بخشی از مقاله
چکیده
وقوع تغییر اجتماعی موجب میشود مسالهای اجتماعی ایجاد شود و در صورتی که زمینه اجتماعی مساعد باشد، آسیبهای اجتماعی و فرهنگی بروز میکند. - یعنی مساله به آسیب تبدیل میشود - . نهاد خانواده تحت تأثیر تغییرات ساختاری برخی از کارکردهای خود را به درستی انجام نمی دهد. همین کژکارکردها در نهایت بر بروز و گسترش آسیب های اجتماعی و فرهنگی تأثیر دارد. بنابراین رابطه متقابلی بین کارکردهای خانواده و گرایش به آسیب های اجتماعی و فرهنگی وجود دارد.
جامعه پذیری اعضای خانواده از مهم ترین کارکردهای خانواده محسوب می شود. خانواده هنجارها و معیارهای ارزیابی رفتار را به کودکان القا می کنند. در صورتی که فرایند اجتماعی شدن در فرد به گونه مورد پذیرش جامعه انجام نشود، نتیجه آن گرایش به سمت آسیب های اجتماعی است. آسیبهای اجتماعی و فرهنگی ریشه در مجموعه ای از امور، پدیده هاو مسایل اجتماعی بهم پیوسته دارد - فقر با مسایلی همچون بیکاری ، اختلاف طبقا تی و... در ارتباط است - . یک آسیب اجتماعی و فرهنگی می تواند زمینه بروز آسیب دیگری گردد.
- فقر میتواند موجب بروز روسپیگری ،تکدی گری و.. گردد. - بنابراین هر گونه اقدام درخصوص یک آسیب می تواند آسیب دیگری را تحت تاثیر قرار دهد. آسیبها امرنسبی بوده از گروهی به گروه دیگر ،از زمانی به زمان دیگر متفاوت است و بر اساس ارزشهای حاکم بر جامعه تعریف می گردد . لذا ممکن است در یک منطقه پدیده ای به عنوان آسیب تلقی شود ولی در منطقه ای دیگر همان پدیده آسیب محسوب نگردد. معمولا در طرح مسائل و آسیب های اجتماعی و فرهنگی سه هدف عمده دنبال می شود: تیپولوژی و توصیف مسائل و آسیب های اجتماعی و فرهنگی، تحلیل و ریشه یابی مسائل و آسیب های اجتماعی و فرهنگی، ارائه راه حل های مناسب برای اصلاح، رفع و پیشگیری از آن ها.
مقدمه
نهاد خانواده از جمله عمومی ترین نهادهای اجتماعی است که به طور معمول در تمام جامعه ها وجود دارد و مهم ترین تکیه گاه و محور زندگی اجتماعی است.صاحب نظران معتقدند که خانواده از نخستین نظام های نهادهای عمومی و جهانی است که برای رفع نیازمندی های حیاتی و عاطفی انسان و بقای جامعه ضرورت تام دارد و از همه نهادهای اجتماعی، طبیعی تر و خودی تر است - علینی، . - 1385 خانواده از دیدگاهی نشان یا نماد اجتماعی شمرده می شود و برآیند یا انعکاسی از کل جامعه است.
با وجود تعاریف گوناگون از خانواده به عنوان موضوع مطالعه در پژوهش های اجتماعی، تنها به یک تعریف از راجرز بسنده می شود که معتقد است: خانواده نظامی نیمه بسته است که نقش ارتباطات داخلی را ایفا می کند و دارای اعضایی است که وضعیت ها و جایگاههای مختلفی در خانواده و اجتماع احراز کرده اند و با توجه به محتوای نقش ها، وضعیت ها، افکار و ارتباطات خویشاوندی که مورد تأیید جامعه ای است که خانواده جزء لاینفک آن است، ایفای نقش می کنند - سیف، . - 46 :1368 در بین تمامی نهادها، سازمان ها و تأسیسات اجتماعی، خانواده نقش و اهمیتی خاص و بسزا دارد.
همه مصلحان بر خانواده و اهمیت حیاتی آن برای جامعه تأکید ورزیده اند. به درستی که هیچ جامعه ای نمی تواند ادعای سلامت کند، مادامی که از خانواده هایی سالم برخوردار نباشد. همچنین بدون هیچ شبهه، هیچ یک از آسیب های اجتماعی نیست که فارغ از تأثیر خانواده پدید آمده باشد - علینی، . - 1385 خانواده در ساختار نظام اجتماعی تاثیر شگرفی دارد و به حتم می توان این نهاد را شالوده و سنگ بنای هر جامعه ای دانست. خانواده محور تربیت نسل بعدی و محلی برای آرامش و سکنا یافتن افراد فعلی جامعه است. خانواده بزرگترین تولید کننده منابع انسانی و همچنین بزرگترین مصرف کننده منابع تولیدی هر جامعه است.
از این روست که جامعه شناسان و مردم شناسان معتقدند برای تصحیح بسیاری از روش ها و همچنین الگو ریزی درست ارزشی در جامعه می بایست خانواده مبنا و محور قرار گیرد . با این حال طی سال های اخیر به وضوح دیده می شود که خانواده های ایرانی دچار برخی آسیب ها شده اند . افزایش طلاق ، گسترش بی بند و باری و فحشا ، بد پوششی، افزایش فاصله میان والدین و فرزندان و ... همه از جمله چالش هایی است که هم اکنون در پیش روی خانواده ایرانی خودنمایی می کنند .
مفهوم آسیب اجتماعی بر گرفته از ادبیات پزشکی بوده و در یک نگاه اجمالی منظور از آسیب حالتی در حیات یک پدیده است که روند عادی یا سالم آن دچار بیماری گردد همچنین به معنای ناهمنوایی با هنجارها یا مجموعه ای از هنجارهای معین است - گیدنز، . - 1376 بنابراین آسیب اجتماعی شیوع یک بیماری در گروههای مختلف اجتماعی، سازمانها، روابط اجتماعی و به طور کلی در ارکان مختلف اجتماع است که روند معمول وفاق و سلامت جامعه خانواده را بر هم زند و آسیب فرهنگی عبارت است از بروز و ظهور عوامل ناسازگار در یک فرهنگ که منجر به بروز مسائل و مشکلات و ناهنجاریهای رفتاری می شود - امین صارمی، . - 1380 آسیب شناسی اجتماعی مطالعه و شناخت ریشه بی نظمی های اجتماعی در ارگانیسم جامعه است.
