید، پیاژه و کلبرگ در این موضوع نظریه ه ایی دارند. گیلیگان در اعتراض به اینکه تمامی تحقیقات روی مردان انجام شده است نقش جنسیتی را نیز مطرح کرد. رویکرد تحولی- تفاوتی مبتنی بر ارتباط بیانگر این موضوع است که در یک ارتباط موثر باید به تحول انسان و تبدیل شدن به یک موجود با اراده، شناخت تفاوت های فردی و نقش مهم ارتباط در تحول، باعث کیفیت بخشی به زندگی می شود. برای رسیدن به یک جامعه آرمانی ، جامعه نیازمند تغییر و تحول است. منبع تغییرات جامعه آموزش و پرورش است. با توجه به منویات رهبری و تفکرسیستمی میتوان آینده ای روشن برای جامعه متصور شد .
کلمات کلیدی: مدیریت سیستمی، عنصرزمان،عنصرنظم، عنصر تدریجی بودن فرایندرشدو تحول، آموزش وپرورش
مقدمه:
پیشرفت روزافزون ابعاد مختلف جامعه بشری در گرو خلق اندیشه های نو و تحول نظام آموزش وپرورش است. در جهان معاصر علم و تکنولوژی به طور سریع پیشرفت نموده است و مدیریت سیستمی در این تحول عظیم نقش کلیدی و تعیین کننده دارد. امروزه تعلیم و تربیت به عنوان اساسی ترین عامل رشد و توسعه فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی اهمیت به سزایی پیدا کرده است و از این جهت مسئولیت سردمداران آموزشی بیشتروبیشتر شده است. مدیران دارای تفکرسیستمی درک بهتری از پدیده ها و روندتغییرات دارد. تفکرسیستمی پرهیزاز تفرق گرایی سیستمی و حرکتبه سوی تشکّل گرایی هدفمند را دارد.
تفکرسیستمی به افراد بینش و دانش می دهد تا بتوانند مسایل سازمان به طور منطقی و بری از تنگ نظری، خودمحوری و یکجانبه نگری حل کنند. تفکرسیستمی چارچوبی را ارائه می دهد که به کمک آن افرادکلیه عوامل داخلی و برون سازمانی موثر را به صورت یکپارچه درنظر بگیرند - مختاری، . - 1391 تفکرسیستمی می کوشد سازمان با شرایط و تحولات سرسام آوروفق دهد و همه افراد درگیر شناسایی می شوند و از آموخته های آنان برای بهبود شرایط بهره می برند - الوانی، . - 1382
لودویک ون برتالانفی پدرتفکرسیستمی می گوید: »از آنجا که ما در تمامی رشته ها به ناچار به طریقی با »کل ها« و »پیچیدگی ها« یا به عبارتی با سیستم ها سروکارداریم تفکرسیستمی مستلزم تغیر جهتی مناسب در اندیشه علمی است« - هینز، 1387، . - 89 تفکرسیستمی درمعنای عام دربرگیرنده مجموعه بزرگ و بی شماری از روشها، ابزارواصولی است که همه آنها متوجه روابط متقابل میان نیروها و نیزدیدن آنها در بطن یک فرایند واحداست - پیتر،. - 1387 تفکرسیستمی در میدان عمل طیفی از فعالیتها از مفهومی تا فنی دربرمی گیرد که در شکل زیرآمده است. تفکرسیستمی با دیدگاهی کلی ماهیت روابط اجزای یک کل را بررسی نموده، هرمورد را برحسب شرایط محیطی آن بیان می کند.
کل را فراتر از مجموع اجزای آن می داند، روش آن در تحلیل امور دارای نظم و قاعده است. هر مورد را با توجه به ارتباط آن با هدف می سنجد. دربررسی هرمورد آینده آن را درنظر دارد و به بازگشت ناپذیری زمان، رعایت مکان و ارتباط مداوم با محیط توجه می کند. از همجواری عناصر برای تحلیل ساختار به وجودآمده استفاده می کند - بهرنگی، . - 1382 دربرابر تفکر سیستمی، تفکرمکانیستی وجوددارد. تفکرمکانیستی معتقد به تقلیل و جبرگرایی است. برای فهم بهتر مدیریت سیستمی در جدول زیر به مقایسه دو تفکر مدیریتی سیستمی و مکانیستی بیان شده است.
