بخشی از مقاله
چکیده
در این مقاله »رابطه بین عوامل درون سازمانی وکار آفرینی سازمانی در بخش تعاون استان گیلان« بررسی خواهیم کرد، تا از این طریق بستر لازم را در راستای کارآفرینی سازمانی مورد شناسایی قرار گیرد.پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی است. همچنین جامعه آماری کلیه کارکنان اداره کل تعاون استان گیلان بوده و بدلیل حجم کم جامعه 170 - نفر - نمونه گیری صورت نگرفته و جامعه سرشماری شده است. ابزار سنجش و اندازه گیری در تحقیق حاضر پرسشنامه بوده و جهت بررسی پایانی پرسشنامه از آزمون آلفای کرانباخ استفاده شد. جهت بررسی رابطه ها از ضریب همبستگی پیرسون و نیز جهت تبیین شدت تأثیر متغیرهای مستقل بر متغیر وابسته از آزمون رگرسیون استفاده شد. خلاصه نتایج تحقیق عبارت است از :
1.بین عوامل درون سازمانی و کارآفرینی سازمانی بخش تعاون استان گیلان رابطه معنادار وجود دارد.
2.بین سیستم پاداش و کارآفرینی سازمانی بخش تعاون استان گیلان رابطه معنادار وجود دارد.
3.بین تفویض اختیار و کارآفرینی سازمانی بخش تعاون استان گیلان رابطه معنادار وجود دارد.
4.بین درجه توسعه یافتگی و کارآفرینی سازمانی بخش تعاون استان گیلان رابطه معنادار وجود دارد.
5.بین حمایت از نوآوری و کارآفرینی سازمانی بخش تعاون استان گیلان رابطه معنادار وجود دارد. 6.بین چشم اندازهای مشترک و کارآفرینی سازمانی بخش تعاون استان گیلان رابطه معنادار وجود ندارد.
واژه های کلیدی: "کارآفرینی سازمانی"، "سیستم پاداش"، "تفویض اختیار"، "درجه توسعه یافتگی""چشم اندازهای مشترک"، "نوآوری"
مقدمه
امروزه جوامع با تحولات و تهدیدات گسترده بین المللی روبه رو هستند . تحولات و دگرگونی های نظام اجتماعی ، اقتصادی عصر حاضر ناشی از پیشرفت شگرف علمی و تکنولوژیک است که به نوبه خود به دیدگاهها، ضرورت ها و نیازهای جدید منجر شده است. برای پاسخ به این نیازها و همراهی با تحولات و دگرگونی های مزبور ، دیگر نمی توان به فرایند های موجود اکتفاکرد. از این رو تداوم حیات و بقای جوامع نیازمند ارائه راهها و روش های جدید به منظور مقابله با مشکلات است. به همین دلیل نوآوری، ابداع، تولید محصولات جدید، فرایندها و روش های نو بیش از پیش ضرورت می یابد . - تاج آبادی و مشایخی و مرادی نژاد، - 4 :1387 کارآفرینی، از عوامل اصلی ایجاد ارزش اقتصادی و ابزاری کارآمد و مؤثر برای کاهش تعداد بیکاران محسوب می شود و فرایند ایجاد کسب سود از ترکیبات جدید ، منحصر به فرد و ارزشمند منابع موجود در محیط همراه با عدم قطعیت می باشد. - شائمی برزکی و تیموری ، - 27:1385
واژه کارآفرینی از کلمه فرانسوی Entreprendre است که مفهوم تعهد کردن کاری را در بر می گیرد. کارآفرین کسی است که تعهد می کند تا سازماندهی و مدیریت کسب و کار جدیدی را توأم با ریسک است، بپذیرد. - احمدپورداریانی،مقیمی، - 45: 1388 کارآفرین فردی است که مخاطره های یک فعالیت اقتصادی را سازماندهی، اداره ، تقبل و تعهد می کند و در عین حال کسی است که یک فرصت را در می یابد و برای پیگیری آن فرصت ، یک سازمان را راه اندازی می کند. - بای گریو ،. - 121 :1994 لذا با توجه به اهمیت و جایگاه خاص سازمانها بویژه سازمانهای دولتی در ایران و نیاز به توانمندسازی آنها در جهت بهبود فعالیتها از یک سو و افزایش جمعیت و تبع آن نیاز به کارآفرینی از سوی دیگر سبب شد تا اقدام به بررسی عوامل سازمانی موثر بر کارآفرینی - سازمانی - گردد، تا از این رهگذر بتوان با ظرفیتها و تنگناهای موجود پیش روی کارآفرینی در سازمانها آشنا شده و راهکارهای عملی جهت تسهیل فرآیند کارآفرینی ارائه کرد. این تحقیق بر آنست تا پاسخ مناسب برای این سئوال تحقیق »آیا بین عوامل سازمانی و کارآفرینی سازمانی در بخش تعاون استان گیلان رابطه معنی داری وجود دارد؟« ارائه نماید.
زیرا کارآفرینی به عنوان عامل کلیدی رشد و توسعه اقتصادی در عصر مدرن شناخته شده است و در مرکز رقابت بینالمللی، افراد و شرکتهای کارآفرین هستند که کسب رقابتی آنها معطوف به انعطاف سازمانی و استراتژی تغییر در فرآیندها، محصولات و طرحها است. . - Davis, 2003 - ضرورت کارآفرینی در ایران به علت اشتغال زایی و لزوم رفع بیکاری، وضعیت اسفبار مالی و ارزی به علت تکیه بیش از اندازه به درآمدهای نفتی، لزوم کوچکسازی و خصوصی سازی واحدهای تولیدی به علت افزایش کمرشکن هزینه بنگاههای اقتصادی بزرگ دولتی که تمام مخارج آنها به دوش دولت است و بهرهوری پایین هم دارند و ضرورت صادرات به منظور اشتغالزایی و حضور در بازارهای منطقهای و بینالمللی و در پایان دسترسی به فناوریهای جدید و برتر رقابت در سطح ملی و بینالمللی میباشد - حسنی، . - 66 :1374
تعریف متغیرهای تحقیق
کارآفرینی سازمانی بر توانایی یک سازمان در یادگیری از طریق کشف دانش جدید و بهرهگیری از دانش موجود مبتنی است - زهرا و دیگران، 1999؛ هاریتون، . - 84 :2005 این فرایندهای یادگیری به سرمایهی فکری و به ویژه سرمایهی انسانی و اجتماعی متکی هستند - کانتر، 1985؛ استیونسون و جاربلو، . - 65 :1990 کارآفرینی سازمانی شرایط و بستری را در سازمان فراهم میکند که اولاً هر شخص یا گروهی بتواند فرایند کارآفرینی درون سازمانی را طی کند تا بتواند آن را به سرعت، راحت و اثربخش به اجر درآورد و ثانیاً محرک و مشوق افراد برای اجرای فعالیتهای کارآفرینی باشد. - صمدآقایی، . - 66 :1382 در مقاله موردنظر ما پنج بعد عوامل سازمانی را در محیط کارآفرینی سازمان مورد بررسی قرار میدهیم. اولین بعد عبارت از سیستم پاداش است. پاداش هرگونه وجهی است، که علاوه برحقوق ودستمزد مستمروثابت به کارمند یاکارگرپرداخت می گردد.
هلریگل وهمکارانش نیز دراین مورد می نویسند:"پاداش ارائه یک پیامد خوشایند برای انجام رفتاری مطلوب ازفرد به منظور افزایش احتمال تکراراست."ملاحظه می شودکه پاداش تأثیرمثبتی برانگیزه تداوم کاری افراد دارد عاملی است که فرد را برای تکرار عمل برمی انگیزاند. - اسلامی، . - 95 :1386 دومین بعد از ابعاد مورد بررسی تفویض اختیار است. تفویض اختیار فرایندی است که توسط آن مدیر یا سرپرست، بخشی از اختیار مشروع خود را بدون انتقال مسئولیت نهایی به زیر دست واگذار می کند. در خصوص اندیشه تفویض اختیار، برخی معتقدند که یک مدیر کار آمد باید امور را به گونه ای سامان دهد که خودش فقط به موضوعات عمده بپردازد و بتواند نتایج درخشانی بوجود آورد و یک مدیر خوب باید نخست کارهایی را انجام دهد که در درجه اول اهمیت قرار دارد و بهتر است کارهای با اهمیت کمتر و اولویت پائین تر را به دیگران واگذار کند.
تفویض اختیار با توسعه حزب اهمیت بیشتری پیدا می کند تا حدی که ادامه حیات حزب بدون تفویض اختیار میسر نسبت. - مخبری، . - 76 :1390 سومین بعد از ابعاد عوامل سازمانی که در این پژوهش بدان پرداخته شده است، در حال توسعه بودن سازمان است. توسعه به مفهوم علمی آن عبارت است از مرگ تدریجی نظام کهن و تولد و رشد تدریجی نظام تازه از زندگی ، که این نظام جدید خود مرحله و شرایط تاریخی تازهای برای جامعه خواهد بود . همچنین توسعه نیافتگی وضعیتی است که بدلیل عدم هماهنگی بین عوامل اقتصادی و تکنولوژی کاربردی امکان استفاده همزمان از سرمایه و نیروی کار در جامعه میسر نیست .توسعه نیافتگی پدیده ای است که در بستر تاریخ شکل گرفته است، و از این رو مطالعه و درک این پدیده،بررسی و تجزیه و تحلیل ریشه های تاریخی آن را ضروری می دارد - نراقی،. - 81:1386
نوآوری فرایندی است که در آن افراد مختلف، ادارات مختلف هم زمان با چند وظیفه مختلف درگیر هستند تا بدین وسیله خدمت جدید را عرضه کنند یا امور را به ساده ترین شکل ممکن کاربردی کنند. - جرج گموندن، . - 387 :1998 نوآوری؛ ابتکار + بهره برداری از ابتکار است. توانایی انجام امری ابتکاری که منجر به خلق محصول یا خدمتی جدید شود را نوآوری می نامیم. این توانایی ممکن است از هوش و استعداد افراد سرچشمه بگیرد یا به وسیله آموزش ایجاد شود. - دیکشنری وبستر - نوآوری فرایندی پنج مرحله ای است که از شناسایی مساله یا مشکل آغاز شده و با صرف خلاقیت و ابتکار، تکمیل خلاقیت درجهت اجرایی کردن آن، اجرای نوآوری و نهاتاًی با بسط و انتشار و گسترش نوآوری در بین همه همکاران به پایان می رسد. - می دیک، - 295 : 1999
چشم انداز هدفی بلند مدت، آرمانی ، دست یافتنی وحرکت آفرین ، منطبق با ماموریت سازمان است که کلیه ارکان سازمان از آن مطلع و آگاه بوده وتمامی استراتژیها ، سیاستها ، برنامه ها و فعالیتهای سازمان همواره تحت الشعاع آن قراردارند . در واقع چشم انداز ، اعلامیه جهت گیری سازمان می باشد و بیانگر هویت ،آرمان و چگونگی رسیدن به آن است. - احمدپور و دیگران، . - 78 :1386 چشم انداز آرزوهای مدیریت برای کسب و کار را توصیف کرده، تصویری از مقصد آینده سازمان را ترسیم و منطق چگونگی مناسب بودن این مطلب برای شرکت را شرح میدهد.در این پژوهش چشم انداز مشترک با شاخص های ذیل مورد بررسی قرار میگیرد:
·وجود نقاط مشترک در اهداف سازمانی و فعالیتهای کارکنان
·تعریف مأموریتهای محوله از سوی مدیریت سازمان در راستای شرح وظایف
·میزان برآورد فعالیتهای روزمره کارکنان منطبق با اهداف سازمانی
·تطبیق استراتژیها و سیاستهای اجرایی سازمان بر اساس اهداف از پیش تعیین شده سازمانی
·میزان تطبیق فعالیتهای روزانه کارکنان بر اساس اهداف سازمانی - ندایی، . - 12 :1387
پیشینه تحقیق
سیر تحقیقات و مطالعات مربوط به کارآفرینی در سه مقطع زمانی - سالهای 1985، 1981 و - 1980 قابل بررسی است. پائولین و دستیارانش - 1982 - 1 تعداد 81 مورد از مطالعات انسجام شده را بررسی کردند که اولین مقالات مربوط به ژوزف شومپیتر - 1950 - 2 بود. خلاصه نتایج تحقیقات فوق حاکی از آن بود که تحقیقات اولیه غیر تجربی و قیاسی بوده است، اما روند تحقیق به سوی تحقیقات نظاممند در حال شکلگیری است و شیوههای استنتاجی و تبیینی و استفاده از همبستگی متغیرها بیش از پیش مورد استفاده قرار میگیرد. وسپر در سال 1980 کارآفرینی را به صورت کارآفرینی داخلی و کارآفرینی مستقل تقسیمبندی نمود و بیان کرد که کارآفرینان داخلی فعالیتهای کارآفرینانه را در سازمانهای بزرگ هدایت مینمایند و راه ایجاد و تشکیل واحدهای فرعی سازمانی و مستقل را برای ارائه محصولات و خدمات نوین مهیا میکنند - مقیمی، - 1383 چرچیل و لوئیس - 1986 - 3 نیز تعداد 291 مورد خلاصه مقالات و نشریات و حدود 150 مقاله ارائه شده را بررسی کردند.
منظور آنها از این تحقیقات توجه به موضوعات اصلی مورد مطالعه در کارآفرینی میباشد و میزان همگرایی یا عدم همگرایی آنها را نسبت به موضوعات اصلی اندازهگیری نمودهاند. چرچیل و لوئیس نیز همچون پائولین تاکید میکنند که مطالعات مربوط به کارآفرینی در مراحل ابتدایی است و هنوز تعریف فراگیر و مورد توافقی در خصوص کارآفرینی ارائه نشده است. مطالعات و تحقیقات مربوط به دهه 1990 نشان میدهد که چالش اصلی کارآفرینی به درک یک پدیده بستگی دارد. آنچه که اکنون بیش از پیش مورد نیاز است توجه بیشتر به توسعه یک چارچوب نظری برای پیشبینی، تشریح روابط متغیرهای مربوط به موضوع کارآفرینی است. نتایج بررسیها در سال 1990، اندیشه جدیدی از حوزه کارآفرینی ارائه داده است و به نظر بیشتر محققان، کارآفرینی موتور محرکه تغییرات اجتماعی است که موجب اشتغال مولد، بهرهوری از منابع انسانی و نهایتاً تجدید حیات ملی میشود.
لیندرز، انگلن و کراتزر در طی تحقیقاتی به این نتیجه رسیدند که بین سطوح تمرکز و کارآفرینی مدیران سازمان ارتباط معناداری وجود دارد و اظهار داشتند که در پستهای سازمانی با سطوح پایین تمرکز، اشخاص نظرات و اطلاعات بیشتری را ارائه و مبادله میکنند و در نتیجه موجب ایجاد کارآفرینی میشوند - Senge, P. M, 1994 - اشتغال و به تبع آن کارآفرینی جهت ایجاد بسترهای بهتر برای رفع معضل اشتغال یکی از دغدغههای اکثر نظریهپردازان اجتماعی و اقتصادی است زیرا بیکاری خود یکی از زمینههای پیدایش انواع برنامههای اجتماعی میباشد در نتیجه رفع این معضل اهمیت زیادی در برنامههای اقتصادی اجتماعی هر کشوری دارد. در محبث کارآفرینی کارهای تحقیقاتی کاربردی بسیاری انجام شده که به ذکر نمونههایی از آنها در این جا میپردازیم.
اولین تحقیق مورد بررسی با عنوان »کارآفرینی: بسترسازی فرهنگی و ساختاردهی« میباشد که توسط دکتر ابراهیم چیرانی و خانم زهرا پورقربانی انجام گردیده است. در این تحقیق ضمن بررسی مفهوم کارآفرینی از دیدگاههای مختلف به نقش اساسی آن در توسعه جوامع مختلف تاکید شده است. مرکز توجه محققین این پژوهش بر نقش خرده فرهنگ کارآفرینی در ایجاد بسترهای مناسب برای رشد خلاقیت و کارآفرینی میباشد. از نظر ایشان کارآفرینی دارای ویژگیهای منحصر به فرد بوده که میتواند در سطوح مختلف و تعاملات ویژه تاثیر اساسی در عملکرد و ساختار اجتماعی داشته باشد. براساس نتایج این تحقیق ویژگیهای فرهنگ کارآفرینانه بر مبنای درک فرصتها، کار
