بخشی از مقاله
چکیده
پردازش اطلاعات در فرایند حافظه، نتیجه تداخل سیستم هاي نوروترانسمیتري در نواحی مختلف به ویژه هیپوکامپ و آمیگدال می باشد. نظر به اینکه مورفین موجب القاي فراموشی می گردد، در تحقیق حاضر نقش احتمالی گیرنده هاي کولینرژیکی موسکارینی ناحیه CA1 هیپوکامپ پشتی در فراموشی ناشی از مورفین در موش بزرگ آزمایشگاهی نر نژاد ویستار مورد بررسی قرار گرفته است.یک هفته بعد از جراحی و کانول گذاري به صورت دو طرفه در ناحیه CA1 هیپوکامپ پشتی، حیوانات جهت یادگیري اجتنابی غیرفعال با استفاده از دستگاه step-Through با یک فاصله زمانی 24 ساعته، مورد آموزش و آزمون قرار گرفتند. مدت زمان تأخیر ورود حیوان به بخش تاریک دستگاه به عنوان ملاکی براي سنجش فراخوانی حافظه مورد استفاده قرار گرفته است.
تزریق زیرجلدي مورفین - 5 mg/kg - پس از آموزش موجب تخریب حافظه و ایجاد فراموشی گردید. تزریق مقادیر 0/5 - ، 1، 2 - ʽg/rat پیلوکارپین، به درون ناحیه CA1، قبل از دریافت مورفین - - 5 mg/kg مانع از القاي فراموشی ناشی از مورفین گردید. براساس نتایج حاضر، به نظر می رسد که گیرنده هاي موسکارینی کولینرژیک ناحیهCA1 هیپوکامپ پشتی ممکن است در اثرات مورفین در تخریب حافظه و ایجاد فراموشی دخالت داشته باشند.
مقدمه
مورفین اثرات متفاوتی برشکل گیري حافظه دارد. این اثرات به زمان، دوز و تعداد تزریق بستگی دارد - . - 18 تزریق پیش و پس ازآموزش آن موجب تخریب حافظه می گردد. گزارش شده است که فعالیت رسپتور هاي ʽ اوپیوئیدي نقش مهمی در این پدیده ایفا می کند - . - 19 به نظر می رسد که اثرات متفاوت مورفین بر مراحل تشکیل حافظه، توسط سیستم هاي نوروترانسمیتري مختلف ؛ شامل آدرنرژیک، گلوتامینرژیک وکولینرژیک درمغز میانجیگري میشود - . - 20 سیستم کولینرژیک در بسیاري از عملکرد هاي مغزي از قبیل یادگیري و حافظه دخالت دارد - . - 6 افزایش استیل کولین مغز، در تشکیل و تثبیت حافظه دخالت می کند - . - 3 استیل کولین به ویژه از طریق رسپتور هاي موسکارینی از مهمترین تعدیل کننده هاي فرایند هاي شناختی است - 15،. - 1 گزارش شده است که تزریق سیستمیک مورفین فعالیت کولینرژیک در هیپوکامپ را مهار می کند.
علاوه بر این، تخریب حافظه ناشی از مورفین به اثرات مهاري آن برفعالیت هاي کولینرژیک بستگی دارد - . - 9 از آنجائیکه تزریق محیطی و مرکزي آگونیست هاي گیرنده هاي موسکارینی و آنتاگونیست هاي آنها حافظه را در مدل هاي مختلف یادگیري به ترتیب، بهبود و تخریب می کنند - - 14، دخالت مکانیسم هاي گیرنده هاي موسکارینی مرکزي را، درتشکیل حافظه پیشنهاد می دهند - 20، 15، 13، . - 7 هیپوکامپ بخشی از تشکیلات هیپوکامپی است که در پردازش انواع مختلف حافظه و یادگیري دخالت دارد - 15،. - 3 مطالعات زیادي نشان می دهندکه رسپتورهاي ʽ اوپیوئیدي پیش سیناپسی هیپوکامپ مهار رهاسازي استیل کولین را واسطه گري می کند - . - 9
مواد وروش ها
در این پژوهش، موش بزرگ آزمایشگاهی نر از نژاد ویستاربا محدوده وزنی 270±220g مورد استفاده قرار گرفت. براي انجام جراحی و کانول گذاري ابتدا حیوانات بر اساس وزن با تزریق داخل صفاقی مخلوطی از کتامین - mg/kg50 - و زایلازین - 5 mg/kg - بیهوش شده، سپس در دستگاه استرئوتاکس قرار میگرفتند. بر اساس اطلس پاکسینوس - - 11 مختصات ناحیه CA1 هیپوکامپ پشتی را مشخص کرده و توسط مته دندان پزشکی جمجمه سوراخ می گردید. کانول هاي راهنما - به طول 1میلی متر، تهیه شده از سرسوزن شماره - 22 را به صورت دو طرفه در درون جمجمه قرار داده، با سیمان دندان پزشکی تثبیت می گردید. پس از یک هفته دوره بهبودي، حیوانات براي تزریق و آزمایش رفتاري به کار گرفته می شدند. تزریق درون مغزي داروها، با استفاده از سرنگ هامیلتون 2 میکرولیتري انجام می گرفت. مقدار 0/5میکرولیتر محلول تزریقی در هر طرف 1 - میکرولیتر در هر حیوان - تزریق می گردید.
دستگاه سنجش حافظه - step-Through - ازجنس پلاکسی گلاس و از دو بخش تاریک و روشن می باشد. یادگیري اجتنابی غیر فعال - مهاري - به روش-step Through براي بررسی حافظه طولانی مدت در موش بزرگ آزمایشگاهی، در دو روز پشت سر هم انجام می گیرد. روز اول یا روز آزمایش، شامل آموزش دادن حیوان در دستگاه می باشد و روز دوم یا روز آزمون، شامل سنجش میزان حافظه حیوانات آموزش دیده است. که این سنجش ، مدت زمان تاخیر ورود حیوان به بخش تاریک می باشد. دارو هاي بیهوشی کتامین هیدروکلراید و زایلازین - شرکت آلفاسان هلند - به صورت درون صفاقی استعمال می گردید.
سولفات مورفین - شرکت تماد ایران - به صورت زیر جلدي - mg/kg - در حجم نهائی 1 ml/kgو پیلوکارپین - تهیه شده از شرکت سینا دارو ایران - به صورت درون مغزي، صورت محلول در سالین 0,9 - درصد - و در حجم نهائیʽ 1g/rat تزریق می شد. در این پژوهش، دو آزمایش صورت گرفت. در آزمایش اول براي بررسی اثر تزریق پس از آموزش مورفین بر یادگیري اجتنابی غیر فعال 2 گروه از حیوانات مورد استفاده قرار گرفتند. یک گروه بلافاصله بعد از آموزش، سالین S.C. - ، - 1 ml/kg و یک گروه مورفین S.C. - ، - 5 mg/kg دریافت کردند و 24 ساعت بعد، بدون دریافت دارو مورد آزمون حافظه قرار گرفتند.
درآزمایش دوم، اثر تزریق پس از آموزش پیلوکارپین درون CA1 بر فراموشی ناشی از مورفین بررسی گردید . براي انجام این آزمایش 3 گروه حیوان به کار برده شد؛ که پس از آموزش پیلوکارپین - 0/5، 1و - ʽg/rat 2 و 5 دقیقه بعد مورفین - 5 mg/kg - دریافت کردند. سپس بدون دریافت هیچ تزریقی ،24 ساعت بعد مورد آزمون حافظه قرار گرفتند. به منظور تعیین تفاوت معناداري بین گروه هاي مورد آزمایش، از روش آنالیز واریانس یک طرفه و آزمون تکمیلی توکی آزمون T استفاده گردید. معیار معنی دار بودن تفاوت ها p<0/05 در نظر گرفته شد.محاسبات آماري با استفاده از نرم افزارSPSS انجام گرفته است.
