بخشی از مقاله
چکیده
هدف پژوهش حاضر تبیین رابطه بهزیستی معنوی و سازگاری مادران در ایمنی هیجانی فرزندان بود. روش پژوهش توصیفی و از نوع همبستگی بود.جامعه اماری در این پژوهش شامل کلیه دانش اموزان دختر پایه دوم دبیرستان های - دوره اول - شهر مرودشت در سال تحصیلی 94-95 و مادران انها بود. نمونه پژوهش شامل 170 دانش اموزبود که با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند . پرسشنامه های ایمنی هیجانی و بهزیستی معنوی را دانش اموزان و سازگاری را مادرانشان پاسخ دادند.
دادهها با استفاده از نرم افزار spss16 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند . در سطح توصیفی از میانگین و انحراف معیار متغیرهای پژوهش و در سطح استنباطی از آزمون معنیداری ضریب همبستگی و تحلیل رگرسیون چند متغیره به شیوه گام به گام استفاده شده است.نتایج ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که بهزیستی معنوی و ابعاد آن - بهزیستی مذهبی و وجودی - با ایمنی هیجانی و ابعاد مشغله ذهنی و کنارهگیری رابطه مثبت معنادار دارند.
همچنین سازگاری و ابعاد آن - سازگاری در خانه، سازگاری اجتماعی و سازگاری عاطفی - با ایمنی هیجانی و ابعاد مشغله ذهنی و کنارهگیری رابطه مثبت معنادار دارند.نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون به شیوه گام به گام نشان داد که بین متغیر ملاک - ایمنی هیجانی - و متغیر پیشبین - بهزیستی معنوی - رابطه خطی معنیدار وجود دارد و بهزیستی معنوی مادران قادر به پیشبینی مثبت ایمنی هیجانی فرزندان میباشد.
مقدمه
بیش از دو دهه پژوهش در زمینه تعامل بین هیجان و شناخت، بنیان های الزام را برای گسترش مفهوم هوش هیجانی فراهم ساخته است.هوش هیجانی 1در شکل گیری، گسترش و ادامه تعامالت انسانی مؤثر، نقش مهمی دارد و عموما از عوامل اساسی هوش هیجانی این است که فرد راهبردهای ارتباطی را چگونه و در چه زمانی و به چه شکل مورد استفاده قرار دهد. هوش هیجانی مجموعهای از قابلیت های غیرشناختی است که توانایی فرد را در سازگاری با مقتضیات محیطی و فشارهای حاصله افزایش میدهد. - موسوی لطفی، - 1388سازگاری یک مفهوم عام است و به همه راهبردهایی که فرد برای اداره کردن موقعیت های استرس زای زندگی اعم از تهدیدهای واقعی یا غیرواقعی به کار می برد گفته میشود.
- سادوک و سادوک،2 - 2003 بک - 2001 - 3معتقد است که فردی سازگار است که ادراک واقع بینانه و عینی از پیرامون خود داشته باشد ضعف ها و توانایی هایش را بشناسد ،خود را همان گونه که هست بپذیرد ،در زمان حال زندگی کند ارزوی ارامش دائمی نداشته باشد ،برای تحقق خود واقعی تلاش کندو احساس مسئولیت نسبت به خود و دیگران داشته باشد. - توزنده جانی ،صدیقی و کمال پور، - 1386 دستیابی به سلامت روانی و جسمانی در طول دوران زندگی بیش از هر مساله دیگر در گروی رویدادهایی است که در خلال رشد و در حین تحولات کودکی رخ میدهد. - مش و ولف ، - 42010 در این دوران بسیاری از رخدادهایی که در دنیای پدیداری کودک به وقوع می پیوندند، شالوده بسیاری ازجنبشهای روانی کودک اعم از هیجانی و شناختی را پی ریزی میکنند .
از این میان، نخستین محیطی که کودک در ابتدا روان سازه های خود را بر اساس آن بنا می نهد، خانواده ومجموعه تحولات آن است .خانواده به عنوان نخستین وبادوامترین بستر رشد، تاثیر عمده ای بر سلامت روانی کودک از یکسو و آسیبهای روانی او از سوی دیگر دارد .بر اساس نظریه نظامهای خانواده، مشکلات میان اعضای خانواده، یکپارچگی آن را به عنوان یک کل تهدید نموده و تاثیرات نامطلوبی بر کودکان دارد . - پورسعید، - 1389 پیشرفت علم روانشناسی از یک سو و ماهیت پیچیده و پویای جوامع نوین از سوی دیگر ،موجب شده است که نیاز های معنوی بشر در برابر خواسته ها و نیاز های مادی اهمیت بیشتری بیابند.
پژوهش ها حاکی از این است که معنویت ارتباط مثبتی با سلامت جسمی و روانی دارد.طرفداران نفش معنویت در بهبود سلامت روانی و سازگاری بین فردی تلاش های متعددی را برای ارتباط بین دو مفهوم سلامتی و معنویت تحت عنوان بهزیستی معنوی5 انجام داده اند. - هاوکز، - 20036 نتایج350مطالعه نشان داده است که افراد دارای بهزیستی معنوی ،شیوه زندگی سالمتری را دارند،امیدوارترند،از ثبات روانی بیشتری برخوردارندو رضایت بیشتری از زندگی خود دارند. - شهیدی و حمدیه، - 1390 بهزیستی معنوی، یکی از ابعاد مهم سلامت در انسان است که در کنار ابعاد جسمی، روانی، اجتماعی قرار گرفته و موجب ارتقای سلامت عمومی شده و سایر ابعاد سلامت را نیز هماهنگ میکند. این کار، موجب افزایش توان سازگاری و کارکرد روانی میشود. بهزیستی معنوی یک عنصر مذهبی است.
مفهوم بهزیستی معنوی از دو مولفه بهزیستی و معنوی تشکیل شده است. طبق نظر الیسون - 1991 - 1بهزیستی معنوی، نیروی یگانهای است که ابعاد جسمی، روانی، اجتماعی انسان را تشکیل میدهد. وقتی بهزیستی معنوی به خطر بیفتد، ممکن است فرد دچار اختلالات روحی مانند احساس تنهایی انزوا و افسردگی در زندگی شود - لوین، - 20042 تاثیرات اولیه محیط خانواده ، چار چوب اولیه شخصیت افراد را بنا می نهد. بنابراین ارتقاء سلامت روانی و عاطفی یکی از مولفه های مهمی است که در کانون خانواده باید مورد توجه قرار گیرد..عوامل تربیتی به خصوص ساختار خانواده و چگونگی ارتباط بین اعضای خانواده به ویژه روابط والد – فرزندی نقش مهمی در سازگاری روان شناختی و اجتماعی افراد دارد.
- سیمونز، - 19993 محیط خانواده در فراهم ساختن امکانات یادگیری و سازگاری با محیط نقش و مسئولیت مهمی بر عهده دارد. از آنجایی که مادر زمان بیشتری را با فرزندان می گذراند و مسولیت بیشتری در خانه دارد لذا سلامت روانی او در سلامت روان سایر اعضای خانواده تاثیر بسزایی دارد بنابراین با توجه به اهمیت مطالب گفته شده.هدف کلی از این پژوهش تبیین نقش پیش بینی کنندگی بهزیستی معنوی و سازگاری مادران در ایمنی هیجانی فرزندان است.و اهداف جزیی ان شامل 1 -تبیین رابطه بهزیستی معنوی و ابعاد ان در مادران با ایمنی هیجانی و ابعاد ان در فرزندان -2تبیین رابطه سازگاری و ابعاد ان در مادران با ایمنی هیجانی و ابعاد ان در فرزندان است.
تئوری و بیشینه
کودکان در فرایند رشد خود از بافت خانواده تاثیر می پذیرند اما پذیرنده های منفعل رفتار های والدین نیستند. - کامینگز،دیویس و کمپل، - 20004مطالعات نشان می دهد که کارکرد خانواده بر سلامت کودکان تاثیر می گذارد. - دیویس و کامینگز، - 2004 پرات5معتقد است که خانواده واحدی است که سلامت روانی افراد در ان شکل می گیرد و همچنین در تامین بهداشت روانی ،مراقبتی و حمایت از سلامت افراد نقش بسیار تعیین کننده ای دارد . - زهرا کار، - 1389 ایمنی هیجانی مشتمل بردو نوع است.منبع اول ایمنی در سیستم تعاملی والد-کودک و منبع دوم احساس ایمنی کودک در رابطه بین والدین با یکدیگر است ..ایمنی هیجانی دارای دو بعد ایمنی و ناایمنی - مشغله ذهنی و کناره گیری - میباشد.
مشغله ذهنی :عبارت است از نگرانی های کودک درباره اینده و بهزیستی خود و خانواده .کناره گیری: به معنای تلاش کودک برای رها شدن از کشمکش های خانواده و کوچک جلوه دادن انها. - فورمن و دیویس ، - 2005 ایمنی هیجانی کودک به معنای در دسترس بودن و پاسخ ده بودن اعضای خانواده در زمان وقوع رویداد های استرس زا می باشد.نظریه ایمنی هیجانی حفظ احساس ایمنی در مواجهه با استرس را نیاز مهمی می داند که پاسخ های فرد را سازماندهی می کند . نظریه ایمنی هیجانی این دو منبع را از یکدیگر متمایز می کند و عنوان می کند که ایمنی در رابطه بین والدین متمایز از ایمنی در رابطه والد – کودک است.
