بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر با هدف مطالعه بررسی رابطه بین آسیب نوپدید اعتیاد اینترنت و امنیت روانی در دانشجویان انجام شده است.در این پژوهش نمونه ای با حجم 190 نفر از دانشجویان دانشگاه آزاد که ساکن در خوابگاه بودند - یکسان بودن امکان دسترسی به اینترنت - صورت گرفت. ابزار پژوهش را پرسشنامه اعتیاد اینترنت - استفاده پنهان و آشکار - وپرسشنامه امنیت روانی همراه با خصوصیت دموگرافیک تشکیل داده است.
نتایج این پژوهش نشان داد بین اعتیاد اینترنت و خودآگاهی، و استفاده پنهان از اینترنت با نمره کل امنیت روانی، فاکتورهای یاس و نا امیدی، خودآگاهی، امنیت اجتماعی، احساس سعادتمندی، اعتقاد به خود و ناسازگاری محیطی رابطه معناداری وجود دارد، و مهمترین فاکتور پیش بینی کننده اعتیاد با اینترنت فاکتور خودآگاهی و پس از آن علاقه به زندگی است و مهمترین عامل پیش بینی کننده استفاده پنهان از اینترنت احساس سعادتمندی، یاس و ناامیدی، علاقه به زندگی، خودآگاهی، احساس حقارت و ناسازگاری محیطی است.
.1 مقدمه
امروزه و در عصر حاضر که عصر تکنولوژی نام گرفته است. فضای سایبری که عمده ترین آن شبکه جهانی اینترنت میباشد در هر خانه و خانواده ای جایگاه خود را پیدا کرده و تاثیر چشمگیری در شکل دهی فرهنگ ، هویت و ارزش های اجتماعی بر جای گذاشته است. در جامعه امروز ما استفاده از فضای مجازی در میان همه گروه های اجتماعی اعم از زن و مرد و پیر و جوان ،باسواد و بی سواد از جذابیت خاصی برخوردار است به گونه ای که استفاده از این تکنولوژی امری اجتناب ناپذیر گردیده و زندگی را برای کسانی که به آن خو گرفته اند دشوار می سازد.
اینترنت نیز مانند هر تکنولوژی دیگر همراه با فواید بسیاری که در راستای پیشرفت جوامع دارد پیامدها و آثار نامطلوبی را نیز به همراه می آورد. بنابراین بررسی تاثیرات منفی و آسیب های ناشی از استفاده نابهجار فضای مجازی امری خطیر و بسیار ضروری می باشد - عبداللهیان،. - 1384 اینترنت به خودی خود ابزار بی ضرریست ،اما استفاده بیش از حد و نادرست آن خطر اعتیاد به اینترنت را به دنبال دارد که این پدیده مشکل عمده ای را برای بهداشت روانی جامعه ایجاد کرده است.
شاید به جرات بتوان گفت شایع ترین آسیبی که در حال حاضر خانواده ها به خصوص دامنه سنی جوانان را درگیر نموده است اعتیاد به اینترنت می باشد - پاتریک و جویز،. - 12008آغاز دهه 90، آغاز حرکت ایران برای پیوستن به خیل کشورهای متصل به شبکه های جهان بود. در سال 81 تعداد کاربران اینترنت درکشورمان یک میلیون و هفتصد هزار نفر بود و هم اکنون بر اساس آخرین آمار تعداد کاربران اینترنت در ایران به 33 میلیون و 200هزار نفر در سال 2010 رسیده و به این ترتیب رتبه اول را در کشورهای خاورمیانه کسب کرده است همچنین از نظر بهره مندی از اینترنت در بین 178 کشور جهان رتبه 87 را دارد که براساس طبقهبندی اتحادیه جهانی مخابرات جزء کشورهای حد متوسط استفاده کننده از اینترنت به شمارمیرود.
از زمانی که اینترنت تبدیل به یک وسیله ارتباطی در دسترس همگان شد، به عنوان ابزاری برای کج روی هم مورد استفاده قرار گرفت. افراد در فضای مجازی به خاطر داشتن ویژگی هایی چون جهانی و فرامرزی بودن، جذابیت و تنوع، آزادی ارتباطات، سهولت و در دسترس بودن، گمنامی کاربران، گریز از واقعیت و آرمان گرایی و...، بسیار سهل تر از فضای واقعی می توانند مرتکب اعمال انحرافی شونداز. طرفی تکنولوژی، خصوصاٌ کامپیوترها واینترنت، در بهترین حالت آن به آسانی مورد سوء استفاده ییش از حد قرار می گیرند و در بدترین حالت، اعتیاد آور می شوند - ولر1،. - 2009
مفهوم اعتیاد به اینترنت برای اولین بار در مطالعه ای مقدماتی توسط کیمبرلی یانگ استادیار دانشکده روان شناسی براد فورد در سال 1996 مطرح شد . به گفته دکتر یانگ بیشتر معتادان به اینترنت بین 40 تا 80 درصد وقت خود را طی جلساتی با طول 20 ساعت، تنها به استفاده ممتد از اینترنت می گذرانند. - یانگ و رابرت، . - 1998 نظریه های مختلف علت متفاوتی را در مورد علت اعتیاد به اینترنت بیان کرده اند: نظریه روان کاوی ، ریشه های اعتیاد فرد به اینترنت را با شوک های روحی یا کمبودهای عاطفی دوران کودکی مرتبط می داند.
از دیدگاه زیستی اختلالات شیمیایی در مغز و اعصاب، عوامل وراثتی و مادر زادی از دلایل روی آوردن فرد به اعتیاد استدر. این مورد، احتمالاً استفاده فرد از اینترنت باعث تحریک فرایند عصبی بیولوژیکی میشود. براساس نظریه رفتاری، فرد برای دریافت پاداش وارد اینترنت می شود. پاداشهایی که وی از این رفتار می گیرد، فرار از واقعیت، رسیدن به عشق و سرگرمی های زیاد است و چنانچه فرد در زمانهای آتی نیز به این پاداشها نیاز داشته باشد، احتمالاً به اینترنت روی خواهد آورد. در نتیجه ، این روند تقویت شده و چرخه همچنان ادامه پیدا میکند.
از دیدگاه شناختی، اعتیاد به اینترنت، بر امده از شناخت های معیوب و یا پردازش معیوب شناختی است و درمان آن مبتنی بر تصحیح فرآیند شناختهای معیوب است - یانگ، یوکزیاو، یینگ، . - 2011 عموماً کاربران معتاد به اینترنت 40 تا 50 ساعت در هفته را به اینترنت اختصاص می دهند. برای تطبیق دادن زندگی با این استعمال مفرط، اکثر الگوهای خواب این افراد به هم می خورد و این بیخوابی بر عملکردهای شغلی یا تحصیلی آنان صدمه وارد می کند. سیستم ایمنی بدن فرد هم صدمه دیده و وی را در برابر امراض آسیب پذیر می سازد.
به علاوه نشستن های طولانی فرد پشت کامپیوتر منجر به کاهش حرکات ورزشی مناسب شده و خطرپذیری فرد را در بر ابر امراض مچی و ضرب دیدگی پشت یا خستگی چشم افزایش می دهد - یانگ، . - 1998 طبق برآورد صورت گرفته ، بیشترین کاربران اینترنت جوانان هستند و در سال 2005 ، بیش از 77 میلیون کودک وارد فضای سایبر شده اند . همزمان با دسترسی گسترده ی افراد به اینترنت، شاهد نوع جدیدی از اعتیاد یعنی اعتیاد اینترنتی هستیم که مسئلهی اصلی و خاص عصر اطلاعات است. همانند تمامی انواع دیگر اعتیادها، اعتیاد به اینترنت نیز با علائمی همراه است که از آن قبیل می توان احساس تنهایی، کج خلقی، اضطراب، ناآرامی و ... را نام برد.
از طرفی ، در عین حال که روابط این افراد - به ویژه جوانان - در جهان مجازی افزایش می یابد ، در مقابل از دامنه روابط آنان در دنیای واقعی کاسته می شود . ضمن آنکه احتمال کاهش روابط اجتماعی و افزایش احساس تنهایی وجود دارد. پدیده اعتیاد اینترنتی ، همزمان با افزایش دسترسی روزانه مردم به منابع آنلاین شایع تر می شود. وب ، اطلاع دهنده مفید دارای منابع غنی و سرگرم کننده است. اما برای بسیاری از مردمی که به آن معتادند ، این منابع ، در حال تبدیل شدن به آسیب ها و نابهنجاری های روانی و رفتاری است.
اعتیاد اینترنتی ، انسان ها را به افرادی رها شده تبدیل کرده و بر روابط اجتماعی آنها تاثیر می گذارد . بهره وری و بازده کاری کاربران اینترنت ، در نتیجه استفاده بیش از حد از اینترنت پایین می آید. آنان با تاخیر به محل کار می روند و دچار کم کاری می شوند. عدم تحرک و چاقی از دیگر پیامدهای اینترنت می باشد. این کاربران حتی با کناره گیری از اینترنت دچار اختلال می شوند - تبریزی و همکاران،. - 1389 ازجمله نیازهای اساسی بشر که در بیشتر نظریه های روان شناسان و نیز پژوهش های آنان درباره ی خصوصیات انسان، مشاهده می گردد، نیازبه امنیت است.
امنیت عبارت است از آزادی نسبی از خطر. ایمنی عبارت است از: - 1 آسایش خاطر ناشی از اطمینان شخص به ارضای نیازمندی ها و خواهش های خود . -2 اطمینان از این که هیچ کس او را تهدید نمی کند. به عبارتی امنیت : الف-حالتی است که درآن ، ارضای احتیاجات و خواسته های شخصی انجام می یابند، ب- احساس ارزش شخصی، اطمینان خاطر، اعتماد به نفس و پذیرش از طرف گروه است.
برخلاف احساس امنیت، ناایمنی وضع یا حالتی است که درآن آسایش خاطر و امنیت شخصی، دست خوش تهدید است. ناایمنی، احساس بی یار و یاوری، بیچارگی، عدم محافظت و ناشایستگی در مقابل اضطراب های گوناگون است، که شخص به علت عدم توانایی در تصمیم گیری و شک و تردید از لحاظ هدف ها، ایده آلها، استعدادهای شخصی، و روابط با افراد دیگر با آن مواجه می گردد. امنیت حالتی است که در آن قدرت یا پیروزی بدون مبارزه، حاصل می شود.
هم چنین، امنیت حالتی است که در آن نیازها و تمایلات تضمین شده است. احساس امنیت بستگی دارد به محبت و عطوفت، مقبولیت وثبات روابط. شخص پیوسته می بایست بین اشتیاق به سلامت و ایمنی از یک سو و اشتیاق به رشد از سوی دیگر، میان استقلال و وابستگی، میان بازپس گرایی و فراگرایی، یکی را انتخاب کند - شاملو،. - 1387 برای دسته ای از کاربران که اسیر اینترنت شده اند دنیای چت روم ها و بازی های اینترنتی به راحتی جایگزین افراد فامیل، دوستان، تحصیل، اشتغال و خواب می شود، به طوری که بعضی کاربران ایرانی از ساعت 10 شب تا4 صبح وقت خود را صرف اینترنت می کنند و بطور هفتگی 40 تا 50 ساعت با اینترنت هستند و از دنیای واقعی که در آن زندگی می کنند فاصله می گیرند .
پس اینترنت مفری برای کسانی است که از مشکلات روانی رنج می برند، اما همین امر موجب یک چرخه معیوب می شود که فرد هر روز بیشتر از نظر عاطفی و روانی دچار مشکل گردد - کرمشایی و همکاران،. - 1390 افراد دراین حالت ساعت ها و روزها وقت خود را صرف ارتباط درون شبکه ای می کنند توان قطع این ارتباط را ندارند وعلاقه ای به ترک کامپیوترشان نشان نمی دهند،کم می خوابند ، غذا نمی خورند ، از روابط اجتماعی و خانوادگی خود کناره گیری کرده ... و در نهایت فعالیتهای زندگی واقعی و روابط اجتماعی آنان از هم فرو می پاشد - بارت، . - 2010 سندرز و همکارانش - 2000 - نشان دادند که نوجوانانی که استفاده زیادی از اینترنت می کنند، ارتباط و تماس شان با والدین کاهش یافته بود و همچنین از نظر اجتماعی، منزوی و گوشه گیر شده بودند و نیز به این نتیجه مهم دست یافتند که استفاده افراطی از اینترنت موجب کاهش حمایت اجتماعی و تماس اجتماعی می شود و در نهایت به افسردگی و تنهایی می انجامد.
از طرف دیگر آسانی ارتباطهای اینترنتی ، افراد را وا می دارد تا زمان بیشتری را به تنهایی بگذرانند ، به صورت آنلاین با غریبه ها صحبت کنند و ارتباط سطحی برقرار سازند و این کارها را به قیمت از دست دادن گفت وگوهای رو در رو و ارتباط های فامیلی و دوستانه انجام دهند - سعیدی و شکیبا،. - 1384 بر اساس آنچه بیان شد هدف پژوهش حاضر شناسایی رابطه بین آسیب نوپدید اعتیاد به اینترنت و امنیت روانی دانشجویان است. همچنین فرضیه های این پژوهش عبارت است از: بین امنیت روانی و اعتیاد به اینترنت دانشجویان رابطه وجود دارد.
-2 روش
پژوهش حاضر از نوع توصیفی بوده و به روش همبستگی انجام شده است. این مطالعه به روش مقطعی بر روی 190 نفر از دانشجویان کارشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان در سالتحصیلی 1395-94 که ساکن خوابگاه بودند - یکسان بودن امکان دسترسی به اینترنت - صورت گرفت.
2-1 شیوه اجرا
پژوهشگر در ابتدا ضمن جلب همکاری آزمودنی ها به آنها اطمینان می دهد که این آزمونها و نتایج بدست آمده از آنها صرفاً جنبه پژوهشی دارد و مربوط به دانشگاه یا سازمان خاصی نیست. برای اطمینان بخشی بیشتر و جلب همکاری آزمودنی ها در پاسخگویی صحیح و دقیق ، به آنها یادآوری شد که ضرورتی برای نوشتن مشخصات شخصی - نام و نام خانوادگی - وجود ندارد.
2-2 ابزار
-1 پرسشنامه اعتیاد بر اینترنت:1 آزمون اعتیاد بر اینترنت روشی قابل اطمینان و معتبر برای اندازه گیری اعتیاد بر استفاده از اینترنت است .این پرسشنامه شامل 20 ماده می باشد و برای سنجش میزان وابستگی افراد در کار با اینترنت یا کامپیوتر میباشد که به وسیله » دکتر کیمبرلی یانگ« تهیه شده است. پاسخ های آن در یک پیوستار 5 درجه ای از » بندرت = » «1گاهی اوقات « 2 = ، » اغلب « 3 = ، » بیشتر اوقات « 4 = و » همیشه «5 = قرار گرفته است که درجه اعتیاد خفیف، متوسط و شدید به اینترنت را اندازه گیری می کند. پایین ترین نمره دریافتی 20 و بالاترین امتیاز 100 است. جهت تغییر و طبقه بندی اعتیاد بر اینترنت امتیاز = 20-39» میزان وابستگی به اینترنت متوسط» « امتیاز = 40-69 وابستگی به اینترنت زیاد« و »امتیاز 100 تا = 70 وابستگی به اینترنت شدید« می باشد.
