بخشی از مقاله
چکیده
تحقیق حاضر با هدف بررسی دیدگاه دانش آموزان دختر هنرستان های اهواز نسبت به حفاظت محیط زیست انجام شد. تحقیق از نوع توصیفی- همبستگی است. نمونه آماری تحقیق شامل 150 دانش آموز است که به صورت تصادفی و بر اساس جدول مورگان انتخاب شد. ابزار پژوهش پرسشنامه محقق ساخته می باشد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS انجام شد. جهت بررسی ارتباط بین متغیرها از آزمون همبستگی پیرسون استفاده شد. نتایج این تحقیق نشان داد که دانش آموزان از میزان علاقه مندی زیاد و احساس مسئولیت قابل قبولی در حفاظت از محیط زیست برخوردارند. همچنین تحلیل همبستگی بین متغیرها نشان داد که بین دیدگاه دانش آموزان نسبت به حفاظت محیط زیست با اطلاع رسانی دبیران در خصوص حفاظت محیط زیست و مطالب محیط زیستی کتب درسی ارتباط وجود ندارد ولی با اردوهای علمی و آموزشی محیط زیستی و دیدن فیلم های محیط زیستی ارتباط مثبت معنی دار وجود دارد.
کلمات کلیدی: دانش آموزان دختر، هنرستان های اهواز، حفاظت محیط زیست، همبستگی پیرسون، مسئولیت محیط زیستی
-1 مقدمه
امروزه اهمیت محیط زیست و نقش حیاتی آن در توسعه و پیشبرد کشورها، از جمله کشورهای جهان سوم، امری انکار ناپذیر است. استفاده مطلوب از محیط زیست در کشور می تواند ضامن ماندگاری و توسعه پایدار باشد و عدم توجه به آن می تواند متضمن مسائلی باشد که مجموعه برنامه های توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی کشور را با مخاطره روبرو سازد. از این رو درک درست از نقش عوامل بازدارنده و کاستن از میزان آن ها در مقابل تقویت عوامل مشوق می تواند به موفقیت در امر حفاظت از محیط زیست بیانجامد - هوی1، . - 1995 ترویج روحیه مشارکت عمومی در محافظت از سلامت و یکپارچگی محیط زیست و بوم سازگان نقش اساسی ایفا می کند . برای تحقق این نقش، ارتقای آگاهی مردمی و تغییر باورها و نگرش ها مورد نیاز است که لازمه این همه آموزش عمومی با تأکید بر نیازمندی های روز جامعه در رابطه با محیط زیست می باشد.
در کشور ما که نسل جوان آن درصد بالایی از جمعیت را تشکیل می دهد، آموزش محیط زیست می تواند تأثیر قابل توجهی در تقویت فرهنگ زیست محیطی و رسیدن به اهداف توسعه پایدار داشته باشد. آشنایی جوانان با علوم پایه زیست محیطی در مقاطع مختلف تحصیلی می تواند روحیه سازگاری و حفاظت از منابع طبیعی را در آن ها تقویت کرده، حس مسئولیت پذیری را به صورت منطقی در آنان افزایش دهد - حیدری، . - 1382 هدف از آموزش محیط زیست، شناخت وظایف انسان نسبت به مسائل محیط زیست، درک ارزش های زیست محیطی، حمایت از دیدگاه های حفاظتی و عدالت اجتماعی و همچنین تلاش در جلوگیری و یا حل مشکلات و معضلات محیط زیست جامعه می باشد - حیدری، . - 1382 آموزش پایه به دانش آموزان، مشارکت همگانی را در جهت حراست از این منابع عظیم جهانی خواهد داد که تنها راه حل مقابله جدی با روند تخریب و نابودی محیط زیست، در حال حاضر محسوب می شود.
لذا باید برنامه ها و تلاش های فراوانی در زمینه حفاظت از محیط زیست و احیاء و بازیابی منابع طبیعی تخریب شده و در معرض آلودگی قرار گرفته شده، صورت گیرد - لشگری، . - 1381 شهر اهواز به دلیل موقعیت جغرافیایی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی در سال های اخیر گسترش بی رویه ای پیدا کرده و به شهری پر ازدحام و آلوده تبدیل شده است. این امر موجب به مخاطر افتادن کیفیت زیست سکنه آن شده است. بدیهی است در چنین وضعیتی نقش آموزش بسیار حایز اهمیت می باشد، چرا که از طریق آموزش می توان دانش و آگاهی دانش آموزان را در زمینه حفاظت از محیط زیست افزایش داد و در نهایت زمینه های تغییر رفتاری آنان را در این خصوص پدید آورد. تحقیقات نشان داده که متأسفانه بر خلاف تلاش های پراکنده ای که در مورد چگونگی آموزش محیط زیست صورت گرفته، اما به دلیل عدم بررسی دقیق دیدگا ه های دانش آموزان، آموزش محیط زیست از موفقیت چندانی برخوردار نبوده است.
بنابراین برای طراحی آموزش مناسب و مؤثر در این راستا، ابتدا باید گامی مهم در جهت شناخت آگاهی ها، دیدگاه ها و نگرش دانش آموزان در این زمینه برداشته شود. از طرف دیگر با توجه به اهمیت حفاظت از محیط زیست و توسعه آن در کلان شهرها نظیر اهواز و عدم مشارکت افراد در حفاظت از محیط زیست شهری، بررسی نظرات دانش آموزان در خصوص حفاظت از محیط زیست می تواند راهکارهای مناسبی را ارائه دهد. در زمینه دیدگاه دانش آموزان نسبت به محیط زیست نحقیقاتی در داخل کشور صورت گرفته است که در اینجا به برخی از آن ها اشاره می شود:کرمی پور شمس آبادی در سال 1378 تحقیقی با عنوان ارائه چارچوب نظری در خصوص چگونگی آموزش محیط زیست در نظام آموزش و پرورش کشور پرداخت. نتایج این تحقیق نشان داد که بین آگاهی دانش آموزان و تغییر نگرش آن ها رابطه مثبت وجود دارد. آموزش و آگاهی از محیط زیست را می توان یکی از مهم ترین نقش های کنونی مدارس در تمامی سطوح، در آموزش رسمی دانست.
در سال 1389حاج حسینی و همکاران در تحقیقی به بررسی نیازسنجی و تعیین اولویت های آموزشی دانش آموزان مقطع متوسطه در زمینه محیط زیست و توسعه پایدار پرداختند. نتایجی که از تحلیل توصیفی و استنباطی به دست آمد نشان می دهد که دانش آموزان مقطع متوسطه وضعیت موجود آموزش محیط زیست را جهت ایجاد حساسیت ناکارآمد تشخیص داده و ایجاد تغییر در برنامه های آموزشی را ضروری می دانند. همچنین دانش آموزان مقطع متوسطه وضعیت موجود برنامه آموزش محیط زیست را پاسخگوی نیازهای مقطع سنی دانش آموزان مقطع متوسطه تشخیص نداده اند و ایجاد تغییر در برنامه های آموزشی را ضروری می دانند. با افزایش سن هم آگاهی و حساسیت و هم علاقه به محافظت از محیط زیست افزایش پیدا می کند.جوکار و میردامادی در سال 1389 تحقیقی با عنوان دیدگاه دانش آموزان دختر دبیرستان های شهر شیراز نسبت به حفاظت از محیط زیست انجام دادند.
تحلیل ضریب همبستگی نشان داد که بین متغیرهای میزان آگاهی از مسایل زیست محیطی، میزان علاقه به محیط زیست، نگرش نسبت به حفاظت از محیط زیست، شرکت در فعالیت های داوطلبانه زیست محیطی، میزان بازدید کارشناسان محیط زیست از مدارس، بازدید دانش آموزان از مراکز مرتبط با محیط زیست، استفاده از فیلم های آموزشی در زمینه محیط زیست و تمایل به ایجاد تشکل های زیست محیطی با متغیر دیدگاه دانش آموزان نسبت به حفاظت محیط زیست رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد. نتایج رگرسیون چند متغیره نشان داد که متغیرهای میزان علاقه به حفاظت از محیط زیست، نگرش مساعد نسبت به حفاظت محیط زیست، استفاده از فیلم های آموزشی زیست محیطی و تمایل به ایجاد تشکل های زیست محیطی، 47درصد از تغییرات متغیر وابسته - دیدگاه دانش آموزان نسبت به حفاظت از محیط زیست - را تبیین نموده اند.
عبدالهی و صادقی در سال 1391 به بررسی نیازسنجی آموزشی زیست محیطی دانش آموزان پسر مقطع ابتدایی شهرستان اصفهان پرداختند. نتایج این تحقیق نشان داد که دانش آموزان دارای اطلاعات متوسطی در زمینه محیط زیست هستند و در مورد تنوع زیستی اطلاعات کمی دارند.با توجه به این که هدف این تحقیق بررسی دیدگاه دانش آموزان دختر هنرستان های اهواز نسبت به حفاظت از محیط زیست می باشد فرضیه های زیر تعریف شد:
-1 بین دیدگاه دانش آموزان نسبت به حفاظت محیط زیست و اطلاع رسانی دبیران در خصوص حفاظت محیط زیست ارتباط وجود دارد.
-2 بین دیدگاه دانش آموزان نسبت به حفاظت محیط زیست و میزان مطالب آموزشی زیست محیطی کتاب های درسی ارتباط وجود دارد.
-3 بین دیدگاه دانش آموزان نسبت به حفاظت محیط زیست و اردوهای علمی و آموزشی در زمینه محیط زیست ارتباط وجود دارد.
