بخشی از مقاله
چکیده :
از نکات قابل تامل و قابل بررسی در علوم انسانی، پدیده انقلاب اسلامی و پایداری آن در طی بیش از سه دهه، علی رغم انبوه عظیم بحران ها و چالش هاست. جمهوری اسلامی در سی سال گذشته با وجود این بحرانهای خارجی و نیز مشکلات فراوان اقتصادی و سیاسی، داخلی، همچنان دارای ساختار سیاسی مستحکم و باثباتی است. بررسی شدت و عمق برخی از بحرانها و چالشها به این نتیجه ختم می شود که هریک از آنها برای فروپاشی یک نظام سیاسی کافی بوده است. از این رو سوال اصلی پژوهش حاضر چرایی ثبات و پایداری قدرت در ایران است. هدفی که در این پژوهش دنبال می شود بحث پیرامون عملکرد دولت در نحوه بازتولید قدرت در جامعه خواهد بود. فرض بر این است که جمهوری اسلامی با تاکید بر روشهای فرهنگی و استفاده از ساز و برگ های ایدئولوژیک و ترجیح آن بر روشهای سرکوب، توانسته است به خوبی فرایند بازتولید قدرت را ایجاد کند. روش انجام این تحقیق کیفی و از نوع اسنادی است.برای گردآوری اطلاعات مربوط به مبانی نظری و نیز داده های مربوط به متغیرهای تحقیق، از تحقیقات کتابخانه ای و مقالات موجود در پایگاههای علمی استفاده شده است
کلید واژه : دستگاههای ایدئولوژیک، دولت، ایدئولوژی، بازتولید قدرت، جمهوری اسلامی ایران
مقدمه :
شگفت انگیزترین انقلاب جهان در قرن گذشته به طور یقین انقلاب اسلامی ایران است که به رهبری مردی بزرگ با شخصیتی کم نظیر به وقوع پیوست. امام خمینی از سال 1342عملا به صحنه مبارزات سیاسی ایران وارد شد. او که در مقام مرجعیت شیعه قرار داشت علاوه بر رهبری ایرانیان در انقلابی برپایه اعتقادات دینی تشیع توانست با ایجاد وحدت بی سابقه در بین ملت ایران از همه موانع و مشکلات عبور کند و موفق به براندازی حکومت پهلوی و تاسیس حکومت اسلامی شد.نکته قابل تامل پیرامون انقلاب اسلامی این موضوع است که از بدو پیروزی انقلاب، سیلی از بحرانها و چالشها که ناشی از فشارهای بیرونی و درونی بود به سمت نظام نوپای اسلامی سرازیر شد.
پس از پیروزی انقلاب بسیاری از افراد سیاسی و گروهها که در رژیم پهلوی در خارج متواری بودند و یا احتمالا در زندان بسر می بردند و اثر مبارزاتی چندانی نداشتند در پرتو انقلاب و آزادی بیش آمده، فعالیت سیاسی خود را شروع کردند. در نتیجه اینگونه آزادی های اوایل انقلاب حوادثی در کردستان، ترکمن صحرا، آذربایجان و حتی تهران به وجود آمد که ریشه در خارج داشت. این حوادث در حالی رخ می داد که نظام نوپا در حال نهاد سازی و تثبیت خود بود و از چندان وضعیت پایداری برخوردار نبود.با آغاز سال 58 جهت مقابله با انقلاب اسلامی ترفند دیگری از سوی مخالفان شروع شد که ترور عناصر موثر در انقلاب را دربرداشت. در12 اردیبهشت همان سال آیت مطهری متفکروف وفیلسوف اسلامی،چندی بعددکترمفتح روحانی پیوسته به دانشگاه،عراقی مبارزباسابقه وقاضی طباطبایی امام جمعه تبریزبه شهادت رسیدند.
اما هاشمی رفسنجانی روحانی برجسته دیگرازبرنامه ترورهاجان سالم به دربرد. قبل از این جمع، سپهبد قرنی که در مقابله با آشوبهای اولیه مخالفان انقلاب ایفای نقش کرده بود هدف قرار گرفت.در ادامه با وجود آمدن واقعه تصرف سفارت آمریکا، شاهد استعفای دولت موقت هستیم که منشا ایجاد چالش های دیگری برای نظام تازه تاسیس بود. آمریکا که نمی خواست مراحل شکل گیری حکومت اسلامی تحقق پیدا کند و منافع منطقه ای و جهانی خود را در خطر می دید جهت تشدید اقدامات خصمانه علیه جمهوری نوپای اسلامی، در فروردین 1359 قطع رابطه سیاسی با ایران را اعلام کرد و متعاقبا دارایی های دولت ایران در این کشور با دستور رئیس جمهور آمریکا توقیف گردید. - مدنی ، - 19 :1387
در ادامه روند انقلاب شاهد حوادث و بحرانهایی نظیر حمله نظامی آمریکا به صحرای طبس، حوادث مرتبط با بنی صدر و نیز اقدامات مسلحانه منافقین و ترورهای شهروندان عادی هستیم. 31 شهریور آغاز تجاوز همه جانبه عراق به خاک ایران بود که خود سرآغاز مجموعه فشارها و بحرانهای زیاد داخلی و خارجی بود آن هم در حالی که ایران هیچ گونه آمادگی برای یک جنگ اینچنینی نداشت.اولین رئیس جمهور ایران که اینک عملا در مقابل نهادهای انقلاب قرار گرفته بود و در جنگ از تجهیز نیروهای مردمی امتناع داشت. حملات هوایی عراقبه مراکزصنعتی واقتصادی ایران ،حمله بهن فتکشها،پایانه های نفتی وکشتیهای تجاری وضعیت تجاری ایران رامختل کردوقیمت نفت رابه کمترازده دلاردرهربشکه رساند. شرایط نامساعداقتصادی وتحریمهایی که برخی کشورهای قدرتمندعلیه ایران درنظرگرفته بودندوضعیت بسیارسختی راهمراه داشت. قطع برق،جیره بندی بنزین،بازارسیاه کالاها اساسی،افزایش قیمتهاوتورم ازآن جمله بود. - همان: - 20
پس از پایان جنگ ایران بود و مسئله بازسازی خرابیهای جنگ، در این دوره هم شاهد شکل گیری برخی بحرانهای مقطعی به دلیل برخی سیاست های تعدیل اقتصادی هستیم. در ادامه در مقطع بین سالهای 76 تا 84 حوادثی چون قتل های زنجیره ای، 18 تیر ، تحصن مجلس ششم و .... چالش های دیگری برای نظام ایجاد کرد که اوج این چالشها در ادامه روند انقلاب مربوط به انتخابات 88 می باشد.چنانچه مشاهده می شود جمهوری اسلامی از همان پیروزی انقلاب تا کنون با بحرانهای فراوان و عمیقی روبرو بوده است که هرکدام از آن بحرانها به تنهایی توانایی ساقط کردن یک نظام سیاسی را داشت. اما جمهوری اسلامی به طور خاصی از همه این بحرانها عبور کرده است . در واقع نکته قابل تامل در این پژوهش پایداری حکومت ایران در قبال همه این بحرانها و چالشها است.
