بخشی از مقاله
چکیده
این تحقیق با عنوان ستایش حقوق شهروندی از طریق روش فراتحلیل و تحلیل استادی انجام شده است. تجزیه و تحلیل داده برابر قاعده روش فراتحلیل از طریق کدگذاری انجام شده است. با توجه به اینکه حقوق شهروندی واژه گسترده از لحاظ معنایی بوده و به همه روابط انسانی اطلاق می شود، جهت بررسی آسان این موضوع را در چهار شاخص فضای شهری، مشارکت شهروندان در امور توسعه، آموزش شهروندان و تعامل شهروندان با دولت در خصوص تحقق حقوق شهروندی.محدود کرده ایم. امروزه مفهوم شهر در سراسر جهان پیوند جدایی ناپذیری با مفهوم شهروند یافته است. بر این اساس تمام جوامعی که درحال تلاش برای دستیابی به شهرهایی سالم و پایدار می باشند هم زمان و حتی قبل از توجه به مسائل کالبدی شهر به شهروندان آن توجه می نمایند.
بدیهی است که درصورت عدم توجه به نیازها و حقوق شهروندان اصل مشارکت و همراهی آنها که یکی از مهمترین عوامل در تحقق اهداف طرحهای شهری می باشد تحقق نخواهد یافت. براین اساس تنظیم قوانین در راستای حقوق شهروندان امری اجتناب ناپذیر می نماید، این چیزی است که جوامع پیشرفته سالهاست به آن توجه نشان داده اند. آنچه که در این زمینه، در ایران به وقوع پیوسته است، دارای سابقه ای بیش از یک قرن می باشد که همان تشکیل شهرداری درسال 1286به عنوان اولین تشکل مردمی در اداره شهر می باشد. تشکیل شوراهای اسلامی شهر و روستا در سال 1375 گام مهم دیگری در راستای تحقق جامعه مدنی وحقوق شهروندی می باشد، اما بازهم به دلایل متعدد همچون سیستم متمرکز، عدم وجود قوانین صریح و در برخی موارد بی تجربگی مدنی جامعه سبب عدم تحقق کامل اهداف شورا که از جمله آن تأمین حقوق شهروندی می باشد،گردیده است.
فرایند آموزش، بویژه در عرصه آموزش شهروندی، تلفیقی از ابعاد نظری و عملی می باشد. این ابعاد جزء لاینفک فرایند مذکور بوده و بی توجهی یا کم توجهی به یکی از ابعاد منجر به کارایی ضعیف آموزش می انجامد. در دوره معاصر، در کنار آموزش شهروندی از طریق ابزارهای نوین و متنوع آموزشی، توجه به آموزش و تمرین در عرصه عمل نیز حائز اهمیت خاصی می باشد. چنانکه در فرایند آموزش شهروندی، تکیه بیش ازحد به ابزارهای رسانه ای، آموزش های تئوری شهروندی و کم توجهی به تمرین و آموزش عملی می تواند به کارایی ضعیف و بازده پا یین این فرایند منجر شده و همراهی دو بعد نظری و عملی، ضامن موفقیت و اثرگذاری آموزش های شهروندی خواهد بود.
مقدمه
امروزه مفهوم شهر در سراسر جهان پیوند جدایی ناپذیری با مفهوم شهروند یافته است. بر این اساس تمام جوامعی که درحال تلاش برای دستیابی به شهرهایی سالم و پایدار می باشند هم زمان و حتی قبل از توجه به مسائل کالبدی شهر به شهروندان آن توجه می نمایند - صفایی پور، . - 2 :1390 در حال حاضر بیش از نیمی از جمعیت جهان در شهرها زندگی می کنند و پیش بینی ها حاکی از آن است که تا سال 2050 میلادی، نرخ شهرنشینی در دنیا به 65درصد خواهد رسید. 414 شهر بزرگ با بیش از یک میلیون نفر در جهان وجود دارد که تعداد عمده ای از آن برابر 246 شهر در کشورهای جهان سوم قرار دارد - . - 2000,Unesco با این اوصاف به نظر می رسد، تغیرات عظیمی رخ خواهد داد که این امر نگرش جدیدی به حقوق و قوانین شهروندی را می طلبد.
در واقع جمعیت شهرها بعنوان موتورهای رشد و توسعه اجتماعی دارای پتانسیلی باورنکردنی هستند، که بی شک باید مورد توجه قرار گیرند. سابقه ی پرداختن به شهروند در ایران به طور روشن به بیش از یک قرن می رسد،که همان تشکیل شهرداری درسال 1286 به عنوان اولین تشکل مردمی در اداره شهر می باشد.تشکیل شوراهای اسلامی شهر و روستا در سال 1375 گام مهم دیگری در راستای تحقق جامعه مدنی وحقوق شهروندی می باشد، اما بازهم به دلایل متعدد همچون سیستم متمرکز حکومتی، عدم وجود قوانین صریح دربرخی موارد و بی تجربگی مدنی جامعه سبب عدم تحقق کامل اهداف شورا که ازجمله آن تأمین حقوق شهروندی می باشد، گردیده است در این تحقیق با استعانت از تحلیل استادی و فرا تحلیل می خواهیم به بررسی حقوق شهروندی در ایران با عنوان » در ستایش حقوق شهروندی« بپردازیم و نتایجی که از تحقیق سایر اندیشمندان در این زمینه بدست آمده، استفاده خواهیم کرد و در پایان نتیجه گیری خود را جمع بندی خواهیم نمود.
بیان مسأله
شکل فضایی یک جامعه با مکانیسم های کلی توسعه در آن رابطه نزدیک دارد. برای شناخت شهرها ابتدا باید به درک فرایندهایی بپردازیم که به وسیله آنها اشکال فضایی ایجاد و دگرگون می شود، شهرها را باید نه تنها به عنوان یک مکان مشخص - ناحیه شهری - بلکه همچون بخشی جدایی ناپذیر از فرایند های مصرف جمعی در نظر گرفت، که این فرایند خود جنبه ای ذاتی از سرمایه داری صنعتی محسوب می شوند - گیدنز، . - 604 :1384
شهروندی دارای ماهیت دو گانه اجتماعی و سیاسی است. ماهیت اجتماعی به این نکته اشاره دارد که شهروندان چگونه باید با یکدیگر تعامل کنند، در حالیکه جنبه سیاسی آن به تعامل شهروندان با دولت اشاره دارد. گرچه هر دو جنبه برای یک شهروند جهت مشارکت در یک جامعه دموکرات اساسی هستند - لیزا و شیودو،. - 186: 2005 مطالعات شهروندی به عنوان یک فضای میان رشته ای زمینه تحقیق در علوم انسانی و اجتماعی را با تفکر در باره تاثیرات آن پدید آورده است. - 34:2002,Isin&Tutner -
مسأله دیگر حوق شهروندی، مشارکت شهروندان در امور توسعه شهری است. آن چه امروزه توسعه و بهره وری خدمات شهری را تضمین می کند، مشارکت کلیه شهروندان در فعالیتهای شهری است، این توسعه بایدلزوماً توسط مردم باشد و برای مردم. به عبارت دیگر توسعه باید با مشارکت آحاد مردم از زن و مرد، کوچک و بزرگ انجام پذیرد، تنها در این صورت است که اقدامات توسعه محور در مبنای نیازها و منطبق با خواسته های مردم خواهد بود و چون به وسیله مردم طراحی شده است پایدار خواهد ماند.
از سوی دیگر مشارکت مردم در روند توسعه، آنان را توانمند خواهد ساخت تا مسائل و مشکلات خود را بیابند، برای مشکلات برنامه ریزی لازم را انجام دهند و در اجرای آن برنامه ها سهیم شوند. اگر چه مفهوم مشارکت دامنه وسیعی را در بر می گیرد، طوری که ارائه یک تعریف واحد از آن را دچار مشکل می سازد اما بطور کلی می توان گفت« مشارکت،کنشی قصد مند،هدفدار، ارادی، ارزشی با خصوصیات متعال بین کنشگر و زمینه محیطی و اجتماعی اش جهت نیل به هدفی معین و مشترک است - محسنی تبریزی، . - 97 :1373 مسأله بعدی که باعث ترغیب به انجام این تحقیق شده، جولانگاه اصلی موج عظیم خودروها، در خیابان های اصلی شهر می باشد، که راه حل های ترافیکی موجود نظیر تعریض و توسعه معابر و جایگزینی وسایل نقلیه عمومی نتوانسته است راهگشای مناسبی در حل معظلات عبور ومرور مردم در شهر باشند.
