بخشی از مقاله
چکیده
هدف از انجام پژوهش حاضر، تعیین رابطه بین نشخوار فکری با افسردگی و پرخاشگری می باشد. این پژوهش از نوع توصیفی در چارچوب یک طرح همبستگی انجام گردید. نمونه پژوهش 300 نفر از دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات ایت اله املی در سال تحصیلی 1393-94 بودند که با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند . آزمودنیها سه مقیاس پاسخ های نشخواری - RRS - ، پرسشنامه افسردگی بک- ویرایش دوم BDI- - - IIو مقیاس پرخاشگری باس و پری را تکمیل نمودند.
برای تحلیل داده ها از آزمون رگرسیون و تحلیل واریانس ANOVA استفاده گردید. یافته های پژوهش نشان داد که بین نشخوار فکری با افسردگی و پرخاشگری دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات ایت اله آملی رابطه معناداری وجود دارد. نتایج حاکی از آن است که شدت رابطه بین نشخوار فکری با پرخاشگری - r= - 0/403است. میزان پرخاشگری دانشجویان در اساس سطوح مختلف تحصیلات تفاوت معناداری ندارد. میانگین نشخوار فکری در دانشجویان با نشانه های افسردگی بر اساس جنسیت تفاوت نداشت، اما میانگین پرخاشگری در افراد با نشانه های افسردگی به جنسیت ارتباط داشت و در دانشجویان پسر از دختر بیشتر بود. نتایج این تحقیق پیشنهاد می کند که به نشخوار فکری بعنوان نشانه افسردگی و پرخاشگری توجه بیشتر شود.
مقدمه
در سال های اخیر بررسی الگوهای تفکر در اختلالات هیجانی و بررسی افکار ناخواسته و نقش آن در دوام اختلالات هیجانی مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. از انواع این افکار ناخواسته، نشخواری فکری است .[1] مطالعات اخیر نقش نشخوار را در افسردگی و برخی اختلالات روانشناسی برجسته ساخته اند. نشخوار خصیصه ای است که افراد را به سمت الگوهای نسبتا ثابت از فکر کردن و رفتار کردن در طول موقعیتهای و زمان های مختلف، مستعد می سازد که می تواند ناشی از رخدادهای مختلف زندگی و یا هیجان هایی چون خشم، افسردگی یا اضطراب باشد .[2]افسردگی به عنوان بیماری سرما خوردگی در میان اختلالات روانپزشکی لقب گرفته است.
این استعاره به شیوع گسترده افسردگی عمده، در طول زندگی برای زنان %10-%25 و برای مردان %5-%12 است. خلق افسرده و احساس عدم لذت، نشانه های کلیدی افسردگی هستند.[3] با توجه به آنکه افسردگی، ناتوان کننده و غالبا مزمن و عود کننده است، شناخت عوامل خطرزا و مداخله زود هنگام در آن اهمیت دارد .[4] در اوایل شکل گیری شناخت درمانی، برای درمان افسردگی بیشتر مفاهیمی از قبیل طرح واره، مفروضه و خطای شناختی و مخصوصا افکار خودآیند منفی مورد توجه متخصصان قرار گرفته بودند .[ 5] اما در سال های اخیر، نشخوار فکری به عنوان یک مولفه مهم در افسردگی بطور فزاینده ای مورد توجه قرار گرفته است .
[6] نشخوار فکری از دیگر فرایندها و فراورده های شناختی از قبیل افکار اتوماتیک منفی، توجه متمرکز بر خود، خودآگاهی شخصی و نگرانی قابل تمایز است .[7] نشخوار فکری به عنوان افکار مقاوم و عود کننده تعریف می شود که گرد یک موضوع معمول دور می زند. این افکار به طریق غیر ارادی، وارد آگاهی می شوند و توجه را از موضوعات مورد نظر و اهداف فعلی منحرف می سازند .[ 8] مطالعات بسیاری از رابطه تنگاتنگ بین افکار نشخواری و انواع مختلف اختلات هیجانی حکایت می کند .
[ 9] افسردگی، غم و اندوهی است که در زمان نسبتا طولانی دوام می اورد .[10] بسیاری از مردم معتقدند زمانی که افسرده می شوند باید تلاش کنند تا بر درونشان متمرکز شوند، زیرا فکر می کنند چنین ارزیابی و تمرکزی به انان بینش می دهد تا بتوانند را حلی را برای مشکلشان بیابند. بنابراین، دچار نشخوار فکری شده که منجر به تداوم افسردگی می گردد. شواهد نشان می دهد که نشخوار فکری پیامدهای آسیب زای زیادی به دنبال دارد از جمله: حل مسئله ضعیف، انگیزه پایین، بازداری از رفتارهای موثر و تمرکز و شناخت به هم ریخته .[11] مطالعات اخیر نقش نشخوار را در افسردگی و برخی اختلالات روانشناسی برجسته ساخته اند.
نشخوار خصیصه ای است که افراد را به سمت الگوهای نسبتا ثابتی از فکر کردن در طول موقعیت ها و زمان های مختلف، مستعد می سازد که می تواند ناشی از رخدادهای مختلف زندگی و یا هیجان هایی چون خشم، افسردگی یا اضطراب باشد. فردی که دچار نشخوار فکری می شود، بدون این که به حل مشکل بپردازد خود از دیگران جدا می کند و در مورد ریشه های ناراحتی خود فکر می کند، به مرور خاطرات منفی خود می پردازد و از این رو رضایت خاطرش از زندگی کاهش میابد و دیدگاهی بدبینانه نسبت به زندگی پیدا می کند. این حالت ها باعث ایجاد و تشدید خلق منفی و افسردگی می گردد .[12]
دانشجویان سازندگان فردای کشور خویش می باشند و تعداد قابل توجهی از جوانان را تشکیل می دهند و این تعداد با گسترش دانشگاه ها و توسعه مراکز اموزش عالی در حال افزایش است. وجود افسردگی در جوانان حائز اهمیت است، زیرا نزدیک به 30 درصد دانشجویان در بدو ورود به دانشگاه از درجاتی از افسردگی در رنج هستند .[13] با توجه به بالا بودن نگرانی در دانشجویان که نشان دهنده وجود چالش در بهداشت روانی و جسمانی این گروه است، به نظر می رسد با توجه به میزان اهمیت دانشجویان به عنوان سرمایه انسانی انجام پژوهش ها در این زمینه و اتخاذ روش هایی برای کاهش افسردگی و پرخاشگری انها ضروری است .[14]
یکی دیگر از سازه هایی که در ارتباط با افسردگی و نشخوار خشم مورد توجه قرار گرفته است، پدیده خشم است. خشم به عنوان یک هیجان بنیادین، با تهدید و ارزیابی منفی ارتباط دارد، پاسخ های فیزیولوژیک را فعال می کند و تمایلات رفتاری را تحت تاثیر قرار می دهد .[15] با مروری بر پژوهش ها می توان فهمید که خشم هم با افغسردگی و هم با نشخوار فکری در ارتباط است. از یک طرف، بسیاری از مطالعات رابطه نزدیک بین خشم و افسردگی را هم در جمعیت عادی و هم بیمار نشان دادند .
[16] افسردگی یکی از برجسته ترین تجربه های مرتبط با خشم است که می تواند اثر خشمی باشد که به درون برگشته است .[17] از طرف دیگر ، شواهد پژوهشی نشان می دهند که نشخوار خشم، از طریق افزایش شدت و مدت تجربه خشم، احساسات خشم شدیدتر و طولانی تر می کند دادند [ 18 ] و پیامدهای منفی خشم را وخیم تر می سازد .[19] و از طریق شعله ور سازی خشم نیز، عاطفه منفی و درماندگی روانشناختی را افزایش می دهد .[20] پرخاشگری معمولا به رفتارهایی اطلاق می شود که با شیوه های مختلفی برای وارد آوردن صدمه جسمی یا روانی به دیگران اعمال می شود .[21] افکار نشخوار شونده غالبا با افکار منفی مرتبط اند، که موجب ناراحتی و افسردگی می شوند و پرخاشگری را افزایش می دهند .[12]
با توجه به شیوع و فراوانی پرخاشگری و بار تحمیل شده توسط این بیماری بر جامعه و فرد، توجه به عواملی که می تواند زمینه ساز این نوع اختلال باشد، حائز اهمیت است. با وجود این، شواهد پژوهشی اندکی در زمینه تبیین چگونگی رابطه بین نشخوار فکری و پرخاشگری صورت گرفته است و در هیچ مطالعه ای به طور مستقیم نشان داده نشده است که نشخوار فکری چگونه می تواند با پرخاشگری ارتباط داشته باشد؟ از این رو در پزوهش حاضر در پی پاسخگویی به این سوال هستیم که آیا بین نشخوار فکری با افسردگی و پرخاشگری در دانشجویان دانشگاه ازاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات آیت اله آملی رابطه معناداری وجود دارد؟
ابزار پژوهش مقیاس پاسخ های نشخواری
یکی از ابزارهای سنجش نشخوار فکری " مقیاس پاسخ نشخوار فکری" - RRS - است. نولن، هوکسما و مارو - 1991 - پرسشنامه ای خودآزما تدوین کردند که چهار نوع مختلف از واکنش به خلق منفی را مورد ارزیابی قرار می داد. پرسشنامه سبک های پاسخ - RSQ - از دو مقیاس پاسخ های نشخواری - RRS - و مقیاس پاسخ خای منحرف کننده حواس - DRS - تشکیل شده است. 22 RRS عبارت دارد که از پاسخ دهندگان هر کدام را در مقیاسی از 1 - هرگز - تا 4 - اغلب اوقات - درجه بندی کنند .[22 ] پاسخ های نوشخواری می تواند به عنوان افکار تکرار شونده و رفتارهایی تعریف شود که توجه فرد افسرده را بر علائم افسردگی، دلایل و پیامدهای آن متمرکز می کند.
برای نمونه، تمرکز بر احساس بی انگیختگی - احساس می کنم دوست ندارم کاری انجام دهم - ، تمرکز برای یافتن دلیل افسردگی - چه اشتباهی از من سر زده که چنین احساسی دارم - و نگرانی درباره پیامدهای علائم - وقتی چنین احساسی دارم نمی توانم کارهایم را انجام دهم - . در این نظریه تاکید می شود که پاسخ های نشخواری نقطه مقابل حل مسئله موثر و ساختار یافته است، یعنی مانع بروز رفتارهای موثری می شود که می توانند به درمان افسردگی کمک کنند.[ 23 ] بر پایه شواهدی تجربی، مقیاس پاسخ های نشخواری، پایایی درونی بالایی دارد. ضریب آلفای کرونباخ در دامنه ای از 0/88 تا 0/92 قرار دارد. پژوهش های مختلف نشان می-دهند همبستگی بازآزمایی برای RRS، 0/67 است.
.[ 24 ] از جمله نالن-هاکسما - 1993 - گروهی از افراد داغدار را از لحاظ نشخوار فکری بررسی کرد و ضریب اعتبار بازآزمایی را پس از 6 ماه - r=0/80 - بدست اورد. تحلیل عامل این سیاهه در دو نمونه دانشگاهی بررسی شد. این مطالب توسط رابرتس، کیلبو و گاتلیب - 1998 - انجام شد، تحلیل عامل سه عامل را آشکار نمود که %55/7 واریانس را کنترل می کردند. عامل اول نشخوار فکری "علامت مدار" نامیده شد، دومین " عامل درون نگری" نامیده شد و سومین عامل "نکوهش خود" نام گرفت. این سیاهه دارای همسانی درونی و اعتبار بازآزمایی بالایی است .[ 25 ]
این مقیاس برای اولین بار توسط باقری نژاد و همکاران - 1389 - با فارسی ترجمه شد.
اعتبار پیش بین RRS، در تعداد زیادی از مطالعات مورد آزمایش قرار گرفته است. نتایج پژوهش های زیادی نشان می دهند که RRS می تواند شدت افسردگی را در دوره های پیگیری در نمونه های بالینی و غیر بالینی با کنترل متغیرهایی مانند، سطح اولیه افسردگی و یا عوامل استرس زا، پیش بینی کند. هم چنین، بر پایه یافته های پژوهشی، این مقیاس می تواندآسیب پذیری افراد را نسبت به افسردگی تعیین کند. بعلاوه، نشان داده شده است که این مقیاس می تواند پیش بینی کننده یک دوره بالینی افسردگی باشد.[ 9 ]
پرسشنامه افسردگی بک
پرسشنامه افسردگی بک در سال - 1961 - برای ارزیابی وجود و شدت نشانه های افسردگی در دنیا معرفی شد. پرسشنامه افسردگی بک- ویرایش دوم - BDI-II - ، یک ویرایش از پرسشنامه افسردگی و یک شاخص خود گزارشی برای اندزه گیری نشانه های افسردگی در جمعیت های مختلف بالینی و غیر بالینی است. این ویرایش به منظور هماهنگی بیشتر با ملاک تشخیصی برای دوره افسردگی عمده در چاپ چهارم راهنمای تشخیصی و آماری اختلال های روانی DSM- - - IV گسترش یافت.همچنین BDI-II در بسیاری از کشورها من جمله ایران اعتبار یابی و ترجمه شده است.
[ 26] بک و همکاران در سال 1996 ویرایش دوم ابزار BDI-II را منتشر کردند که تعداد از ماده ها بر اساسی شباهت زیاد DSM-IV - انجمن روان پزشکی امریکا، - 1994 تجدید نظر شدند، چهار ماده کاهش وزن، تغییر در تصویر بدنی، پیش مشغولی با بدن و دشواری کار حذف و چهار ماده جدید از جمله تحریک پذیری، احساس بی ارزشی، دشواری در تمرکز و فقدان انرژی جایگزین شدند. این ابزار ی شاخص 21 ماده ای از نشانه های خود گزارشی افسردگی است که برای نوجوانان و بزرگسالان استفاده می شود.
همچنین چارچوب زمانی نشانه برای BDI-II هماهنگ با ملاک موقتی DSM-IV برای اختلال افسردگی عمده یک تا دو هفته می باشد .[27] مطالعات انجام شده در مورد اعتبار پرسشنامه افسردگی بک- ویرایش دوم BDI-II در کشورهای مختلف نشان می دهد که این پرسشنامه از اعتبار قابل قبولی برخوردار است. رجبی و کارجو - 1391 - در پژوهش خود برای مطالعه اعتبار BDI-II فرم ایرانی از روش همسانی درونی استفاده کرده است.
مقدار ضرایب آلفای کرونباخ برای کل پرسشنامه 0/86، برای عامل های اول و دوم 0/84 و 0/78 می باشد. بنابراین، یافته ها حاکی از اعتبار رضایتبخش پرسشنامه افسردگی ایرانی- بک- ویرایش فارسی - BDI-II - بود.[26] ویلسون و همکاران - 2007 - ، همبستگی بین اختلال اضطراب فراگیر، افسردگی عمده، اختلال افسرده خویی و فوبیای اجتماعی با پرسشنامه BDI-II را معنادار گزارش کردند .[27] بک و همکاران - 1996 - دریافتند که BDI-II همبستگی مثبت معنادار با مقیاس درجه بندی افسردگی روانپزشکی همیلتون دارد تا مقیاس درجه بندی اضطراب روانپزشکی همیلتون، استسیر و همکاران - 1997 - نشان دادند که BDI-II به طور مثبت با نمره های خرده مقیاس افسردگی SCL-90-R همبسته است و نه با خرده مقیاس اضطراب.[27]
مقیاس پرخاشگری باس و پری
باس و دورکی - 1957 - نخستین ابزار معتبر و روا را برای سنجش پرخاشگری، به عنوان یک سازه چند بعدی تدوین کردند.این ابزار به شیوه ای طراحی شده بود که بتواند طیف گسترده ای از جنبه های ذهنی تا عینی پرخاشگری را مانند: - 1 پرخاشگری غیر مستقیم، - 2 پرخاشگری تحریک پذیر، - 3 منفی گرایی، - 4 پرخاشگری کلامی، - 5بدگمانی، - 6 تنفر و - 7 تهاجم متمتیز سازد. پس از این حرکت علمی، نتایج پژوهش سیگل - 1986 - به شکل گیری ابزار دیگری جهت سنجش پرخاشگری، به عنوان یک سازه چند بعدی انجامید. این ابزار که به نام "سیاهه خشم ابعادی" شهرت یافت، می تواند افزون بر ابعاد پرخاشگریف موارد نظیر فراوانی، شیوه بیان پرخاشگری و موقعیت ها یا محرک های خشم برانگیز را نیز مشخص و اندازه گیری کند.
[29] یکی از آخرین حرکت های علمی سازمان یافته برای سنجش پرخاشگری، تلالش های باس و پری - 1992B برای ساختن یک ابزار عینیف کوتاه و ابعادی بوده است. این ایزار که پرسشنامه پرخاشگری نام دارد، بر گرفته از عناصر و مولفه هایی است که پیش تر، باس و دروکی - 1957 - و سیگل - 1986 - در ابزارهای پرخاشگری، به آنها استناد کرده بودند. پرسشنامه اولیه باس و پری - 1992 - از شش عامل ساخته شده بود. انها با ترکیب دو عامل تنفر و بدگمانی 30] [زیر عنوان عامل خصومت و حذف و تعدیل شماری از پرسش ها به چهار عامل اصلی دست یافتند.
پس از ادوین و تنظیم پرسشنامه باس و پری - 1992 - ، پژوهش های فراوانی روی این پرسشنامه، به منظور وارسی شاخص های روان سنجی ان، متمرکز شد 27 ] نا کانوف2001، یاکوا 2002، فرید و بریان 2003، کلانی و ورنر [ 2005 نتایج این پژوهش ها نشان داغد که پرسشنامه پرخاشگری باس و پری - 1992 - در جامعه های آماری مختلف، حتی دانشجویان ژاپنی که شیوه بیان احساسات پرخاشگرانه شان، با مردم دیگر کشورها، متفاوت است، از اعتبار و روایی مناسبی برخوردار بوده است.
این پژوهش ها که در آنها از شاخص های روان سنجی فراوانی، مانند تحلیل عوامل، آلفای کرونباخ، بازآزمایی و روایی همزمان و همگرا استفاده شده بود، به نتایجی انجامید که با ساختار عاملی و دیگر ویژگی های روان سنجی پرسشنامه پرخاشگری باس و پری - 1992 - همسو بوده اند. به دیگر سخن، نتایج این پژوهش ها نشان دادند که پرسشنامه های این آزمون در چهار عامل پرخاشگری جسمانی، پرخاشگری کلامی، خشم و خصومت مقوله بندی شده اند و هر یک از عوامل و کل پرسشنامه از ضرایب اعتبار و روایی مطلوبی برخوردار هستند 28 ] محمدی، .[ 1385 نتایج تحلیل روان سنجی - باس و پری، - 1992 نشان داده است که تین پرسشنامه از همسانی درونی بالایی - 0/89 - برخوردار است. همچنین، همبستگی زیر مقیاس های این پرسشنامه با یکدیگر و با کل مقیاس، مه میان 0/25 تا 0/45 متغیر است، بیانگر روایی مناسب این ابزار بوده است.[30]
پژوهشگران برای نمره گذاری پرسشنامه پرخاشگری باس و پری - 1992 از دو روش استفاده کرده اند. نخستین روش بر این فرض استوار بوده است که کل پرسش ها، منعکس کننده یک سازه واحد هستند که تعیین کننده گرایش کلی فرد برای انجام رفتار پرخاشگرانه است. در این روش با جمع کردن پاسخ خای فرد، نمره کلی پرخاشگری، به دست می آید. روش دوم، بر دیدگاهی مبتنی است که پرخاشگری یک مفهوم چند بعدی است.
