بخشی از مقاله
چکیده
کار بخش مهمی از زندگی هر فردی به شمار می آید و از یکسو می تواند شماری از نیازهای اساسی انسان همچون پرورش روح و جسم، برقراری ارتباط اجتماعی، ایجاد حس ارزشمندی،اعتماد به نفس و شایستگی را ارضا کند اما از سوی دیگر، ممکن است منبع اصلی بروز استرس نیز باشد.استرس شغلی از جمله عوامل و زمینه هایی است که انرژی فردی و سازمانی کارکنان را به مقدار زیادی زایل می کند و در نتیجه نیروی فکری و جسمی کارکنان کمتر در خدمت تحقق اهداف فردی و سازمانی قرار می گیرد هم چنین در مشاغلی که ارتباط انسانی مطرح است استرس شغلی بیشتری وجود دارد بدون تردید اولین شرط سلامت جسم ، سلامت روان است و در سایه آن میتوان به شکل متعادلی به سایر امور زندگی و پیشرفت هم رسید.البته در دنیای امروز، هیچکس بدون دغدغه و گرفتاری نیست، اما نکته مهم این است که فرد بتواند به درستی شرایط را ارزیابی و برای رفع و کاهش این نگرانیها اقدام کند و در صورتی هم که مشکلات قابل حل نیستند بهگونهای با آنها کنار بیاید، که باعث سلب آرامش روح و روان او شوند.
مقدمه
همه انسان ها در زندگی روزمره در معرض انواع فشار های روانی قرار دارند.کارگری که در محیط کارخاته کار می کند ،پزشکی که با بیماران متعدد و صعب العلاج سر وکار دارد ،بیماری که خود را برای عمل جراحی سخت و اندوسکپی و شیمی درمانی سرطان آماده می کند،معلمی که در کلاس درس به تعلیم دانش آموزان مشغول است ،کارمندی که با سیل بی شمار ارباب رجوع مواجه است ،پلیسی که وظیفه حفظ نظم و نظارت بر اجرای قوانین اجتماعی را برعهده دارد ،ورزشکاری که خود را برای مسابقه جنجالی آماده می کند و بالاخره مدیری که از یک طرف با افکار متفاوت زیردستان خود و از طرف دیگر با مشغله های کاری و فکری مواجه است ،همگی با رویدادهای استرس انگیزی مواجه هستند که بهداشت روانی و جسمی آدمی را تهدید می کنند نظر به اینکه تجربه استرس - فشارروانی - جز لاینفک زندگی بشر است لزوم آموزش افراد جامعه و کارکنان ادارات در سطح وسیع با هدف کاهش استرس و پیشگیری از آن امری ضروری است.
به طوری که می دانیم پدیده استرس یا فشار روانی از مسایل بسیار حاد کنونی سازمان ها می باشد که سلامت جسمی و روانی نیروی کار را به خطر انداخته و هزینه سنگینی را به سازمانها وارد ساخته است ،گروهی از صاحب نظران رفتار سازمانی ،استرس ناشی از شغل را بیماری شایع قرن نامگذاری کرده اند شاید هم به راستی دورا ن ما عصر استرس هاست که در آن انسان بیش از هر زمان دیگر در معرض عوامل استرس زا قرار گرفته و مسایل و مشکلات زیادی از هر سو او را احاطه کرده است این عوامل استرس زا به طور حتم با پیچیدگی روز افزون سازمان ها و گسترش تکنیک ها ،ابزارها و دیگر ابعاد سازمان ،در صورت عدم برنامه ریزی صحیح دقیق افزایش می یابد. - محمدی و برومند،. - 1388
در آستانه قرن بیست و یکم، انسان مضطرب، افسرده و بحران زده ی عصر حاضر، بیش از هر زمان دیگری خود را درگیر سؤال هایی اساسی می یابد. می توان بر این نکته تأکید کرد که ارزش ها ،اساس و بنیان یکپارچگی شخصیت سالم می باشد. در حقیقت، ارزش ها، سازمان دهنده های اصلی اعمال و رفتارهای شخصیت رشدیافته به شمار می روند و سلامت روان، بی تردید، محصول چنین شخصیتی است و یکی از شرایط لازم جهت دست یابی به سلامت روان، برخورداری از یک نظام ارزشی منسجم می باشد.
استرس شغلی
استرس شغلی عبارت است از روی جمع شدن عامل های استرس زاو شرایط یا وضعیت های مرتبط با شغل که بیشتر افراد نسبت به استرس زا بودن آن اتفاق نظر داشته باشند.به عبارت دیگر،استرس شغلی ،استرسی است که فرد معینی در ایفای شغل یا وظیفه معینی دستخوش آن می گردد. در این دو تعریف ، یکی بر جنبه های معینی از محیط بر شخص و دیگری بر ویژگی ها وجنبه های معینی از شخصیت افراد تاکید دارد.تعریف سوم ،تاثیر متقابل شخص بر محیط و محیط بر شخص را نشان می دهد. بر طبق این تعریف استرس شغلی کنش متقابل بین شرایط کار و ویژگی های فردی شاغل است به گونه ای که خواست های محیط و کاربیش از آن است که فرد بتواند از عهده آنها برآید - راس،. - 1381
- نشانه های استرس شغلی
- نشانه های روانی :
نارضایتی ،افسردگی ،اضطراب ،ملامت ، احساس ناکامی ،انزوا و بیزاری.
- نشانه های جسمانی :
مشکل تر می توان تشخیص داد مانند :سردرد ،بیماری های قلبی و عروقی و انواع آلرژیها،اختلال در خواب و ناراحتیهای تنفسی را می توان نام برد.
- نشانه های رفتاری :
نشانه های رفتاری فردی مانند خودداری از کار کردن ،مصرف روز افزون دارو ،پرخوری و یا بی اشتهایی ،رفتارستیزه جویانه در برابر خانواده .به طور کلی نشانه های رفتاری پیامدش به سازمان یا تشکیلات اداری بر می گردد از جمله غیبت از کار ،رها کردن شغل ،افزایش حوادث ناشی از کار و فقدان بهره وری .به طور خلاصه ،استرس شغلی را می توان با توجه به نشانه هایی که در فرد ظاهر می شوند زخم معده -خلق وخوی افسرده یا دشمنی و عناد ورزی مشاهده کرد و همچنین استرس را می توان با ملاحظه عملکرد فرد در محیط کار مانند غیبت از کار یا از دست دادن بهره وری تشخیص داد - محمدی وبرومند،. - 1388
- عوامل سازمانی استرس شغلی
پژوهشگران سعی کردن با استفاده از نظریه نقش مسا یل مربوط به استرس را شناسایی کنند و دریابند که فشار های ناشی از نقش تا چه اندازه در پدید آمدن استرس شغلی تا ثیر دارند. بنابراین در نتیجه این پژوهشها چهار نوع ویژگی برای نقش بر شمرده اند :
-1ابهام نقش : اگر فرد نداند که چه انتظاری از وی برای انجام شغلش دارند منجر به استرس شغلی خواهد شد.
-2کمباری نقش :وضعیتی که در آن از مهارتهای شخصبه طور کامل استفاده نمی شود.به طور کلی می توان گفت که کم باری نفش زمانی خوشایند است که توان کارکنان بیش از آن باشد که برای شغل محول به آنها لازم است .
-3گران باری نقش :به این معنی که اگر فرد نتواند از پس انجام کاری که بخشی از شغل معین اوست برآید دچار استرس خواهد شد.
