مقاله دانش آموزان تیزهوش با اختلالات یادگیری

بخشی از مقاله

دانش آموزان تیزهوش با اختلالات یادگیری

چکیده

دانش آموزان باهوش دچار ناتوانی های یادگیری، گروه متفاوتی از کودکان هستند که اغلب از آنها به عنوان دانش آموزانی یاد می شود که دو برابر استثنایی می باشند. این دانش آموزان، الگوهای رفتاری پیچیده، توانایی های هوشی سطح بالا، دایره لغات پیشرفته و درک خاص و متفاوتی از مفاهیم و ایده های انتزاعی و همچنین مهارتهای خواندن و نوشتن ضعیف و دانش واجی کمی از خود نشان می دهند. رویکردهای تشخیصی جدید برای برخی از دانش آموزان به دلیل تأثیر »همپوشی« (تیزهوشی و اختلال یادگیری) با شکست مواجه شده اند.

برخی از موضوعات بحث برانگیز در مورد تشخیص دانش آموزان باهوش دچار ناتوانی های یادگیری و همچنین برخی از راهکارهای مداخله ای معمول در این مقاله مورد بحث قرار می گیرند.

واژگان کلیدی: آموزش خاص، دانش آموزان تیزهوش، اختلالات یادگیری

مقدمه

در مقاله برآنیم پس از تعریفی از اختلات یادگیری وانواع و علل آن، موضـوعات خاصی در رابطه با تشخیص دانش آموزان باهوش دچار ناتوانی های یادگیری (که با اصـطلاح دانش آموزان GLD یا GT/LD شـناخته می شوند) و راهکارهای دخالتی مؤثر و مناسب برای آنها که مدتهاسـت موضـوع بحث بسـیار بوده اسـت مشـخص سازیم. جهت پرهیز از هرگونه جانبداری، در این مقاله به بررسی برخی از مرتبط ترین دیـدگاهها در این زمینه، از جمله اثر ابتدایی و اصـــلی (Brody & Mills,1997) می پردازیم. اصـــطلاح استثنایی دوعاملی (دو برابر) اولین بار توسط (Gallagher, 2004) به کار رفت. وی قصد داشت تا گونه ی جدیدی از افراد باهوش و با اسـتعداد را مجزا سازد که دارای ناتوانی هایی بودند((Coleman, Harradine, & King,2005 جستجوی دانش آموزان تیزهوش همراه با ناتوانی رسـما از سال 1981 آغاز شد، در این زمان از متخصصین آموزش استثنایی و آموزشهای خاص دعوت بعمل آمد تا در کنفرانسی پیرامون این موضوع که در دانشگاه جانز هاپکینز برگزار می شد حضور بهم رسانند .(Fox & Brody, 1983) از آن به بعد، مطالعات نظری و عملی بسـیاری صورت گرفته و روشها و ابزار جدیدی برای تشخیص و کمک به نیازهای این دسته از دانش آموزان به وجود آمده اند ( e.g. French, 1982; Silverman, 1989; Coleman, Harradine, & King,

.(2005; Kalbfleisch, 2013

×اختلال یادگیری چیست وانواع آن کدام است؟

ناتوانی های ویژه یادگیری به معنای اختلال در یک یا چند فرایند روانشناختی پایه است که به کاربرد زبان بیانی و نوشتاری مربوط می شود و می تواند به شکل عدم توانایی کامل در شنیدن ، فکر کردن، صحبت کردن ،خواندن، نوشتن، هجی کردن و یا محاسبات

× ریاضی آشکار شود.
این دانش آموزان به لحاظ هوشی معمولی هستند یا حتی از هوش بالایی برخوردارند ،هیچ مشکل جسمی از لحاظ بینایی، شنوایی و حرکتی ندارند، اختلال رفتاری و محرومیت های فرهنگی – اقتصادی و محیطی هم ندارند ، تلاش هم می کنند، اما در یک یا چند

.×درس دارای مشکلات جدی یادگیری می باشند.

مهم ترین علل مشکلات در فرآیندهای پایه شناختی

-1× ضعف در ادراک ، حافظه ، دقت ، توجه ، تمیز و توالی دیداری

-2× ضعف در ادراک ، حافظه ، دقت ، توجه ، تمیز و توالی شنیداری

-3× عدم هماهنگی بین چشم و دست

× -4 عدم غلبه طرفی

زیرمجموعه های دانش آموزان باهوش دچار ناتوانی های یادگیری

یک نظر ســنجی که در مورد مجموعه ای از تحقیقات انجام شــده بر روی جنبه های اســتثنایی دوگانه(کودکان تیزهوش همراه باناتوانی) صورت گرفت و باعث شد تااین دو محقق (Brody & Mills , 1997) سه زیر مجموعه از دانش آموزانی را ترسیم کنند که نیازهای آموزش خاصشان ناشناخته باقی مانده است. این زیرمجموعه ها عبارتند از: الف) دانش آموزان باهوشی که با دانش آموزان دیرآموز یاد می شـوند؛ مشـکلات یادگیری این دانش آموزان اغلب به مشـکلات رشـد شخصیتی آنان بازمی گردد که با مشکلات و چالشـهای آموزشـی بیشـتر می شـود و نهایتا به نقطه ای می رسـد که به مرز ناتوانی می رسـند؛ ب) دانش آموزان باهوشی که دچار ناتوانی های یادگیری شدید بوده (LD) و دانش آموزان LD شناخته می شوند؛ این دانش آموزان در برنامه های آموزش خاص طراحی شده برای دانش آموزان LD شرکت می کنند؛ از این رو، استعداد آنان معمولا نادیده گرفته می شود؛ و ج) دانش آموزانی که استعداد و ناتوانی یادگیری شان بر یکدیگر سایه می افکنند و به عملکرد آموزشی میانه و متوسطی منجر می شود؛ به دلیل همین »همپوشی «،
این دانش آموزان، باهوش به حساب نمی آیند و در نتیجه، در بسیاری از موارد برای برنامه های آموزشی دانش آموزان باهوش انتخاب نمی شوند. این عوامل دلایلی هستند که نشان می دهند دانش آموزان GLD در نظام آموزشی دچار »نقصان و ضرر می شوند«. (Brody & Mills, 1997

ویژگی های دانش اموزان تیز هوش با اختلالهای یادگیری با استناد به تحقیقات پیشین

پژوهش های گسترده ای در این زمینه انجام گرفته و نشان داده است که اینگونه دانش اموزان در مقایسه با همسالان خود حافظه بلندمدت قوی و خزانه لغات زیادی دارند. مفاهیم انتزاعی را به راحتی درک میکنند و در حل مسائل پیچیده موفق می باشند (سوزانی و همکاران، .(1999 از طرف دیگر اینگونه دانش آموزان دسـت خط ضـعیفی دارند و در هجی کردن مشـکل دارند.توانایی سازماندهی مطالب را ندارند و در ریاضیات و محاسبه کردن دارای مشکلاتی می باشند. در مقیاس هوش وکسلر کودکان وکسلر نمره های پایینی در تکمیل تصاویر و رمزگردانی دارا می باشند(آدریانا، .(2001نویسندگان بسیاری لیستی از عوامل برجسته و مهم جنبه های استثنایی دوگانه (خصـوصـا اسـتعداد و ناتوانی های یادگیری) تهیه کردند. این عوامل از یک سـو از جمله مجموعه عوامل ناتوانی های هوشی سـطح بالا، دایره لغات پیشـرفته، درک اسـتثنایی و متفاوت از مفاهیم و ایده های انتزاعی، خیال پردازی های پربار، شوخ طبعی های لطیف، علایق چندگانه و پیچیده، علاقه ی شـدید به مشـاهده بوده و از سـوی دیگر مشکلات املایی، مشکلات خوانشی، دست خط ضـعیف، آگاهی های واج شـناسـی ضعیف را شامل می شوند.دو پژوهشگر، سه معیار را مشخص کردند که به تشخیص دانش آموزان تیزهوش دچار ناتوانی های یادگیری مربوط بودند: الف) »شاهد و گواهی بر استعداد یا توانایی برجسته، ب) شاهد و گواهی بر اختلاف بین موفقیت های مورد انتظار و موفقیت های واقعی، و ج) شـــاهد و گواهی بر نقص پردازشBrody & Mills, 1997 , p. ) « .(282

بنا بر نظر ,(Baum, Owen, & Dixon, 1991)دانش اموزانGLD توانایی های خلاق یا هوشـی سطح بالا از خود نشان می دهند، اما به دلیل مشـکلات پردازشـی شناختی خاص معمولا در مدرسه در برخی موارد خاص عملکردی پایین تر از سطح نرمال دارند .(Baum, Cooper, & Neu, 2001)ابزارهای جدید روان ســنجی برای ســنجش دانش آموزان GLD به خوبی تنظیم نشـده اند. بدون توجه به اینکه دانش آموزان GLD تا چه اندازه در این آزمون امتیاز کسب کرده اند، نتیجه صرفا برآورد توانایی های بالقوه ی آنهاســـت(.(Rimm, Gilman, & Silverman, 2008 تحقیقات، الگوهای متمایزی در WISC-IV برای ارزیابی کودکان GLD وجود ندارد گرچه فاصـله ی بیشتری بین امتیازات به دست آمده در آزمونهای شفاهی و آزمونهای عملی در مقایسه با دانش آموزان LD معمول به به دست آمده است .(Schiff, Kaufman, & Kaufman, 1981)

طبق گفته Silverman)،( 2000 ، در آزمون روانشـناسی بچه های GLD سوگیری هایی وجود دارد چرا که امتیازاتشان (1) بر طبق »اثر پوشـش یا همپوشـی« (جبران متقابل نقاط قوت و نقاط ضـعف) متوسـط در نظر گرفته می شـود؛ (2) با همسـن و سالان معمولی شان مقایسه می شوند؛ (3) ممکن است به دلیل توانایی شان برای جبران سازی بیشتر یا کمتر از حد نرمال و معمولی باشد؛ و (4) هنگام بررسی دامنه ی تفاوتهای بین بیشترین و کمترین امتیازشان مورد تحلیل قرار نمی گیرند. ثابت شده است که دیدگاه درونی در مقایسه با دیدگاه هنجاری معمول در هنگام تفسیر و تعبیر امتیازات قابل اعتمادتر است . (Silverman, 1998 )

راهکارهای مداخله ای برای دانش آموزان باهوش دچار ناتوانی های یادگیری

بر طبق نظر (McCoach et al. 2001) ، دانش آموزان باهوش دچار ناتوانی های یادگیری »دانش آموزانی با توانایی های هوش بالا هســتند که اختلاف چشــمگیری در ســطح عملکردشــان در برخی زمینه های خاص درســی مانند خواندن، ریاضــیات، املا، یا اصطلاحات نوشتاری از خود بروز می دهند.(p. 405)« به عنوان یک قاعده ی کلی، نتایج آموزشی آنان تا حد زیادی پایین تر از حد مورد انتظار اسـت، و از این رو توانایی های هوشی بالقوه ی آنها، تمامی متغیرهای محیطی دیگر (مانند آموزش ضعیف) رد می شوند. عوامل دیگر مانند عدم انگیزه ,(Silverman, 2000) درمانذگی آموخته شـــده ,(Seligman, 1972) مشـــکلات عاطفی و اجتماعی ( (King, 2005 ) بایسـتی به هنگام برنامه ریزی برنامه های مداخله ای برای نیازهای آموزشـی و غیر آموزشی افراد مورد توجه قرار بگیرند.