بخشی از مقاله
چکیده
هدف اصلی این تحقیق، بررسی رابطه بین استرس شغلی با بهزیستی روان شناختی، تعهد سازمانی، انطباق و خشنودی شغلی بود. نمونه شامل 175 نفر از کارکنان یک سازمان خدماتی که با روش نمونه گیری چند مرحلهای انتخاب شدند. جهت تجزیه و تحلیل دادهها از همبستگی پیرسون، تی تست و رگرسیون خطی در نرم افزار SPSS ویراست 18 استفاده شد. بر اساس نتایج حاصله تاثیر قابل توجهی از استرس شغلی بر بهزیستی روانشناختی کارکنان وجود دارد. همچنین نفوذ قابل توجهی از استرس شغلی بر خشنودی شغلی، تعهد شغلی و تطابق وجود دارد.
مقدمه
امروزه مسائل مربوط به فرسودگی و استرس شغلی توجه بسیاری از سازمان ها را به خود جلب کرده است. و مشکلات حاصل از استرس از تجربیات ناشی از محیط از کار ناشی می شوند. این موضوع شاید عمومی ترین مسئله زندگی انسان باشد، استرس در همه زندگی و در همه جا با درجات مختلف حضور دائمی دارد، و بر جنبه های مختلف زندگی فرد از جمله جنبه های شناختی، عاطفی، جسمانی و روانی تاثیر می گذارد، استرس کنش فرد را در قلمرو اجتماعی، روانشناختی، جسمانی و خانوادگی دچار اختلال میکند و موجب نارضایتی شغلی، افزایش خطا در ضمن کار و کندی زمان واکنش می شود.
به صورت روشن تر و ساده تر می توان چنین بیان کرد که استرس یک آسیب جسمی یا روانی است که فرد از خود نشان می دهد و نتیجه ای از تضاد یا موقعیت های چالش بر انگیز در شغل می باشد - پاولیک-کین لن1، . - 2007 استرس شغلی واکنش های فیزیکی و عاطفی ناخوشایندی است که نتیجه تعاملات بین کارمند و محیط اش بوده به طوری که نیازمندهای شغلی بیشتر از قابلیت ها و کارمند هستند - کینگاما2، 2002، به نقل از امینی، . - 1385 در همین راستا استرس پاسخی است که از طرف قربانی به تقاضاهای محیط داده می شود - آدو3، . - 2004 براندی و کوکس - 2009 - 4 هم راستا با آدو - 2004 - بیان داشتند که استرس شغلی سلامت و بهزیستی روانشناختی کارکنان با اثرات وابسته به نگرش کارکنان را نسبت به کارشان تحت تاثیر قرار می دهد. همچنین مطالعات نشان داده اند که استرس شغلی اثر معنی داری بر سلامت و عملکرد شغلی کارکنان دارد.
در این پژوهش بهزیستی روان شناختی به عنوان گذران زندگی به شیوهای همراه با شادی و خوشحالی فراوان اطلاق میشود - ریان و دسی5، . - 2001 این مفهوم بیان میکند که بهزیستی روانشناختی یک حالت نهایی و پیامدی نیست؛ بلکه یک فرایند است که بر خوب زیستن و عملی کردن تمام تواناییهای انسان تمرکز دارد - دسی و ریان، - 2008 همچنین در این پژوهش مولفه هایی مانند تعهد سازمانی، انطباق، خشنودی شغلی به عنوان متغیر ملاک مورد بررسی قرار گرفته اند. با توجه به توضیحات ارائه شده در مطالعه حاضر به بررسی تاثیر استرس شغلی بر بهزیستی روان شناختی، تعهد سازمانی، انطباق و خشنودی شغلی پرداخته می شود. همچنین اثر جنس و سن در تفاوت واکنش کارکنان به استرس شغلی مشخص خواهد شد.
روش
جامعه آماری و نمونه تحقیق: جامعه آماری تحقیق حاضر کارکنان یک سازمان خدماتی - تامین اجتماعی - واقع در شهر اهواز است که در سال 1393 مشغول به کار بوده اند. نمونه تحقیق 175 نفر از کارکنان این سازمان است که با روش نمونهگیری تصادفی چند مرحله ای بر اساس شعبه های محل خدمت انتخاب گردیدهاند. در این میان 85/46 درصد آن ها را زنان و 53/14 درصد آنها را مردان تشکیل میدهند. ابزار تحقیق: در این پژوهش از 5 پرسشنامه استفاده شد که در زیر معرفی میشوند.
مقیاس ارزیابی استرس شغلی:
برای سنجش استرس شغلی، از مقیاس دانهم - 1992 - 1 برای این پژوهش تهیه و آماده اجرا گردید. مقیاس پاسخگویی در یک طیف پنج درجه ای - بسیار ناراضی تا بسیار راضی - قرار داشت. در پژوهش حاضر جهت سنجش روایی این مقیاس از همبسته کردن آن با یک سوال محقق ساخته بهره گرفته شد برابر با r=0/78 بدست آمد. همچنین پایایی این مقیاس را با روش آلفای کرونباخ معادل 0/88 حاصل شد.
مقیاس بهزیستی روانشناختی:
از مقیاس 54 ماده ای بهزیستی روان شناختی توسط ریف - 1995 - 2 ساخته شده است، استفاده گردید. این مقیاس شامل شش بعد کارکردی مثبت فرد می باشد که شامل خودمختاری - سوالات1 تا - 9، تسلط بر محیط - سوالات10 تا - 18، رشد فردی - سوالات 19 تا - 27، روابط با دیگران - سوالات 28 تا - 36، هدف در زندگی - سوالات 37 تا - 45 و پذیرش خویشتن - سوالات 46 تا - 54 است و به ماده های مقیاس در یک طیف لیکرتی 6 درجه ای از - 1کاملاً مخالفم - تا - 6کاملاً موافقم - پاسخ داده می شود.
پژوهش های گذشته روایی مطلوب این مقیاس را مورد تأیید قرار داده اند. در پژوهش حاضر روایی این مقیاس را به روش تحلیل عاملی تأییدی با استفاده از نرم افزار AMOS-18 بر روی ماده های این مقیاس RMSEA=0/06 - ،0/92 CFI=، - GFI= 0/81 در سطح مطلوب و همچنین پایایی این مقیاس را با روش آلفای کرونباخ برای هر یک از خرده مقیاس های خودمختاری، تسلط بر محیط، رشد فردی، روابط با دیگران، هدف در زندگی و پذیرش خویشتن به ترتیب معادل 0/86، 0/94 ، 0/92، 0/94، 0/92و 0/93 گزارش دادند.
مقیاس خشنودی شغلی:
در این پژوهش، جهت سنجش خشنودی شغلی از 6 ماده از مقیاس خشنودی شغلی اسپکتور - 1997 - 3 استفاده شد. در حقیقت این مقیاس اولین بار توسط نعامی ترجمه و 9 حیطه شغلی - حقوق، ترفیع، سرپرستی، مزایای جانبی، پاداش های اقتضایی، شرایط عملی، همکاران، ماهیت شغل و تعامل - که شامل را می سنجد. پاسخ های ماده های پیمایش خشنودی شغلی از 1 تا 6 نمره گذاری می شود. در پژوهش حاضر پایایی این مقیاس با استفاده از روش آلفای کرونباخ 0/72 به دست آمد.
مقیاس تعهد سازمانی:
در این پژوهش، جهت سنجش تعهد سازمانی از مقیاس 24 ماده ای میر و آلن1984 - 4، - 1990 استفاده شد. امتیاز بندی ماده ها بر اساس مقیاس پنج درجه ای لیکرت از یککاملاً - مخالفم - تا پنجکاملاً - موافقم - انجام می پذیرد. میر و آلن - 1990 - ضریب پایایی این آزمون را 0/73 گزارش دادند. در پژوهش حاضر پایایی این مقیاس با استفاده از روش آلفای کرونباخ 0/76 و ضریب روایی آن 0/71 به دست آمد.
