بخشی از مقاله
چکیده
هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه بین تاب آوری و جرأتورزی با تنیدگی تحصیلی دانش آموزان دختر پایه دوم دوره متوسطه دوم شهر ایذه انجام گرفت. پژوهش حاضر توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری این پژوهش کلیه دانشآموزان دختر پایه دوم دوره متوسطه دوم مشغول به تحصیل در سال تحصیلی 1394-95 به تعداد 1411 نفر بود که بر اساس جدول کرجسی و مورگان از جامعه مذکور تعداد 302 نفر به روش نمونهگیری تصادفی ساده انتخاب گردید.
ابزار پژوهش شامل مقیاس تابآوری کونور و دیویدسون - 2003 - ، مقیاس جرأتورزی گمبریل و ریجی - 1975 - و سیاهه تنیدگی ناشی از انتظارهای تحصیلی انگ و هوان - 2006 - بود. داده های به دست آمده با روش ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه به روش گام به گام مورد تحلیل قرارگرفت. نتایج نشان داد که بین تابآوری و جرأتورزی و تنیدگی تحصیلی رابطه منفی و معنیداری وجود دارد . - p<0/01 - همچنین تابآوری و جرأتورزی نقش معناداری در پیشبینی تنیدگی تحصیلی داشتند.
واژه های کلیدی: تابآوری، جرأتورزی، تنیدگی تحصیلی
مقدمه
تنیدگی و استرس یکی از جنبه های طبیعی و اجتنابناپذیر زندگی انسان معاصر است و آن را به عنوان پاسخ فیزیولوژیک انسان به محرک های محیطی تهدیدکننده تعریف کرده اند . - Liu, 2015 - تنیدگی به شرایطی گفته میشود که فرد در محیط کار یا زندگی با آن رو به رو میشود و این شرایط با ظرفیت ها و امکانات کنونی وی هماهنگی ندارد؛ به گونه ای که او را دچار عدم تعادل، تعارض و کشمکش های درونی میکند - خدایاریفرد، .1378 -
علائم تنیدگی را تعدادی از محققان، آسیب های جسمانی، کمبود انرژی مزمن، فقر انگیزشی، سردرد، مشکلات گوارشی و مشکلات خواب میدانند . - Mori , 2004 - تنیدگی به یک موضوع مهم در محیطهای آموزشی تبدیل شده است . - Agolla, 2009 - دانشآموزان در دستیابی به اهداف آموزشی خود با چالشها و مشکلات فراوانی مواجه میشوند.
وقتی چنین تجاربی منفی تلقی میشوند اثر مخربی بر انگیزش، عملکرد تحصیلی و بهزیستی آنان بر جای خواهد گذاشت - MacGeorge and et al, . - 2005 حضور در مقاطع تحصیلی برای عده زیادی تجارب مثبتی به همراه دارد ولی برای برخی دیگر مطالب تحصیلی از قبیل آزمونها و غیره با تجربه تنیدگی همراه است - فراهانی و همکاران، .1387 -
تنیدگی تحصیلی به احساس نیاز فزاینده به دانش و ادراک فرد مبنی بر نداشتن زمان کافی برای دستیابی به آن دانش اشاره میکند. و بر عوامل پنجگانه تنیدگی زا - ناکامی ها، تعارض ها، فشارها، تغییرات و خودتحمیلگری - و واکنش های چهارگانه نسبت به این عوامل - فیزیولوژیکی، رفتاری، شناختی، هیجانی - تاکید دارد - شکری و همکاران، .1386 -
هنگامی که افراد با یک رویداد تنیدگیزا رو به رو میشوند، معمولا دست به واکنش ها و تلاش های مختلفی میزنند. تمام این تلاشها برای سازش - حل مشکل یا کنار آمدن با آن - و به منظور حفظ یا برقراری تعادل میباشد - فیض و همکاران،. - 1380 پژوهش ها نشان داده اند که بکارگیری راهبردهای مقابله ای مؤثر نقش مهمی درکاهش تنیدگی وارد شده بر افراد داشته است - Lazarus and . - Folkman, 1986 یکی از راهبردهای مقابله ای که به فرد کمک میکند تا با شرایط استرسزا رو به رو شده و از اختلالات بیماریزا نجات یابد، تابآوری است . - Rutter, 1985 -
تابآوری، یکی از مفاهیم و سازههای بهنجار مورد توجه و مطالعه روانشناسی مثبتنگر است و به سازگاری موفقیتآمیز با وجود چالشها و تهدیدها اشاره دارد - Hanewald, 2011 - و از ضروریات زندگی در دنیای کنونی است و یکی از عوامل تعیین کننده پاسخهای افراد در مقابل رویدادهای استرسزا به شمار میرود . - Bonanno, 2007 - تابآوری به وسیله پاسخ فرد به حوادث استرسزای زندگی و یا مواجهه مستمر با استرس مشخص میشود . - Perkins and jones, 2004 -
بهطور کلی، تابآوری به فرآیند پویای انطباق و سازگاری مثبت با تجارب تلخ و ناگوار در زندگی گفته میشود - Martin.and Marsh, 2014 - و قابلیت فرد را در برقراری تعادل زیستی، روانی و روحی در مقابل شرایط مخاطره آمیز تعیین میکند . - Connor and Davidson, 2003 - برخی پژوهشگران تابآوری را در محیط آموزشی به عنوان احتمال موفقیت بسیار بالا در مدرسه و سایر موقعیت های زندگی به رغم سختی ها و دشواری های محیطی میدانند. در محیط آموزشی دانشآموزان دارای تابآوری، به رغم موانع و مشکلات اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی در سطح بالایی موفق میشوند - Cabrera and Padilla, 2011 -
جرأتورزی یکی دیگر از متغیرهایی است که به افراد کمک میکند تا با دشواریهای زندگی روزمره مقابله کرده و با موقعیت های مسأله زا کنار آیند . - Emmons and Alberti, 2005 - جرأتورزی، با ایجاد استقلال فردی، افزایش اعتماد به نفس و عزت نفس و کاهش اضطراب ها و ترس ها، توانایی ایستادگی در مقابل فشارهای ناشی از همسالان و محیط را افزایش داده و نقش مهمی در موفقیت تحصیلی و روابط اجتماعی اثرمند و رضایتبخش بازی میکند . - Deniz and et al, 2005; Lin and et al, 2004 -
مهارت جرأتورزی شامل گرفتن حق خود و ابراز افکار، احساسات و اعتقادات خویش، به نحوی مناسب، مستقیم و صادقانه است به نحوی که حقوق دیگران را پایمال نکنیم - رضایی و ترابی، . - 1388 افرادی که از اضطراب و تنیدگی تحصیلی رنج میبرند، لازم است که از میزان بالایی از جرأتورزی برخوردار باشند تا بتوانند به طور موفقیت آمیزی در مقابل آن مقاومت کنند - . - Dhanpal and Paul, 2015 -
وجود توأم اضطراب بالا و جرأتورزی پایین باعث اختلال در عملکرد تحصیلی، وقفه در یادگیری، تضعیف توانایی و عدم شکوفایی استعدادها شده و سلامت روان دانشآموزان را به خطر میاندازد - محمودیعالمی و همکاران، . - 1383 مهارت های ابراز وجود به کودکان و نوجوانان این فرصت را میدهند تا در عرصه های گوناگون آموزشگاهی، مانند فعالیت های گروهی، تعامل با دانش آموزان و انجام تکالیف، به طور فعال و سازنده عمل کنند و به طور کلی در حل مسائل کوشا باشند - رحیمی و همکاران، .1385 -
تاکنون پژوهشهای متعددی تأثیر تابآوری بر کاهش استرس و هیجانات منفی را مورد بررسی قرار دادهاند اما در رابطه با تابآوری و تأثیر آن بر تنیدگی تحصیلی پژوهش های اندکی صورت گرفته است.
