بخشی از مقاله
چکیده
هدف این پژوهش بررسی رابطه بین مکانیزم های دفاعی با باورهای وسواسی در زنان بود. پژوهش حاضر توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه زنان شهر تهران بود که با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای 300 نفر از آنها انتخاب شدند و هر کدام پرسشنامه مکانیزم های دفاعی و باورهای وسواسی را تکمیل نمودند. نتایج نشان داد که مکانیزم های دفاعی رشدنایافته و روان آزرده با باورهای وسواسی همبستگی مثبت و معناداری وجود دارد و اینکه مکانیزم های دفاعی رشدنایافته و روان آزرده توان پیش بینی باورهای وسواسی را دارند. بنابراین می توان نتیجه گرفت که با کاهش سبک های رشدنایافته و روان آزرده گامی مهم در جهت ارتقای سلامت روانی افراد باشد.
کلید واژه ها: مکانیزم های دفاعی، باورهای وسواسی
مقدمه
اختلال های اضطرابی یکی از اختلالات رایج با مرکزیت اضطراب است. اختلال وسواس از جمله اختلالات اضطرابی است که در ابتدا به واسطه تداوم افکار وسواسیٍ مشخص می شود افکار تکانه ها یا تصاویر ذهنی مزاحم برانگیزننده اضطراب که اداره زندگی فرد را به دست گرفته و برآن غالب می شوند - استینَ، . - 2002 نظریه پردازان شناختی معتقدند که شیوه های تفکر، برخی افراد را نسبت به اختلال های اضطرابی آسیب پذیر می سازند. به عقیده ی این نظریه پردازان، افرادی که بیشتر از سایرین دچار مشکلات اضطرابی می شوند، موقعیت های بی ضرر را تهدید کننده تر ارزیابی کرده، توجه ی خود را بیش از حد بر تهدیدها متمرکز می کنند و به صورت انتخابی اطلاعاتی را یادآوری می کنند که تهدید کننده به نظر می رسد - ریان، اپشتاین، کیتنر، میلر و بیشابُ، . - 2005سالکوفسکیِ - - 1989 از اولین کسانی بود که پیشنهاد کرد افراد دارای باورهای ناکارآمد وسواسی، درگیر افکار سرزنش و مسئولیت در مورد آسیب های اتفاق افتاده برای خود و دیگران هستند.
علاوه بر این راچمنّ - - 1993 نشان داد که برخی افراد وسواسی- اجباری از آمیختگی فکر - عمل رنج می برندکه نشان دهنده این باور است که افکار می توانند وقایع را تحت تاثیر قرار دهند و با عمل برابرند. رویکردهای شناختی- رفتاری جاری اختلال وسواسی- اجباری بر نقش باورهای ناکارآمد در ایجاد و تداوم اختلال تاکید دارند - بلوچ و همکارانْ، . - 2010 این مدل ها، افکار مزاحم را به عنوان محرک شناختی و تفکرات و باورهای اتوماتیک منفی را به عنوان پاسخ شناختی فرض می نمایند. این باورها و تفکرات اتوماتیک منفی، هیجان ها و رفتارهای - اجبارهای - شخص را تحت تاثیر قرار می دهند. مدل های شناختی معاصر - آبراموویتز و همکارانَ، - 2007 بیان می کنند باورهای وسواسی باعث ارزیابی منفی مختص- موقعیت از افکار مزاحم ناخواسته می شود که موقع بروز چنین افکار مزاحمی، ادراک تهدید - اضطراب وسواسی - فراخونده می شود.در مورد مکانیسم های دفاعی بیست مکانیسم دفاعی را بر حسب سه سبک دفاعی پیش گفته متمایز کردند.
مکانیسم های دفاعی که مسئولیت محافظت از من را در مواجهه با شکل های مختلف اضطراب برعهده دارند - فرویدُ،. - 1923 برحسب نوع کنش وری ممکن است بهنجار یا نابهنجار و کارآمد یا ناکارآمد باشند. مکانیسم های دفاعی رشد یافته به منزله شیوه های مواجهه انطباقی، بهنجار و کارآمد محسوب می شوند. مکانیسم های دفاعی نورتیک و رشد نایافته، شیوه های مواجهه غیرانطباقی و ناکارآمد هستند. مکانیسم های دفاعیًٌ نقش مهمی در آسیب شناسی روانی و شکل گیری انواع اختلالات روانپزشکی دارند. به عقیده ی فروید مجزاسازی، باطل سازی، دفاع های مورد استفاده در افرادی با ویژگی شخصیتی وسواس- بی اختیاری هستند - آفر و همکارانٌٌ، . - 2000 وایلنتٌٍ - - 2000 که یکی از نظریه پردازان مطرح در زمینه ی مکانیسم های دفاعی است، عقیده دارد دفاع های سازش یافته - از قبیل شوخ طبعی ونوعدوستی - وهمین طور سبک دفاعی سازش یافته با سلامت جسمانی، رضایت از زندگی و کیفیت روابط دوستانه در ارتباط است. بنابراین با توجه به مطالب بیان شده هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه بین مکانیسم های دفاعی با باورهای وسواسی در زنان انجام گرفت.
روش
پژوهش حاضر با توجه به ماهیت موضوع و اهداف مورد نظر، از نوع تحقیقات توصیفی همبستگی است. جامعه پژوهش حاضر شامل کلیه زنان شهر تهران می باشد. به علت نبود فهرستی از جامعه آماری و میسر نبودن نمونه گیری تصادفی، مناسب ترین روش در این پژوهش، نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای تشخیص داده شده است. در این روش، ابتدا شهر به مناطقی تقسیم - ملاک مناطق شهرداری بود - سپس از میان مناطق، نمونه هایی انتخاب شد. پس از آن، هر یک از مناطق نیز به خوشه هایی تقسیم شده و از هر خوشه، نمونه ها - 300 نفر - به طور تصادفی انتخاب شد. برای اجرای پژوهش ابتدا با توضیح هدف پژوهش و کسب رضایت پرسشنامه ها توزیع و جمع آوری گردید. پس از اجرای تحقیق، 300 پرسشنامه در مرحله فرضیه آزمایی تحلیل شدند. لازم به ذکر است که تعدادی از پرسشنامه ها به علت نقص یا عدم دقت در پاسخگویی به سوالات کنار گذاشته شد. برای تحلیل داده ها از آمار توصیفی - محاسبه میانگین، انحراف معیار - و آمار استنباطی - همبستگی پیرسون و رگرسیون همزمان - استفاده شد.
کلیه تحلیل با استفاده از نرم افزار SPSS-20انجام شد.ابزار مورد استفاده در پژوهش شامل مورد زیر می باشد.پرسشنامه مکانیزم دفاعی: این پرسشنامه 40 سوال دارد و 20 مکانیزم دفاعی را بر حسب سه سبک دفاعی رشد یافته، نوروتیک و رشد نیافته می سنجد. ضریب آلفای کرونباخ سبک های رشد یافته، نوروتیک و رشد نیافته به ترتیب 0/75، 0/73 و 0/74 گزارش شده است. ضریب پایایی بازآزمایی این پرسشنامه 0/82 بدست آمده است. بین این پرسشنامه و فهرست دلبستگی بزرگسالان ضریب همبستگی معناداری گزارش شده است. به عبارت دیگر، افراد دارای دلبستگی ایمن از سبک های دفاعی رشد یافته و افراد دارای سبک های دلبستگی ناایمن از سبک های دفاعی رشد نیافته بیشتر استفاده می کنند - اندورز و همکاران، . - 1993 در پژوهش حاضر آلفای کرونباخ محاسبه و 0/80 بدست آمد.
یافته ها
جدول1میانگین و انحراف استاندارد مکانیسم های دفاعی و باورهای وسواسی را برای نمونه مورد بررسی نشان می دهد.
