بخشی از مقاله
چکیده
هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه بین دینداري در کار با تعهد سازمانی و خودنظارتی انجام شد.
روش: روش پژوهش حاضر توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماري شامل تمامی مهندسان عضو سازمان نظام مهندسی ساختمان استان گیلان است که تعداد 163 نفر به شیوه نمونهگیري خوشهاي چندمرحلهاي تصادفی انتخاب شدند. از پرسشنامههاي دینداري در کار، تعهد سازمانی و خود نظارتی به عنوان ابزار پژوهش استفاده شد. یافتهها: نتایج تحلیل داده هاي پژوهش حاضر نشان داد بین دینداري در کار با تعهد سازمانی و همچنین بین دینداري در کار با خودنظارتی همبستگی مثبت معنادار وجود دارد.
نتیجه گیري: معنویت به عنوان یک نیاز حیاتی باید قسمتی از فرهنگ سازمانی باشد. بدین خاطر بسیاري از صاحبنظران شکل گیري سازمانهاي معنویت محور را به عنوان موج چهارم در عصر جدید معرفی نموده- اند.
مقدمه
معنویت در سازمان پدیده نوظهوري است که توجه بسیاري از صاحبنظران مدیریت و سازمان و همچنین مدیران را در سطوح مختلف به خود جلب کرده است. بر این اساس، بسیاري از آنان معنویت را به عنوان منبعی پایدار براي سازمانها دانستهاند که میتواند به آنها در حل و فصل تناقضنمایی نظم و بی نظمی در سازمان کمک کند و بدون طرد هر یک، آنان را به صورت مقتضی به کار ببندد، چرا که سازمانها براي فعالیت مستمر در عرصههاي مختلف، نیازمند رفت وآمد همیشگی بین دو حالت تغییر و ثبات هستند - حسینی و همکاران، . - 1388 به همین خاطر پارادایم جدید تحقیقات سازمان و مدیریت به سمت بررسی و تبیین ابعاد و شاخصههاي معنویت سازمانی و عوامل مؤثر بر آن یا متأثر از آن حرکت کرده است.
یکی از نگرشهاي شغلی که در دو دهه اخیر توانسته به جایگاه ویژهاي در مطالعات رفتار سازمانی دست یابد تعهد سازمانی است. این نوع نگرش شغلی اهمیت خاصی در درك و فهم رفتار سازمانی کارکنان دارد و پیش بینی کنندة خوبی براي پیشرفت آتی سازمان به حساب میآید. از طرف دیگر، مدیران همواره با مشکلاتی همچون غیبت کارکنان ناخشنود، ترك سازمان توسط افراد متخصص، کاهش عملکرد مطلوب رو به رو می شوند.
در این راستا محققان از جمله ماتیو و زاجاك - 1990 - در پی مطالعات گسترده دریافتند به منظور افزایش کارایی سازمان، کارکنان باید از شغل احساس خشنودي زیادي کنند این همان نگرش شغلی تعهد سازمانی است که نظریه هاي بسیاري مانند مدل سه بخشی می یرو آلن - 1991 - در زمینه آن ارائه شده که در آن، تعهد سازمانی به عنوان یک حالت روانی که دست کم سه جزء قابل تفکیک دارد و نوعی تمایل، نیاز و الزام براي ادامه اشتغال در یک سازمان است، قلمداد شده است.
به عبارت دیگر، تعهد سازمانی ترکیبی از سه بعد عاطفی، عقلایی و هنجاري بوده و ماهیت ارتباط کارکنان با سازمان در هر یک از این ابعاد سه گانه متفاوت است - حسینی و همکاران، . - 1388 تعهد عاطفی شامل نوعی وابستگی عاطفی و تعصب آمیز به ارزش ها و اهداف سازمان است. تعهد عقلایی نوعی تعهد ناشی از غیر ممکن بودن انتخاب یک شغل دیگر و زیانهاي از دست دادن شغل در کارکنان است و در بعد سوم، تعهد هنجاري احساس تکلیف قرار دارد که نوعی تعهد شامل احساس افراد به دین و وظیفه در قبال سازمان تعریف شده است.
مفهوم خود نظارتی در سال 1974 توسط اشنایدر گسترش یافت، این مفهوم به این معنی است که یک شخص در موقعیت خود چقدر انعطاف پذیر یا چقدر پایدار است - کاشال و کوانتس، 2006؛ به نقل از موران - . خودنظارتی را نیز میتوان به صورت تفاوتهاي مهم فردي و قابل سنجش ویژگیهاي رفتاري تعریف نمود. خودنظارتی بیانگر میزان مطابقت ویژگی هاي رفتاري خود با شرایط و موقعیت موجود است - کریتز و کینیکی، . - 1384 افرادي که میتوانند هدفهاي واقع گرایانه را اولویت بندي کنند و در زمان تصمیم گیري میان عواطف و عقل تعادل برقرار کنند، خودکنترل هستند. بررسی ادبیات پژوهشی موجود در این زمینه نشان داده است که معنویت یک نیاز حیاتی بشر بوده و قطعاً باید قسمتی از فرهنگ سازمانی باشد و سازمانها پی برده اند که میتوانند از طریق برآورده ساختن نیازهاي اعضاي خود و فراهم ساختن این امکان براي آنها که معنویت خود را ابراز نمایند موفقتر باشند.
نتایج پژوهش موران - 1387 - نشان داد که هرچه انسان نسبت به رعایت و انجام اعمال و مناسک دینی التزام عملی بیشتري به خرج دهد، عملکرد شغلی بهتر و مناسبی از خود نشان خواهد داد. نتایج پژوهش حسینی و همکاران - 1388 - بیانگر وجود رابطه مستقیم بین پایگاه مهارگري درونی و تعهد سازمانی است. در مجموع در سالهاي اخیر جایگاه مذهب و معنویت در سازمانها به عنوان یک ضرورت مورد توجه قرار گرفته است. چنانکه برخی نظریه پردازان در این زمینه معتقدند که به موازات رشد و توسعه معنویت در محیط کار، می توان شاهد آزاد سازي انرژي خلاق بود. بنابراین هدف از انجام این پژوهش بررسی رابطه بین دینداري در کار با تعهد سازمانی و خودنظارتی در کاکنان بود.
روش
شرکت کنندگان و طرح پژوهش
روش انجام این پژوهش توصیفی و از نوع همبستگی است. جامعه آماري شامل تمامی مهندسان عضو سازمان نظام مهندسی ساختمان استان گیلان است که تعداد 163 نفر به شیوه نمونهگیري خوشهاي چندمرحلهاي تصادفی انتخاب شدند.
ابزار
پرسشنامه دینداري در کار: این پرسشنامه با دارابودن 15 گویه توسط لین، نوتون و واندروین - 2008 - به منظور سنجش ایمان در امور شغلی ساخته شده است. شیوه نمره گذاري بر اساس مقیاس لیکرت است و حداقل نمره در این آزمون برابر با 15 و حداکثر آن برابر با 75 است. ضریب آلفاي کرونباخ آن برابر با %77 گزارش شده است که حاکی از همسانی درونی بالاي آزمون است.
پرسشنامه تعهد سازمانی: این مقیاس با 24 عبارت براي سنجش 3 بعد تعهد سازمانی - عاطفی، مستمر و هنجاري - توسط مهیر و آلن - 2001 - ساخته شد. روش نمرهگذاري با توجه به سیستم نمرهدهی لیکرت از کاملاً مخالفم تا کاملاً موافقم تنظیم شده است. ضرایب اعتبار پرسشنامه تعهد سزمانی مییر و آلن به ترتیب براي ابعاد عاطفی، هنجاري و مستمر برابر با 0/85 و 0/79 و 0/83 گزارش شده است.
پرسشنامه خودنظارتی: این مقیاس با داشتن 25 گویه در سال 1974 توسط مارك اشنایدر به منظور ارزیابی میزان نظارت شخصی افراد ساخته شد. اشنایدر ضریب همسانی درونی این آزمون را 0/66 گزارش کرده است.
شیوه اجرا
بعد از انتخاب افراد نمونه و ارائهاي توضیحات لازم، با جلب رضایت آنها پرسشنامهها در اختیار آنان قرار گرفت. روش پر کردن پرسشنامه براي تمامی افراد یکسان بود و محدودیت زمانی اعمال نشد.
نتایج
بررسی آماره هاي توصیفی نمونه، بیانگر وجود 61 آزمودنی مرد و 39 آزمودنی زن می باشد. میانگین سن و انحراف استاندارد آن به ترتیب برابر با - 43,73±9,68 - است. جهت بررسی رابطه بین دینداري در کار با تعهد سازمانی و خودنظارتی از ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد که نتایج آن در جدول 1 ارائه شده است.
