بخشی از مقاله
چکیده
هدف این پژوهش بررسی دیدگاه سازنده گرایان و برنامه درسی است. روش در پژوهش مروری - کتابخانه ای - است. این پژوهش به بررسی دیدگاه سازنده گرایان و برنامه درسی پژوهش های قبلی پرداخته است. نتایج نشان می دهد که در دیدگاه سازنده گرایی دانش آموز، محور فعالیتهای یادگیری برنامه درسی است و یادگیری در دیدگاه سازنده گرایی رهاساز بوده و دانش آموز، نهاد فعال معناساز است.
سازنده گرایی، یک رویکرد یادگیری است که برفعّال بودن یادگیرنده درساختن دانش و فهم آن تأکید می کند. همچنین دیدگاه سازنده گرایی، رویکردی است که یادگیری معنادار، خلق فعّال ساختار دانش، از تجارب شخصی است و هریک از یادگیرندگان، براساس تجارب خود، یک تفسیر شخصی از جهان می سازند وماهیّت دانش یک شخص، هرگز به طور کامل، قابل انتقال به شخص دیگری نیست.
مقدمه
استفاده از افکار جدید، توانایی برای ادامه تحصیل به طور مستقل، روح تلاش، احساس مسئولیت و توانایی همکاری از ویژگی های مهم برنامه درسی در جهانی کنونی است که در آن وظایف فردی و جمعی و وظایف زندگی به طور مداوم در حال تغییر است - آلیوا1، . - 2015 نظریههای نسبتاً جدیدی که در روانشناسی و آموزش و پرورش با نام نظریه های سازندگی یا سازنده گرایی مطرح شده اند ریشه در اندیشه های علمی و فلسفی گذشته دارند.
سازنده گرایی یک اصطلاح کلی است که به دامنه وسیعی از مسائل جاری وابسته به روانشناسی، فلسفه و آموزش مربوط می شود و به گونه های مختلفی تعریف شده است اما همه ی آنها بر نقش فعال یادگیرنده در درک و فهم و ساختن دانش توسط دانش آموزان تأکید کرده اند و یک رویکرد یادگیری است که بر فعال بودن یادگیرنده در ساختن دانش و فهم تأکید می کند. در هر رویکرد عملکرد تحصیلی دانش آموزان تحت تأثیر عوامل مختلفی است که اگراین عوامل و چگونگی تأثیر آنها در عملکرد تحصیلی دانش آموزان مورد شناسایی قرار گیرد.
به خوبی می توان به اهداف نظام تعلیم و تربیت دست یافت. یکی از این عوامل طرح درس و برنامه ریزی درسی است - رضایی، . - 1394 دیدگاه سازنده گرایی بر این باور است که دانش، نتیجه ی فعالیت سازنده تک تک افراد است. و به جای آن که دانش ازپیش ساخته شده را به دانش آموزان انتقال دهد، در تلاش است که دانش آموز، خود به تولید علم بپردازد براساس چنین دیدگاهی، هیچ تفاوتی بین روش به دست آوردن - ساختن - ابتدایی دانش به وسیله ی یک دانشمند و یادگیری آن به وسیله ی یک دانش آموز وجود ندارد. در واقع، یادگیری هردو، براساس توضیح و تفسیر واقعیت ها و یافته هایی است، که به دست می آورند. درکلاس درسی که معلم، رویکرد سازنده گرایانه را برای یاددهی- یادگیریاتّخاذ کرده است، از یادگیرندگان انتظار عملکرد و تداوم عمل می رود.
از دانش آموزان انتظار می رود و تشویق می شوند، ایدها و دانش خود را به وسیله ی اجرا، اعمال و توسعه ی دانستن خلق کنند. یادگیرندگان نمی توانند تنها با دریافت، کسب و پذیرش، یا گوش دادن و توجه منفعلانه، دانش را فرا بگیرند، زیرا دانش طی انتقال شکل نمی گیرد. همچنین در طراحی برنامه درسی به توازن بین تجربه و دقت در تعیین تفاوتهای بین ساختارگرایی و روانشناسی پردازش اطلاعات می پردازد که نشان میدهد روشهایی وجود دارد که در آن محاسبه میتواند منجر به ساختارگرایی شود.
بنابراین، تأکید برآموزش باید با خلق معنی و درک کردن، درضمن مواجه شدن با اطلاعات جدید یا زمینه های جدید باشد. یادگیرندگان فعال نیاز دارند، به مشارکت، ساخت و هم یاری با یکدیگر بپردازند. برای این که دانش به تصرف و مالکیت یادگیرنده درآید، باید یادگیری فعال به وقوع بپیوندد. در سال های اخیر، علاوه بر حل مساله نظریه ی سازنده گرایی نیز به صورت چشم گیری در آموزش و برنامه درسی مورد توجه قرار گرفته است.
از دیدگاه سازنده گرایی، جلب توجه یادگیرندگان به چگونگی ساخت دانش توسط خود آن ها، بسیار مهمتر از انتقال دانش به آنهاست. از این رو، بسیار حایز اهمیت است که معلمان با این نظریه آشنایی کامل پیدا کنند و رویکرد تدریس خود را بر این مبنا قرار دهند. به عبارت دیگر، آموزش رویکرد سازنده گرایی در برنامه درسی و تدریس به طور اجتناب ناپذیری به یکدیگر مرتبط هستند . به همین دلیل است که فرآیند سازنده گرایی به تدریج در کلاس های درس اوج می یابد و استفاده از آن رو به رشد است. به اعتقاد سازنده گرایان، یادگیرنده براساس تجربه خود، دانش - مفاهیم، اصول، فرضیه ها و تداعی ها - را می سازد و اینکار را به صورت فعّال انجام می دهد.
به عبارت دیگر، بر خلاف رفتارگرایان، پیروان این نظریه برنقش فعّال یادگیرنده در درک و فهم و معنی بخشیدن به درس تأکید دارند - عسگری و همکاران، . - 1390 بهبود عملکرد تحصیلی دانش آموزان و عوامل مؤثر بر آن همواره مورد توجه متخصّصان آموزش و پرورش بوده و تحقیقات بسیاری را به خود اختصاص داده است. در سالهای اخیر ،پژوهشگران در صدد شناسایی متغیرهایی هستند که با کمک آنها بتوانند آموزش و ساختار کلاسی و برنامه درسی را اصلاح کنند و به این ترتیب یادگیری دانش آموزان را ارتقا بخشند - سلیمان نژاد و شهر آرای، . - 1390 یکی از پویاترین و کارآمدترین نظریه ها در یادگیری و برنامه درسی رویکرد سازنده گرایی است که در بسیاری از مدارس در دنیا باموفقیّت در حال اجراست، ساخت گرایان بر یک آموزش و عملکرد تأکید نمی ورزند. بخش اعظممسئولیّت تصمیم گیری برای یادگیری موضوع و نحوه یادگیری آن به دانش آموز واگذار می شود.
به طور کلی سازنده گرایی یک نظریه است که بر ساختن دانش توسط یادگیرندگان به صورت انفرادی یا اجتماعی اشاره دارد ؛یعنی فراگیران دانش خود را مبتنی بر طرحواره ها یا عقاید موجود می سازند. سازنده گرایان وجود دانشی مستقل از یادگیرنده را نمی پذیرند و معتقدند دانشی مستقل نسبت داده شده به تجربه که توسط فراگیر یا جامعه فراگیران ساخته می شود وجود ندارد - تلخایی ،. - 1390 از منظر سازنده گرایی اجتماعی ، یادگیری همان ساختن دانش و فهمیدن روابط میان امور است. طرفداران دیدگاه سازنده گرایی اجتماعی، با قرار دادن مفهوم سازندگی و ساختن در کانون تربیت و اصلاح روشهای سنّتی آموزش، پیشنهاد می کنند که آموزش به شیوه کاوشگری انجام شود. الگوی سازنده گرایی اجتماعی بر چهار فرض بنیادی استوار است:
-1تعلیم و تربیت، فرایند اکتشاف روابط میان امور است.
-2 فرایند کسب دانش را همیشه و در همه جا فراگیران ودر یک مکان پژوهشی امکان پذیر می کنند.
-3 محتوای درس ها با یکدیگر ارتباط ناگسستنی دارند و شبکهمنظمی از دانش بشری را ارائه می دهند.
-4 آموزش و پژوهش از نظر رو ش شناسی، قابل تفکیک نیستند - حیدرزادگان و همکاران، . - 1386
