بخشی از مقاله
چکیده:
توسعه پایدار با سه مفهوم اقتصادی ، اجتماعی و اکولوژیکی، مبنای برنامه ریزی توسعه در سطح جهان قرار گرفت و به عنوان یک فرایند تغییر در روند استفاده از سرمایه و منابع طبیعی مبتنی بر مساوی دانستن نسلهای کنونی و آینده مطرح گردید. در روند توسعه پایدار انسان مرکز توجه قرار دارد و هماهنگ با طبیعت شایسته حیاتی توام با سلامت است. لذا جهت نیل به این مهم، محیط زیست و حفظ آن به عنوان بخش جدا ناشدنی از توسعه پایدار مطرح می باشد. اهداف توسعه پایدار دلالت بر رابطه متقابل آن با محیط زیست دارد و این موضوع از جهات مختلف توسط مجامع و سازمانهای بین المللی مطرح و مورد تاکید قرار گرفته است.
در قوانین داخلی کشور ما به تبعیت از قانون اساسی در راستای حفاظت از محیط زیست و توسعه پایدار قوانین متعددی از جمله برنامه های پنج ساله توسعه اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی وضع و در نهایت این حقوق بنیادین در منشور حقوق شهروندی به عنوان حق محیط زیست سالم و توسعه پایدار متبلور شد. در منشور، محق بودن شهروندان بر محیط زیست سالم و گسترش فرهنگ حمایت از آن از یک طرف و مکلف بودن دولت به ایفای نقش بین المللی موثر از طریق همکاری های اقتصادی، تبادل اطلاعات، انتقال دانش فنی و مبادله فرهنگی برای تحقق توسعه پایدار همه جانبه و متوازن و رفع موانع بین المللی مورد تاکید است.
مقدمه:
توسعه پایدار با تاکید بر حقوق نسلهای آینده از مهمترین مسایل مطرح شده در جوامع بین المللی است . نظر به توسعه تکنولوژی در همه ابعاد زندگی اجتماعی ، انسان قدرت و توانایی تغییر در محیط پیرامون خود را یافته است. به همین لحاظ اهمیت حفظ محیط زیست و پیشگیری از تخریب و نابودی آن در دستور کار کشورهای مختلف و سازمانهای بین المللی قرار گرفته است. بی شک توسعه حقی است که لازم است به طور مساوی نسلهای فعلی و آینده را پوشش دهد و در این خصوص رابطه ای متقابل با حفظ محیط زیست دارد. لذا در این مقاله سعی شده با طرح مفاهیم و تعاریف توسعه پایدار و اهداف آن ،محیط زیست و حقوق شهروندی ، رابطه بین توسعه پایدار و ضرورت حفظ محیط زیست در چهار چوب قوانین داخلی و منشور حقوق شهروندی مورد مداقه و نتیجه تحقق آن در منشور حقوق شهروندی بررسی گردد.
فصل اول
مفهوم توسعه پایدار:
توسعه پایدار در روند تکاملی خود با سه مفهوم فراگیر در سه محور اصلی اقتصادی ، اجتماعی و اکولوژیکی مطرح و در اجلاس سازمان ملل متحد مبنای برنامه ریزی توسعه در سطح جهان قرار گرفت است. 1 این مفهوم با تاثیر پذیری از دیدگاههایی همچون نظریه عدالت جان راولز2 و نظریه" توسعه به مثابه آزادی"3 آمارتیاسن ، ابعاد گسترده ای یافته و مسیر آن روشن گردید .در این دیدگاه مفاهیم دیگری از قبیل حقوق ، آزادی ، فرصت ها و احترام فردی علاوه بر درآمد مورد توجه قرار گرفت و توسعه به معنای آزادی مطرح گردید و مبنای توسعه توانمندی ها و قابلیت های حاصل شده از گسترش آزادی های اساسی قرار گرفت.4 آزادی هایی که تامین آنها توان مردم در خود یاری و همکاری با یکدیگر و به تبع آن تاثیر مثبت بر جهان پیرامون را افزایش می دهد. آزادی هایی که جنبه اقتصادی ، اجتماعی ، سیاسی و فرهنگی دارد و در جوامع مختلف در قالب حقوق شهروندی ظهور پیدا می کند.
تعریف توسعه پایدار:
رایجترین و نخستین تعریف از » توسعه پایدار « که شاید جامع ترین و معتبرترین تعریف از آن مفهوم باشد ، تعریفی است که » کمیسیون جهانی محیط زیست 5« معروف به کمیسیون » برانت لند 6« در گزارش » آینده مشترک ما « ارائه کرده است. در این تعریف آمده است » توسعه پایدار « توسعه ای است که نیازهای زمان حال را بدون به خطر انداختن تونایی نسل های آینده برای برآوردن نیازهایشان برآورده سازد و اینکه توسعه پایدار رابطه متقابل انسان ها و طبیعت در سراسر جهان است و یا توسعه پایدار فرایند تغییری است در استفاده از منابع ، هدایت سرمایه گذاری ها ، سمت گیری توسعه تکنولوژی و تغییری نهادی است که با نیازهای حال و آینده سازگار باشد. 7 توسعه پایدارمبتنی بر مساوی دانستن نسل های آینده با نسل کنونی است .ما محیط زیست را از نسل های گذشته به عاریت گرفته ایم و باید همان ظرفیت محیط زیست موجود را از طریق لحاظ کردن در برنامه های توسعه به آیندگان تحویل دهیم. 8
هدف توسعه پایدار:
بر اساس بیانیه کمیسیون جهانی محیط و توسعه9، توسعه پایدار اهد اف زیر را دنبال می کند:
-رواج مجدد رشد
-تغییر کیفیت رشد
-پاسخگویی به نیازهای اساسی یعنی نیاز به شغل ،غذا، انرژی ، آب و بهداشت
-حفظ و افزایش منابع
- جهت دهی مجدد تکنولوژی و مدیریت ریسک
-تلفیق تصمیم گیری اقتصادی و محیطی
به نظر اندیشمندان ، این مجموعه به دو هدف بنیادی قابل تبدیل است -1. میزان و نرخ برداشت از منابع تجدید شونده باید مساوی نرخ احیای مجدد و باز آفرینی باشد تا بازده پایدار را تضمین کند.-2نرخ تولید ضایعات نباید از ظرفیت جذب طبیعی زیست بوم تجاوز کند.
