بخشی از مقاله
چکیده
این پژوهش با هدف رابطه بین توانمندسازی منابع انسانی با تعهد سازمانی و اثربخشی به مرحله اجرا در آمد. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری تمامی معلمان متوسطه اول شهرستان سروستان بود و به منظور دسترسی به هدف فوق با روش سرشماری تمامی جامعه جهت نمونه انتخاب گردید. ابزار تحقیق عبارت بودند از پرسشنامه های توانمند سازیی ، تعهد سازمانی ، و اثر بخشی که پایایی ابزارهای پژوهش در حد قابل قبولی بود. داده های حاصل از پرسشنامه ها با استفاده از ضریب همبستگی و رگرسیون به روش همزمان مورد تحلیل قرار گرفت. نتیجه حاصله نشان داد که بین توانمندسازی با اثربخشی معلم رابطه معناداری وجود دارد. بین ابعاد توانمندسازی تنها بین بعد معناداری با تعهد سازمانی رابطه معناداری وجود دارد اما بین ابعاد توانمندسازی با اثربخشی رابطه معناداری وجود دارد.
کلید واژه ها: توانمندسازی منابع انسانی،تعهدسازمانی،اثربخشی معلمان.
مقدمه
در محیط پر تنش کسب و کار امروزی مدیران سازمانها با چالش های متعددی مواجه هستند. آنها باید سازمان خود را به گونه ای هدایت و رهبری کنند تا بتوانند در برابر رقبای سرسخت دوام بیاورند. توانمندسازی شیوه ای است برای ایجاد روحیه مشارکت در کارکنان از طریق فرایند دخالت و واگذاری مسئولیت به آن ها، این شیوه کارکنان را تشویق می کند که در مورد کارهای خویش، خود تصمیم بگیرند و امکان قدرت و مهارت بیشتری بر کار داشته باشند. توانمند سازی بین قدرت مدیر و آزادی عمل کارکنان توازن برقرار می کند. بر مبنای این تفکر، بخشی از قدرت مدیران به کارکنان انتقال می یابد. زارعی . - 0991Zarei -
متغیر دیگری که در رفتار سازمانی اهمیت ویژه دارد تعهد سازمانیOrganizational commitment - 1 - است .آلن و مایر. - Allen and Meyer 0111 - 2 در مطالعات خود درباره تعهد سازمانی، یک مدل سه بعدی ارائه داد که عبارتند از: تعهد عاطفی:3 - Affective commitment - شامل وابستگی عاطفی کارکنان، تعیین هویت با سازمان و درگیر شدن در فعالیت های سازمان. تعهد مستمر: - Continues commitment - 4 شامل تعهدی که مبتنی بر ارزش نهاده به سازمان است و کارمند در زندگی سازمان سهیم می شود و تعهد تکلیفی - هنجاری: - Normative commitment 5 شامل احساسات افراد مبنی بر ضرورت ماندن در سازمان می باشد. اکثر پژوهشگران تعهد را دارای دو جزء مجزا اما مرتبط - نگرش و رفتاری - می دانند.
تعهد نگرشی، بیانگر درجه وفاداری افراد به سازمان است که بر تطبیق و مشارکت افراد در سازمان تأکید دارد. تعهد رفتاری بیانگر فرایند پیوند افراد با سازمان است. اما مایروآلن تعهد عاطفی، مستمر و تکلیفی را جزء تعهد نگرشی می دانند پاول، مایر. - 0115 Pawel & Meyer - 1 نتایج مطالعه میلیمن، سزاپلوسکی و فرگوسن - Milliman & Czaplewski & Ferguson0119 - 2 نیز ارتباط معنی داری بین معنویت و تعهد سازمانی را نشان داد. نتیجه تحقیق بیان می دارد که در محیط های کاری با معنویت بالا رفتارهایی از قبیل رضایت، تعهد، بهره وری، انعطاف پذیری و خلاقیت بیشتر بوده و خروج نیرو از سازمان کمتر می باشد مارکو. - Markow & Klenke0115 - 3
منظور از اثربخشی درواقع بررسی میزان موثربودن اقدامات انجام شده برای دستیابی به اهداف از پیش تعیین شده است. به عبارتی ساده تر در یک مطالعه اثربخشی، میزان تحقق اهداف اندازه گیری میشود. اثربخشی هنگامی در یک دوره آموزش حاصل خواهد شد که اولا نیازهای آموزشی به روشنی تشخیص داده شود. ثانیا برنامه مناسبی برای برطرف ساختن نیازها طراحی شود. ثالثا برنامه طراحی شده به درستی اجرا گردد و رابعا ارزیابی مناسبی از فرایند آموزش و درنهایت دستیابی به اهداف انجام شود. اثربخشی، مستلزم آگاهی و تعاملات مؤثر با عوامل محیطی است. مدیریت نمیتواند روابط حسنه خود را با مشتریان، عرضهکنندگان مواد اولیه، مؤسسات و نهادهای دولتی، اتحادیهها و عوامل مشابه که قدرت مخدوش نمودن عملیات باثبات سازمان را دارا هستند، نادیده بگیرد . کدیور . - kadivar0981 -
توانمندسازی کارکنان یک ابزار مدیریتی است که می توان آن را در جهت هدایت منابع انسانی به منظور افزایش بهره وری مورد استفاده قرار داد. در توانمندسازی سعی می گردد از طریق توسعه و گسترش نفوذ و قابلیت افراد و تیم ها به بهبود و بهسازی مستمر عملکرد، کمک شود یعنی می توان از توانمندسازی به عنوان یک راهبرد توسعه و شکوفایی سازمانی نام برد. استواری . - Ostovari 1388 - از نظر فوکس - 0115 Fox - 4 توانمندسازی کارکنان یک فرایند است و از طریق آن یک فرهنگ توانمندسازی توسعه می یابد که در آن آرمان ها، اهداف، مرزهای تصمیمگیری و نتایج تأثیرات و تلاشهای کارکنان در کل سازمان به اشتراک گذاشته می شود. در چنین فرهنگی، منابع و رقابت برای کسب منابع موردنیاز جهت اثربخشی عملکردشان فراهم و حمایت می شود.
یکی از متغیرهایی که در رفتار سازمانی اهمیت ویژهای دارد و به طور مستمر مورد توجه دانشمندان و محققان قرار گرفته است تعهد سازمانی می باشد و در دهه گذشته جایگاه مهمی در تحقیقات رفتار سازمانی به خود اختصاص داده است. تعهد سازمانی عبارت است از حالتی که فرد، سازمان را معرف خود می داند و آرزو می کند که در عضویت آن سازمان بماند. حیدری تفرشی و دریابگیان . - Heidari tafreshi and Dryabgyan 1390 - واژه تعهد سازمانی همچنان که وایت - White - 5 تعریف کرده است، معین کننده سه عرصه مهم از احساس یا رفتار مربوطه به فردی است که در سازمان مشغول به کار است. این سه عرصه مهم رفتاری عبارتند از:
اعتقاد به سازمان و پذیرش اهداف و ارزش هایش، تمایل به عضویت در سازمان و تمایل به انجام سعی و تلاش برای سازمان و رأی آنچه که در قرار دادش با سازمان درج شده است ربیعی - . - 0991Rabie تعهد یکی از عناصر محوری هر گونه اجتماع است. سالانچیک - Salancik0987 - 6 تعهد را حالتی میداند که در آن فرد با اعمال خویش و از طریق این اعمال اعتقاد مییابد که به فعالیتهایش تداوم بخشد و مشارکت خود را در انجام دادن آنها حفظ کند، یعنی تعهد زمانی واقعیت مییابد که فرد نسبت به رفتار و اقدامات خود احساس مسئولیت و وابستگی کند. برهانی . - Borhani1386 -
اثربخشی سازمانی عبارت از میزانی است که یک سازمان با استفاده از منابع خاص و بدون هدر دادن منابع خود و بدون فرسوده کردن غیر ضروری اعضا و جامعه خود، اهدافش را برآورده میکند. در واقع اثربخشی سازمانی، درجه نزدیکی یک سازمان به هدفهایش را نشان میدهد. بهعبارت دیگر اندازهای است که یک سازمان به اهدافش تحقق میبخشد. طوسی . - Toosy 1390 - در واقع می توان بیان کرد که در صورت افزایش تعهد سازمانی و اختیارات بیشتر به معلمان، میتوان انتظار داشت که آنها کارایی و اثربخشی بالاتری داشته باشند و از این طریق عملکرد تحصیلی دانشآموزان را بالاتر برند. همچنین می توان بیان کرد که توجه به کارکنان می تواند منجر به افزایش انگیزه آنها و در نتیجه افزایش تعهد سازمانی آنها گردد، هر چه تعهد سازمانی در بین اعضای سازمان بیشتر باشد، این امر در افزایش اثربخشی آنها نیز تاثیرگذار می باشد، افزایش توانمندسازی معلمان میتواند منجر به افزایش رضایت آنها از کار شده، که این امر نیز بر می تواند بر افزایش کیفیت تعلیم و تربیت آنها نیز بیافزاید،
لذا توجه به این قشر از کارکنان، می تواند در افزایش کیفیت تعلیمات در کشور بیافزاید. با توجه به مطالب بیان شده در این پژوهش به دنبال پاسخی برای این سوال می باشیم که آیا بین توانمندسازی منابع انسانی با تعهد سازمانی و اثربخشی معلمان متوسطه اول شهرستان سروستان رابطه معناداری وجود دارد؟ با توجه به اینکه توانمند سازی روش نوینی برای بقا و پیشرفت سازمانها در محیط رقابتی و سخت امروزی می باشد و به این دلیل که منابع انسانی سرمایه اصلی یک سازمان است، توانمند سازی باعث افزایش توانایی های تصمیم گیری و مشارکت بیشتر کارکنان می شود. بنابراین یکی از راهها برای تغییر ساختار مدیریت سنتی به مدیریت مشارکتی و رسیدن سازمان به اهداف اصلی، شیوه توانمند سازی کارکنان می باشد که با استقلال و تفویض اختیار به کارکنان و مشارکت آنها ، راه برای این تغییر مهم هموار می شود. سمیع . - Sami1388 -
توانمندسازی - Empoverment - 1 مجموعه ای از فنون انگیزش است که از طریق افزایش سطوح مشارکت و خود تصمیم گیری برای بهبود عملکرد کارکنان طراحی شده است، توانمند سازی بر پشتکار و خلاقیت افراد تأثیر می گذارد، توانمندسازی باعث می شود که کارکنان مسئولیت اقدامات خود را به عهده بگیرند و پاسخگوی عملکردشان باشند . رهنورد . - Rahnavard1378 - با توجه به اینکه در برخی از سازمان ها مشاهده می شود که بین باورها، ارزش ها و مفروضات زیر بنایی اعضای سازمان و رهبران، هم سویی لازم وجود ندارد که این مسئله باعث بروز مشکلاتی در تعهد کارکنان نسبت به سازمان و به تبع آن عملکرد پایین، غیبت و ترک خدمت کارکنان می شود، بنابراین اعمال رهبری مناسب که یکی از مولفه های فرهنگ می باشد برای ارتقای تعهد کارکنان در راستای موفقیت سازمان ها، امری حیاتی است. سرخوش، فرهی بوزنجانی و سنجقی - Sarkhosh , Farahy Buznjany, - Sanjaghi1389
تحقیقات نشان می دهد که سازمانهایی با سطوح بالای تعهد نسبت به سازمانهایی با سطوح پایین تعهد نوآوری بیشتری دارند، بهتر خود را با تغییر وفق می دهند و موفق تر هستند. پارکر و کلمیر2، . - Parker & Kohlmeyer 0115 - از طرف دیگر هاف3 و همکاران - - Huff0118 نشان داده اند که تعهد، نقش مهم و حیاتی در حمایت از تعداد زیادی از فرایندهای بیرونی و درونی و فعالیتهایی دارد که برای سازمانها مزیت رقابتی ایجاد می کنند. سازمانهایی که از مدیریت خوبی برخوردارند، معیارهای اثربخشی را بهگونهای با یکدیگر ترکیب و هماهنگ مینمایند تا با نیازهای آن موقعیت تناسب داشته باشند. مدیران، باید بهطور دائم ورودیهای مورد نیاز خود را تعیین کرده و آنها را از طریق اعضای استراتژیک فراهم آورند. زمانیکه اطلاعات بهدست آمده از این طریق، با فلسفه و رسالت اصلی سازمان ادغام گردد، مدیریت قادر خواهد بود تا ترکیبی از معیارهای مناسب اثربخشی را استنتاج نماید.
بوگلر و سومچ - Bvglr and Svmch0119 - در پژوهشی تحت عنوان روابط بین توانمندی معلمان و تعهد سازمانی و حرفه ای و رفتار شهروندی آنان به ان نتیجه رسیدند که برداشت معلمان از سطح توانمندی شان به طور معناداری با احساس تعهد به سازمان و حرفه و نیز رفتار شهروندی مرتبط گردیده است.
