بخشی از مقاله
بررسي ايمني حمل و نقل در كشور آمريكا
مقدمه
وزارت حمل و نقل آمريكا ساليانه گزارشي از عملكرد بخش حمل و نقل منتشر ميكند. يكي از موارد قابل توجه در اين گزارش مقوله ايمني است كه ما در اين مبحث فاكتورهاي ايمني در بخش زميني كه آمار آن مربوط به سال 2002 ميباشد، ميپردازيم.
هدف راهبردي در موضوع ايمني
الف) هدف راهبردي
هدف راهبردي در اين زمينه عبارت است از بالا بردن سطح بهداشت و ايمني عمومي با تلاش در جهت به صفر رساندن مرگ و مير و جراحات مرتبط با حمل و نقل
ب) پيامدهاي راهبردي
الف. كاهش تلفات جاني مرتبط با حمل و نقل
ب. كاهش مجروحان مرتبط با حمل و نقل
ايمني مهمترين هدف راهبردي براي مديران و برنامهريزان حمل ونقل است. ما بايد سعي كنيم تا سود حاصل از حمل و نقل را بالا بريم و در عين حال مخاطرات جاني را كاهش دهيم.
ايمني راههاي اصلي
تصادفات راههاي اصلي باعث 95 دصد از تلفات و 99 درصد مجروحان در حمل و نقل و علت اصلي مرگ و مير در سنين 4 تا 33 سال است. هنوز حدود 70 ميليون نفر (25 درصد رانندگان) در هنگام رانندگان يا استفاده از وسايل نقليه موتوري از كمربند ايمني استفاده نميكنند. مشروبات الكلي به تنهايي بزرگترين عامل دخيل در تصادفات مرگبار است (بيش از 17000 مورد در سال). حدوداً 12 درصد از كل كشتگان حوادث وسايل نقليه موتوري در تصادفات با كاميونهاي بزرگ جان باختهاند، در صورتي كه كاميونها فقط 4 درصد ار كل وسايل نقليه ثبت شده ميباشند و 7 درصد از سفرها را به خود اختصاص ميدهند. تصادفات راههاي اصلي، ظرفيت قابل توجهي از بودجه سيستم بهداشت عمومي را به خود اختصاص داده است (بالغ بر 6/230 ميليارد دلار در سال، با به طور متوسط 820 دلار به ازاي هر نفر كه در ايالات متحده زندگي ميكند).
نتايج سال 2002
وزارت حمل و نقل به اهداف تعيين شده در مورد كاهش ميزان تلفات راههاي اصلي و تلفات مربوط به كاميونها و نرخ رشد آن دست نيافت. تعداد قربانيان ترافيك از 42116 نفر د سال 2001 به صورت تخميني به 42605 نفر در سال 2002 رسيد. با وجود اين وزارت حمل و نقل پيشرفتهاي اساسي در كاهش ميزان تلفات در هر 100 ميليون وسيله نقليه ـ مايل، به دست آورد و اين رقم از 3/3 در سال 1980 به 5/1 در سال 2002 كاهش يافت.
شرح 1996 1997 1998 1999 2000 2001 عملكرد 2002 پيشبيني 2002 محقق نشده محقق شده
تلفات در راههاي اصلي بر اساس هر 100 ميليون مايل سفر وسيله نقليه 69/1 64/1 58/1 55/1 53/1 51/1 5/1 4/1 •
تلفات مربوط به كاميونهاي سنگين 5142 5398 5395 5385282 5082 4984 472 •
تلفات مربوط به كاميونها به ازاي هر 100 ميليون مايل سفر تجاري 8/2 8/2 7/2 7/2 6/2 45/2 4/2 2/2 •
جدول 16: خلاصه عملكرد وزارت حمل و نقل آمريكا در بخش ايمني
شرح 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 محقق شده محقق نشده
تعداد مجروحان راههاي اصلي به ازاي هر 100 ميليون مايل سفر وسيله نقليه 143 140 131 121 120 116 109 113 •
مجروحان مربوط به حوادث كاميونهاي سنگين (هزار نفر) 117 129 131 127 142 140 131 122 •
درصد تلفات در راههاي اصلي كه مربوط به مشروبات الكي است 41 41 39 39 38 40 41 34 •
جدول 17: گزارش نهايي عملكرد وزارت حمل و نقل در موضوع ايمني حمل و نقل
اداره ايمني ترافيك راههاي ملي 1(NHTSA)
عليرغم افزايش قابل ملاحظه تعداد وسايل نقليهاي كه مسافتهاي بيشتري را ميپيمايند، ميزان سرنشينان قرباني سوانح انواع وسايل نقليه مسافري در حال كاهش ميباشد. كشتههاي سنين زير 4 سال و 5 تا 15 سال در حال كاهش است. همچنين تعداد مصدومين پياده روند نزولي داشته است، اخيراً قربانيان پياده براي اولين بار از سال 1995 رو به افزايش گذاشته است. علاوه بر اين قربانيان تصادفات مرتبط با مشروبات الكلي و موتور سيكلت افزايش يافته است.
كمربند ايمني
استفاده از كمربند ايمني يكي از اولويتهاي اصلي برنامههاي ايمني وزارت حمل و نقل است. استفاده از كمربند ايمني در سال 2002 به مرز 75 درصد رسيد كه بالاترين ميزان از سال 1994 كه اين پارامتر براي اولين بار (به ميزان 58 درصد) اندازهگيري شد، ميباشد و يك روند صعودي دارد. در ايالتهايي كه قوانين استفاده از كمربند ايمني سختتر است استفاده از كمربند ايمني در سال 2002 به عدد مهم 80 درصد رسيد و توفيقات اساسي نيز در محدوده شمال شرق و براي خودروهاي وانت به چشم ميخورد.
اداره ايمني راهها با بررسي مناطق در معرض خطر كه ميزان استفاده از كمربند ايمني در آنها پائينتر از سطح عمومي است شيوه جريمه و ثبت تخلفات را براي اعمال شديدتر قوانين در ايالتهاي ديگر به تصويب قانون اوليه "استفاده از كمربند ايمني مهمترين عامل افزايش سلامتي سرنشينان ميباشد" مبادرت نمود.
در سال 2002 قانون كمك به ايالتها تا سقف پانزده ميليون دلار در جهت حفظ جان سرنشينان به تصويب رسيد و اين كمكها به 29 ايالت، درحوزه كلمبيا، پورتوريكو، و دو منطقه ديگر اختصاص يافت. شرط تخصيص اين كمكهاي مالي به يك ايالت عبارت بود از: ارائه قوانين ويژه حمايت از سرنشينان و برنامههايي مانند قانون اوليه كمربند ايمني يا قانوني كه استفاده از كمربند ايمني را براي سرنشينان همه صندليهاي داخل خودرو الزامي ميكند.
صندلي و تاير خودرو
اداره ايمني ترافيك راهها، استانداردهاي مربوط به صندلي ايمني كودك و تاير خودرو را مورد بازنگري قرار داد و الزامات جديدي را براي سهولت كاربري صندلي ايمني كودك، برچسب تاير و سيستم نمايشگر باد چرخ در خودروهاي سبك به اطلاع مردم رسانيد، همچنين دستورالعملهاي نظارتي براي جلوگيري از تصادف، را تهيه و ابلاغ نمود. مواردي از قبيل ايمني اتوبوس مدارس، حفاظت از
سرنشينان در برابر صدمات داخلي به كمك كيسههاي هواي فشرده، حفاظهاي عقب و سيستم ترمز كاميونهاي سنين، ايمني خودروهاي برقي در برابر تصادف، خروجيها و آمار تلفات و پنجرههاي اضطراري اتوبوسها و كنترل پدال گاز اتومبيل از جمله اين دستورالعملها است.
كمكهاي مالي
مبلغ 38 ميليون دلار كمك مالي براي پيشگيري از تخلف رانندگان مست فراهم شد و 34 ايالت اين كمكها را براي انجام و اعمال اقدامات لازم در مقابل رانندگان مست دريافت نمودند. شرايط دريافت اين كمكها براي ايالتها اين است كه نشان ميدهند قوانين و برنامههاي مشخصي مانند قوانين ابطال گواهينامه و صدور گواهينامه پس از آموزش مجدد داشتهاند و يا به معيارهاي مشخصي در بهبود آمار تلفات رانندگي ناشي از مصرف الكل رسيده باشند. همچنين كمكهاي مالي برنامه ايمني راههاي ايالتي بالغ بر 180 ميليون دلار با استفاده از پروسه مديريت اجرايي تأمين گرديد.
ايالتها اين كمكهاي مالي و بودجههاي اختصاصي را براي اهداف زير دريافت نمودند:
1. كاهش تلفات جاني مرتبط با سرعت زياد
2. ايجاد انگيزه براي استفاده صحيح از وسايل ايمني سرنشينان
3. كاهش تخلفات رانندگي مرتبط با مصرف الكل و ماود مخدر
4. كاهش تصادفات بين موتور سيكلتها وديگر وسايل نقليه
5. كاهش تصادفات اتوبوس مدارس
6. بهبود بخشيدن به خدمات ترافيكي از سوي پليس
7. ارتقاي خدماتدهي اورژانس پزشكي و كمكهاي اوليه
8. بالا بردن ايمني عابران پياده و دوچرخهسواران
9. بالا بردن ايمني مسيرهاي سوارهروي عمومي
10. اصلاح سيستمهاي ثبت ترافيك و جمعآوري گزارشهاي مربوط به قربانيان و زخميهاي جادهاي
اداره ايمني ترابري موتوري دولت فدرال 2(FMCSA) و همكاران ايالتي آنها قربانيان تصادفات كاميونهاي بزرگ را براي چهار سال پياپي از ميزان 5395 نفر در 1998 به مقدار تخميني 4984 نفر در سال 2002 كاهش دادند كه نشانگر يك كاهش 6/7 درصدي در دوره چهارساله است. ميزان تلفات جاني در تصادفات كاميونهاي بزرگ با احتساب افزايش مخاطرات، به ميزان 11 درصد در همين مدت كاهش يافته است. روند تعداد مصدومان اين دسته تصادفات نيز به طور مشابه اميدوار كننده بوده و از تعداد 142.000 نفر در 1999 به 131.000 نفر در سال 2002 كاهش يافته است.
رديف موضوع سال 1999 2000 2001 2002
1 تعداد مجروحان در هر 100 ميليون مايل ـ وسيله نقليه مسافرتي پيشبيني 127 116 113 111
عملي 12 166 - -
2 قربانيان مرتبط با مصرف الكل به ازاي هر 100 ميليون مايل ـ وسيله نقليه مسافرتي پيشبيني - - - -
عملي 590/0 63/0 63/0 -
3 درصد سرنشينان جلو كه از كمربند ايمني استفاده كردهاند پيشبيني 80 85 86 75
عملي 67 71 73 75
جدول 18: اقدامات اجرايي فوقالعاده NHTSA (اداره ايمني ترافيك راههاي ملي) و FMCSA (اداره ايمني ترابري موتوري فدرال)
كمكهاي مالي (خارج از بودجه مصوب) در سال 2002، بالغ بر 160 ميليون دلار در قالب كمكهاي مالي مرتبط به ايمني تردد به ايالتها تخصيص يافت كه قانونپذيري و اعمال مقررات شامل اجراي مقررات ترافيكي و بيش از 7/2 ميليون مورد بازرسي جادهاي وسايل نقليه باربري را در پي نوشت.
صدور گواهينامه
اداره ايمني ترابري موتوري دولت فدرال (FMCSA) به منظور اصلاح برنامه صدور گواهيامه رانندگان خودروهاي سنگين، قانوني ناظر بر رد صلاحيت رانندگان و شرايط اعطاي گواهينامه حسب الزامات مصوبه اداره ايمني ترابري موتوري در سال 1999 كه 17 بار بازنگري شده وضع نمود و بيش از 33 ميليون دلار در قالب كمكهاي مالي براي اصلاحات صدور گواهينامه رانندگان خودروهاي سنگين بين ايالتها توزيع نمود.
اعمال قانون و قانونپذيري
اداره ايمني ترابري موتوري دولت فدرال، 7492 دوره و مقامات ايالتي 2756 دوره در رابطه با قانونپذيري براي شركتهاي حمل ونقل برگزار نمودند. اين اداره همچنين يك دستورالعمل بهكارگيري موقت تهيه نمود كه بر اساس اين قانون لازم است كليه تازهكارها در 18 ماه اول فعاليت خود تحت بازرسي ايمني اداره ايمني ترابري موتوري دولت فدرال قرار گيرند تا اجازه ثبت دائمي از وزارت حمل و نقل دريافت كنند.
اعمال مقررات ايمني مرزها
اداره ايمني ترابري اقدامات مؤثري در خصوص كنترل خودروهاي خارجي كه ازمرزها وارد كشور ميشوند به عمل آورد.
اين اداره خط مشي اعمال مقررات در مرزها را تعيين نمود، سيستمهاي متمركز اطلاعاتي را ايجاد كرد، تجهيزات بازرسي مرزي را ارتقا داد و 214 نفر بازرس مرزي را ضمن جذب، آموزش و تجهيز به كارگيري نمود.
اداره راههاي اصلي فدرال 3(FHWA)
اين اداره رويكرد خود را به كم كردن قربانيان و مجروحان تصادفات بر مبناي كاهش بيشترين نوع تصادفات مرگبار معطوف كرده است. در سال مالي 2002، حدوداً 38 درصد كليه قربانيان مربوط به تصادفاتي بودهاند كه در مسير جادهها به وقوع پيوست، 20 درصد در تقاطعها و 11 درصد منجر به فوت مربوط به عابران بوده است.
اداره راههاي اصلي فدرال براي بررسي تصادفات در مسير جادهها، يك گزارش فني حاوي اطلاعات ارزشمند مربوط به طراحي و نصب نوارهاي سرعتگير با تركيب روكش آسفالتي نصب شده در جادههاي روستايي منتشر كرده است. ارزيابيهاي اوليه از اين آزمايشها حاكي از بهبود ايمني در شبهاي باراني و در اثر وجود علائم آشكارتر و هشدارهاي صوتي سرعتگيرها ميباشد.
اندازه راههاي اصلي فدرال (FHWA) براي بالا بردن ايمني عابران و دوچرخهسواران يك سايت اينترنتي درخصوص موضوع ايمني دوچرخهسواري ايجاد كرده است تا اطلاعات دوچرخهسواران و موتورسواران و مربيان دوچرخهسواري كودكان را در رابطه با فرهنگ ايمني بالا برد. اين سايت اينترنتي حاوي بانك اطلاعاتي درباره لوازم آموزشي، راهنمايي علاقهمندان به شناخت نيازهاي آموزشي مخاطبان و راهنماي كمك به توسعه برنامههاي ايمني ميباشد.
تلفات جاني به ازاي هر 100 ميليون وسيله نقليه ـ مايل
سال 1999 2000 2001 2002
پيشبيني 6/1 5/1 5/1 4/1
عملي 6/1 5/1 5/1 5/1
تعداد و ميزان تلفات جاني در تصادفات مربوط به كاميونهاي سنگين
(به ازاي هر 100 ميليون وسيله نقليه ـ مايل تجاري)
پيشبيني (تعداد) موجود نيست 4934 4863 4710
عملي (تعداد) 5380 5282 5082 4984
جدول 19: ارزيابي عملكرد در بخش تلفات انساني
ارزيابي برنامه اجرايي در بخش مديريت ايمني
وزارت حمل و نقل با چالش اهداف مربوط به ميزان قربانيان در سال 2003 روبهرو خواهد بود. براي همين اداره ايمني ترافيك راههاي ملي، ايالتهاي ديگر را به طرح و اجراي قوانين اوليه كمربند ايمني ترغيب خواهد كرد.
اين اداره به تلاشهاي خود به منظور كاهش تخلفات رانندگي ادامه خواهد داد. اداره ايمني ترابري موتوري فدرال همچنين با چالش دست يافتن به اهداف تعيين شده در ميزان قربانيان در سال 2003 روبهرو خواهد بود و توجه خود را به فعاليتهاي مربوط به اعمال مقررات و قانونپذيري معطوف خواهد نمود و اين برنامهها را تا فراگيري بازرسي شركتهاي حمل و نقل جديد (تازهكارها) توسعه خواهد داد.
اين اداره در رابطه با ايمني وسايل نقليه موتوري به سه واقعيت به شرح ذيل دست يافت:
1. عليرغم تلاشهاي توأم دولت فدرال و ايالتها درصد استفاده از كمربند ايمني نسبتاً ثابت بوده و از سال 1993 بين 66 تا 70 درصد نوسان داشته است. در سال 2002 درصد استفاده از كمربند ايمني در سطح ملي 75 درصد بوده كه از ميزان 78 درصدي پيشبيني شده براي سال 2003 كمتر است.
2. معيارهاي اوليه تشخيص معايب كه از طرف دفتر پژوهش معايب اداره ايمني ترافيك راههاي ملي به كار ميرود قابل اصلاح است. كنگره آمادگي دفتر پژوهش معايب 4(ODI) به دنبال ارائه اطلاعاتي است كه ممكن است نشاندهنده بروز اشكال در علائم اوليه هشدار دهنده و راهنما به دليل معايب محصولات يا طراحي غلط آنها باشد.
3. مصوبه 5TREAD (صندلي و تاير خودرو) تأكيد دارد كه اداره ايمني ترافيك راههاي ملي ده قدم راهبردي در زمينه لاستيك، تستهاي در حال حركت و حفاظت از اطفال به انجام برساند.
از آنجا كه بازرسي كل اعلام كرده كه به طور متوسط 8/3 سال طول ميكشد تا وزارت حمل و نقل يك قانون را تكميل نمايد، تلاشهاي مديريتي زيادي لازم است تا اين قوانين در برنامه زماني مصوب صادر شوند.
اقدامات اداره ايمني ترافيك راههاي ملي (NHTSA)
به منظور بهبود روشهاي عيبيابي، اداره ايمني ترافيك راههاي ملي، قانون نهايي هشدارهاي اوليه مربوط به خودرو را منتشر كرد.
برخي اقدمات اين اداره عبارتند از:
1. كار روي قانون نهايي اصلاح برچسب لاستيك و بازنگري و روزآمد كردن استانداردهاي ايمني لاستيك
2. فعاليت درجهت قانونگذاري براي ايمني حفاظت از كودكان و ايجاد يك برنامه سنجش ايمني حفاظت از اطفال
3. اطلاح اشتباهات برنامه صدور گواهينامه براي رانندگان، مديريت در ابعاد امنيتي مرزهاي باز، تقويت نقاط ضعف و كاهش تقلب در برنامه صدور گواهينامه و بهبود قانونمندي در ايمني شركتهاي حمل و نقل آمريكايي.
4. بررسي قانونگرايي شركتهاي حمل و نقل پرخطر
5. بررسي و اصلاح قانون بازديد از مجموعههاي خطرناك و بازرسيهاي بار وسيله نقليه.
6. قانونهايي ايمني تازهكاران و الزام به بازرسيهاي ايمني در 18 ماه اول كار آنان.
7. در آگوست 2002 اداره ايمني ترابري موتوري فدرال، قانوني را ابلاغ كرد كه بر اساس آن ايالتها موظف شدند كاميونهاي خارجي را كه مجوز كار درآمريكا را ندارند متوقف كند.
8. افزايش سيستمهاي اطلاعاتي متمركز، تجهيزات بازرسي و بكارگيري، آموزش و تجهيز 214 مأمور مرزي ديگر.
9. فعاليت در جهت قانونگذاري براي ساعت كار رانندگان و اصلاحات برنامه صدور گواهينامه
10. استقرار و توسعه فناوري پيشرفته ايمني
11. ايجاد مديريت سيتمهاي اطلاعات و ثبت عملكرد 6(PRISM) توسعه شبكهها و سيستمهاي اطلاعات خودروهاي باري 7(CVISN)
12. تستهاي عملياتي فناوري پيشرفته ايمني و امنيت خودروهاي باري
13. تحقيق در مورد تقريباً 500 تصادف كاميوهاي سنگين با همكاري اداره ايمني ترافيك راههاي ملي
14. آزمايش مقدماتي سيستم جمعآوري اطلاعات تصادفات خودروهاي باري به كمك ايالتها و اداره ايمني ترافيك راههاي ملي
نتيجهگيري
بررسي گزارش ارائه شده نشان ميدهد كه مديران مل و نقل در ايالات متحده براي دستيابي به اهداف راهبردي ذكر شده شامل كاهش تلفات جاني و مجروحان ناشي از تصادفات اقدامات مؤثري انجام دادهاند. اين اقدامات در 3 بخش زير قابل دستهبند است:
الف. اقدامات مربوط به شناخت مشكل
ب. اقدامات مربوط به پيشگيري از بروز مشكل
ج. اقدامات مربوط به كاهش خسارات پس از بروز مشكل
در بخش اول، ابتدا سازمانها و ارگانهاي داراي اساسنامه مشخص و وظيفه كنترل ايمني به عهده آنها گذاشته شده است. مديران حمل و نقل به كمك كارشناسان اين رشته به منظور اطلاع از وضع موجود به طراحي يك سيستم دقيق براي جمعآوري اطلاعات مربوط به تصادفات پرداختند، فرمتهاي مشخص و نرمافزارهاي انعطافپذير براي دستهبندي ابعاد مشكل طراحي و گزارشات جامعي از وضع موجود و پيشبيني وضع آينده در اين بخش به دست آمد.
در بخش مربوط به پيشگيري، بوده قابل توجه و بيش از حد تصوري براي آموزش صرف شده است. تأثيرات اين عامل به خوبي درآمارها مشاهده ميشود.
مسئولين با صرف وقت و هزينه، به اطلاعرساني جامع در خصوص معضلات عدم رعايت قوانين و مقررات حمل و نقل در ابعاد مختلف پرداختند و در نهايت با تدوين آئيننامههاي لازم، راهكارهاي برخورد با متخلفين را طراحي و در مراكز قانونگذاري تصويب نمودند. در بخش اقدامات پس از بروز سانحه، برنامهريزان حمل و نقل به ايجاد سيستمهاي اعلام محل و موقعيت سانحه، توسعه سيستمهاي امدادرساني، آموزش كادر رسيدگي به سوانح و بهكارگيري پرسنل آموزشديده در مراحل مختلف سانحه پرداختند. آنها موفق شدند آمار تلفات سوانح را با كاهش زمان رسيدگي به سانحه، به شدت كاهش دهند.
آنچه در اين گزارش بسيار قابل تأمل است اينكه عليرغم حجم سنگين تردد وسايل نقليه در ايالات متحده كه اصولاً با كشور ما قابل مقايسه نيست، آمار تلفات ناشي از اين ترددها بسيار كمتر از كشور ما ميباشد.
پينوشتها
N.H.T.S.A: National Highway Traffic Safety Administrator ـ1
F.M.C.S.A: Federal Motor Carrier Safety Regulations ـ2
F.H.W.A: Federal Highway Administrator ـ3
O.D.I: Office Of Defects Investigation ـ4
به معني محل نشيمن و اتكاء Tread: ـ5
P.R.I.S.M: Performance Registration and Information Systems Management ـ6
C.V.I.S.N: Commercial Vehicle Information Systems and Network ـ7
(مهندس كلانتريان و مهندس قرهباغي، 1383)
ضوابط موجود
مواد6، 7و 17 قانون ايمني راهها
ماده 6
اقدام به هرگونه عملياتي كه باعث خرابي جاده گردد، همچنين ايجاد هرگونه مستحدثات يا درختكاري يا زراعت يا اقدام به حفاري در حريم قانوني آزادراهها و راههاي اصلي و فرعي و راهآهن كه ميزان هر يك به طريق و وسايل متناسب مشخص و از طرف وزارت راه آگهي ميشود، بدون اجازه وزارت راه ممنوع است.
تبصره 1: وزارت راه مكلف است با حضور نماينده دادسرا و در نقاطي كه دادسرا نباشد با حضور نماينده دادگاه بخش اين قبيل مستحدثات يا درختكاري و يا زراعت و حفريات را ضمن تنظيم صورتمجلس، رأساً قطع و آثار تجاوز را محو كند.
ماده 7
ريختن زباله، نخاله، مصالح ساختماني، روغن موتور و نظاير آن و با نصب و استقرار تابلو يا هر شيئ ديگر در راهها و راهآهن و حريم قانوني آنها در داخل يا خارج از محدوده قانوني شهرها و همچنين هرگونه عمليات كه موجب اختلال در امر تردد وسايل نقليه ميشود و نيز ايجاد راه دسترسي مموع است.