بخشی از مقاله
چکیده
زندگی تنها گذر زمان نیست ، زندگی تنها داشتن سرپناه نیست، خانه تنها بستری برای استراحت،تماشای تلویزیون و یا داشتن کمد و غیره نیست،زندگی تپش حیات آدمی در خانه و خانه بستری برای اعتلای روح و رشد و تعالی است، خانه باید مکانی برای تاثیر پذیری و تاثیر گذاری بر فرهنگ باشد و این اصل را باید در نهاد خود به نسل های دیگر بیاموزاند تا بقای این امر ممکن باشد وجود مسکن هایی با حضور نسلهای مختلف در کنار هم شاید بتواند به این روابط توجه خاصی را مبذول کرده و اساس و پایه ی تداوم فاکتورهای هویتی و فرهنگی –اجتماعی در شکل و معنای مسکن فردا باشد.
لذا در دورانی که نیاز به بازنگری بنیادین در مفاهیم و معانی مرتبط با معماری احساس می شود رجوع به قرآن کریم به عنوان چراغ راهنمایی برای چگونه زیستن، در کنار مصادیق سنتی مسکن که ترجمانی از دین و آموزه های قدسی در قالب کالبدهای مادی هستند، می تواند راه را به سوی فهم درست و اصلاح روش ساخت مسکن امروز بگشاید. دین جامع اسلام با رهنمودهای الهی و برخاسته از جهان بینی توحیدی، اصول اساسی را برای زندگانی برگرفته از صفات مطلق الهی و طراحی مسکن اسلامی ارایه میدهد . که یکی از این اصول خانواده مداری است.در این نوشتار از روش توصیفی - تحلیلی استفاده گردیده ،در ابتدا پس از روشن ساختن مفهوم خانواده و اشاره به آیات مربوط به آن که به خانواده گسترده و روابط مستحکم خانواده اشاره میکند.و خانواده هسته ای در جامعه امروز را نهی میکند .و در نهایت به ارائه ی راهکارها و اصولی برای بازسازی این مفهوم در معماری معاصر ایران می پردازد.
مقدمه:
جامعه ی امروز، بر خلاف جامعه ی همگن و پیوسته ی دیروز، دچار انقطاع شده است؛ انقطاع در دو ساحت زمان و مکان؛ انقطاع مردم از گذشته ی خود - گسست نسل ها - و از یکدیگر و این در حالیست که قرآن کریم جامعه اسلامی را امت واحده معرفی می کند .از مضار بی شمار این انقطاع، می توان به خلل در رشد فرزندان و در برقراری ارتباط با دیگران، عدم اکرام والدین و همچنین فراموشی فرهنگ و آداب و سنن و رواج بینش غیر اسلامی اشاره کرد.
در این بستر، نسل های جدید، با انقطاع از گذشته خود، به جای ارتزاق معنوی از فرهنگ اسلامی ایرانی، از رسانه های نو ظهوری تغذیه می کنند که اربابشان، در مبدأ و معاد با تفکر اسلامی در تعارض است .این انقطاع، در حد فاصل خانواده هسته ای و جامعه رخ داده است .ایجاد پیوستگی، معلول جاری شدن مفهوم تدریج در روابط افراد جامعه است .برای تحقق این امر، حلقه ای مولد، ,ولی مفقوده وجود دارد که مرتبه ای دیگر از مراتب اجتماعی است،»خانواده گسترده« و »روابط مستحکم خانوادگی« .که در احادیث و قرآن به اهمیت این دو اشاره شده است.
خانواده از دیدگاه اسلام
»با توجه به دین مبین اسلام، خانواده بنیاد و اساس ساختار کل فرهنگ اجتماعی و نهاد پشتیبان آن است، که ثبات ایدئولوژیک و فرهنگی طیف کاملی از جامعه را در زمان گذشته، حال و آینده تضمین میکند. این نهاد از آنجا که مهد سرچشمه فردی و حیاتی برای تقویت جامعه میباشد، اساسیترین عنصر جامعه مسلمانان به شمار میرود. اهمیت و حیات خانواده به عنوان منبع همبستگی امت و جلوگیری از مشکلات اجتماعی مسئلهای است که در قرآن به شدت بر آن تأکید شده است - سورههای نور و احزاب - . حدود یک سوم از احکام و دستورات قانونی قرآن به خانواده و تنظیم مناسب آن اختصاص داده شده است.
- ک، احمد - » در مطالعات اخیر خود از تداوم خانواده در اسلام، به این موضوع اشاره دارد که، اهداف و کارکردهای خانواده که در قرآن و سنت بدانها اشاره شده عبارتند از: »حفظ و تداوم نسل بشر «، »حفاظت از اصول اخلاقی و روانی«، »تمایلات اجتماعی و اقتصادی«، »امنیت و گسترش افق خانواده« و »تولید همبستگی اجتماعی«، و »ایجاد انگیزه برای تلاش مضاعف2 . « »مانند هر نهاد اجتماعی دیگر، نهاد خانواده تنها در صورتی میتواند تداوم یابد که نقش درونی آن به وضوح به رسمیت شناخته شده و از آنها پیروی گردد.
بسیاری از این قوانین متکی بر دو اصل هستند: »روابط قوی خانوادگی« و »خانوادهی گسترده3.« روابط خانوادگی مستحکم »اسلام دارای نظامی خاص می باشد که ضمن تاکید بر اهمیت خانواده به عنوان واحد اصلی متشکله اجتماع ،بر حفظ پیوندها صمیمانه اخوت میان همه اعضاء امت اسلامی اهتمام ورزیده است.»این فرهنگ از یک سو بر پایه بندگی خداوند مبتنی است و از سوی دیگر بر پیوندهای صمیمانه اخوت میان همه اعضا .مفهوم »اخوه« در جامعه سنتی اسلامیآنچنان نیرومند است که افراد همدیگر را با عنوان »اخ« یا » اخی« به معنای برادر و برادرم و اَخت«» و »اختی« به معنای خواهر و خواهرم مورد خطاب قرار می دهند و این به معنای تاکید بر مفهومی از خانواده است که جهان اسلام را در بر می گیرد.4«
»اسلام توجه فراوانی را بر مسائل مربوط به روابط بین اعضای خانواده معطوف نموده است. این مسائل به منظور حفظ مفهوم امت و ایجاد بنیادهای سالم و قوی اجتماعی شکل گرفتهاند. بدینسان، اسلام به روابط خانوادگی، که نه فقط توسط خون یا روابط حقوقی برقرار گشتهاند - ازدواج - ، بلکه بر روابط با تعهدات مشترک مذهبی نیز توجه فراوان دارد. با توجه به دین اسلام، روابط بین اعضای خانواده دائمی و پایدار است.
