بخشی از مقاله
چکیده
تحولات پرشتاب اقتصادی و اجتماعی در دهه گذشته،اصلاحات آموزشی را امری اجتناب ناپذیر ساخته است، به طوری که شوق ایجاد تغییر و تحول در بیشتر نظام های آموزشی دیده می شود. طرح ارزشیابی توصیفی در نظام آموزشی کشورمان ایران که به عنوان یک حرکت اصلاحی نگاهی بدیع به فرایند ارزشیابی دانش آموز و نقش معلم در فرایند تدریس و یادگیری دارد،اکنون با توجه به توسعه کمی نیاز به توسعه کیفی در ابعاد مختلف دارد.یکی از راهبردهای توسعه کیفی ارزشیابی توصیفی ، همگانی کردن تجارب آموزشی و تربیتی در این حوزه می باشد و راهکاری که به تحقق این مهم یاری می رساند"درس پژوهی" است.
در سالهای اخیر،درس پژوهی به عنوان الگویی مؤثر برای ایجاد تحول در آموزش از طریق تولید و ترویج دانش حرفه ای در مدرسه، نظر پژوهشگران و کارگزاران آموزشی بسیاری را در جهان بهخود جلب کرده است.درسپژوهی، در واقع یک حلقه پژوهشی است که در آن، معلمان بهصورت گروهی درباره موضوعات برنامه درسی پژوهش میکنند و با تبیین خرد جمعی به بهسازی فرایند آموزش و یادگیری می پردازند.درپژوهش حاضر مراحل و ساختار درس پژوهی مورد بررسی قرار می گیرد با امید به اینکه با بهره گیری اصولی از این الگوی توسعه حرفه ای، درس پژوهی ، گامی موثردر جهت ارتقای کیفیت آموزش و یادگیری در مدارس و کلاس درس برداریم.
واژهای کلیدی : درس پژوهی، ارزشیابی توصیفی ، توسعه حرفه ای معلمان ، بهسازی آموزش.
مقدمه
ارزشیابی توصیفی یکی از نوآوری های آموزشی است که در دهه هشتاد هجری شمسی مورد عنایت سیاست گذاران نظام آموزشی و گروه زیادی از مدیران و معلمان دوره ابتدایی قرار گرفت. شورای عالی آموزش و پرورش ، به عنوان عالی ترین مرجع تصمیم گیرنده در وزارت آموزش و پرورش ، طی جلسات مستمر کارشناسی، موضوع بررسی اضطراب امتحان بر یادگیری و سلامت روانی دانش آموزان را مورد بررسی قرار داد و سر انجام در ششصد و هفتاد و نهمین جلسه خود، مورخ 1381 /08 /30 دستورالعمل تغییر مقیاس کمی به کیفی را با عنایت به رویکردهای نوین در فرایند یاددهی -
یادگیری صادر کرد - مجموعه مصوبات شورای عالیو به معاونت آموزش عمومی مأموریت داد تا براساس مصوبه مذکور ، کلیات طرحی را با عنوان " ارزشیابی توصیفی در مدارس ابتدایی" تدوین و برای بررسی به شورای عالی آموزش وپرورش ارسال کند.
کلیات طرح ارزشیابی توصیفی پس از تصویب در کمیسیون شورا در مدارس ابتدایی برخی از مناطق آموزشی کشور به صورت آزمایشی در سال های -1384 1382 اجرا شد. در مدارس مشمول طرح ارزشیابی توصیفی پیش بینی شده بود بازخوردهای مربوط به پیشرفت تحصیلی دانش آموزان فقط از طریق کارنامه توصیفی به اطلاع آنان برسد.کارنامه توصیفی شامل هدف های کلی دروس فارسی، ریاضی، علوم، هنر،تربیت بدنی، هدیه های آسمانی و نیز توصیف کلی ویژگی های جسمانی، اجتماعی، عاطفی و فعالیت های برجسته دانش آموزان است - سبحانی ، . - 1384 نتایج ارزشیابی اجرای آزمایشی ارزشیابی توصیفی در سال های اولیه اجرا و نیز پیشنهادهای اصلاحی به شورای عالی آموزش و پرورش ارسال شد تا مجریان طرح ارزشیابی توصیفی تغییرات اساسی ایجاد کنند.
طرح ارزشیابی توصیفی پس از اعمال اصلاحات ، مجدداً ، در سال تحصیلی 1384-85در پایه های اول تا سوم ابتدایی برخی از مناطق، - 1388،آموزشی کشور به صورت آزمایشی اجرا شد - خوشخلق و پاشا شریفی ، . - 1385سابقه اجرای ارزشیابی توصیفی در برخی از کشورها ،به سال 1930 میلادی برمی گردد که به عنوان social promotion مطرح شد - همان - . امروزه این طرح در کشورهایی چون ژاپن ، زلاندنو ، ایرلند ، انگلستان ، آلمان ، دانمارک و سوئد انجام می گیرد. همچنین در بسیاری از کشورهای دیگر نیز که نظام آموزشی غیرمتمرکز دارند چنین طرحی یا طرح های مشابه در حال اجراست و از لحاظ طبقه بندی می توان آن ها را در این گروه جای داد .
بسیاری از کشورهای در حال توسعه مانند کوبا ، فیجی ، گامبیا ، غنا ، جامائیکا ، بنگلادش ، پاراگوئه نیز از جمله مجریان این طرح اند - سبحانی فرد ، . - 1381 این طرح در سال 1344 نیز در ایران به اجرا در آمد ، اما پس از مدتی بدون آنکه دلایل ثبت شده باشد ،متوقف شد - حسنی و احمدی ، . - 1384اصل محوری در رویکرد توصیفی" ارزشیابی برای یادگیری" است نه " ارزشیابی از یادگیری" وهدف اساسی ارزشیابی توصیفی،بهبود کیفیت یادگیری و ارتقای سطح بهداشت روانی محیط یاددهی _یادگیری است - حسنی ، . - 1388 بررسی پژوهش های مختلف در زمینه ارزشیابی توصیفی حاکی از آن است که میزان مشارکت در یادگیری و خلاقیت دانش آموزان، تعامل دانش آموزان با یکدیگر و با معلم و نظم و انضباط حاکم در کلاس در روش توصیفی بیش از روش سنتی است - زارعی
همچنین اختلال های رفتاری دو گروه دختران و پسران تحت پوشش ارزشیابی توصیفی کاهش یافته است - کریمی ، . - 1384همچنین مهم ترین چالش های فراروی ارزشیابی توصیفی را می توان براساس نتایج ارزشیابی های به عمل آمده در گروههای کلی : - 1 نامشخص بودن مفهوم ارزشیابی توصیفی - 2 فقدان یک برنامه روشن و مدون برای تربیت نیروهای متخصص و - 3 فقدان یک برنامه برای پیش بینی و تأمین منابع مالی ، امکانات و تجهیزات خاص فعالیت های کیفی تقسیم کرد - خوش خلق و پاشاشریفی ، . - 1385
