بخشی از مقاله
چکیده
این تحقیق، به منظور شناسایی و تحلیل عوامل انگیزشی کارکنان ستادي شرکت نفت فلات قاره ایران انجام شده است.
تحلیل عاملی تأییدي شاخصهاي انگیزشی کارکنان با استفاده از نرم افزار لیزرل نشان داد که عوامل انگیزشی درونی - ماهیت کار، موفقیت و پیشرفت، و جایگاه و مقام - و عوامل انگیزشی بیرونی - همکاري و مشارکت درتصمیم، عدالت ادراك شده، حقوق و پاداش، ارتباط با مدیر مستقیم، و شرایط کاري - همگی بر انگیزش کارکنان تأثیر معناداري دارند.
همچنین، انگیزشی درونی وبیرونی با یکدیگر همبستگی بالایی داشته، و می توان برخلاف نظر آنها که مدعی هستند انگیزش بیرونی سبب تحلیل رفتن انگیزش درونی می شود، انگیزش درونی و بیرونی را مکمل و همسوي یکدیگر دانست.
مقدمه
انگیزهها موجب آغاز و تداوم یک فعالیت شده و جهت یا مسیر کلّی رفتار هر فرد را معین میسازند. نظریههاي انگیزش چرایی و چگونگی رفتارها را شرح میدهند. این نظریهها یا تئوريها میکوشند تا شدت، جهت و تداوم رفتار را توصیف نمایند. از یک طرف، نظریه هاي انگیزش در محیط کار در دو دسته محتوایی و فرایندي قرار می گیرند. نظریه هاي محتوایی بیانگر اهمیت و نوع نیاز است ولی نظریههاي فرایندي بیانگر چرایی و چگونگی اهمیت یک نیاز خاص است.
نظریههاي محتوایی به طور مستقیمتري با رضایت شغلی ارتباط دارند تا با تلاشهاي کاري؛ در حالی که نظریههاي فرایندي ارتباط مستقیمی با تلاشهاي کاري و مفاهیم عملکردي دارند - رضائیان؛ :1385 صص. - 103-104 از طرف دیگر، نظریه هاي انگیزش عوامل انگیزشی را در دو دسته درونی و بیرونی جاي می دهند. انگیزش درونی، بیانگر رفتارهایی است که خود آنها - نه پاداشهاي مورد انتظار - سبب رضایت فرد می شوند، در حالیکه منظور از انگیزش بیرونی، رفتارهایی است که پیامدهایی را به همراه داشته و این پیامدها، محرك افراد براي انجام کنشهاي پیامد محور هستند.
بر این اساس، تحقیق حاضر با هدف شناسایی عوامل انگیزشی کارکنان در یک شرکت نفتی ایران انجام شد. سوال تحقیق این است که چه عواملی انگیزش کارکنان ستادي این شرکت را تبیین می کنند؟ آیا این عناصر را می می توان در دو دسته درونی و بیرونی جاي داد؟ و نهایتاً آیا عوامل بیرونی مکمل عوامل درونی هستند یا اینکه سبب تحلیل یکدیگر می شوند؟
روش تحقیق
جامعه آماري این تحقیق، 400 نفر از کارکنان اداري و پشتیبانی - ستادي - شرکت نفت فلات قاره ایران است. این شرکت اوائل شهریور ماه 1359 براي برآوردن اهداف مطالعاتی و عملیاتی جهت توسعه، استخراج و بهره برداري از نفت خام و گاز طبیعی در خلیج فارس تاسیس گردید. نمونه این تحقیق، حدود 133 نفر از کارکنان ستادي شرکت نفت فلات قاره ایران هستند که تعداد نمونه با استفاده از فرمول کوکران - در جامعه محدود - محاسبه گردید؛ البته تعداد نمونه بدست آمده از فرمول کوکران همواره محافظه کارانه بوده و بالاترین حد نمونه را نشان می دهد. همچنین، این تعداد، با نظر برخی از محققان که میزان نمونه را در جامعه محدود برابر با 30 درصد جامعه می دانند، نیز مطابقت دارد. مشخصات نمونه آماري در جدول -1-1 آورده شده است.
جدول-1-1 مشخصات نمونه تحقیق
گزینه هاي سازه انگیزش براساس مرور ادبیات نظري انگیزش، مطالعه و گزینش سایر ابزارهاي اندازه گیري انگیزش کارکنان، و مصاحبه با برخی 15 - نفر - از کارکنان مجرب شرکت نفت فلات قاره ایران احصاء گردید. براي طراحی پرسشنامه نهایی، سعی گردید تا اولاً تمامی ابعاد نظري تئوري انگیزش - تئوري مازلو، تئوري برابري آدامز، تئوري انتظار وروم، مدل ویژگیهاي شغلی هاکمن و اولدهام، تئوري هدف گذاري لاك، تئوري دو ساحتی هرزبرگ و ... - در ابزار گنجانده شده، ثانیاً نظرات ارزشمند مصاحبه شوندگان درباره شاخصهاي انگیزشی نیز مطمح نظر واقع گردیده، و نهایتاً در صورت امکان در دو دسته درونی وبیرونی عملیاتی شوند.
