بخشی از مقاله
خلاصه
پژوهش حاضر با هدف تعیین رابطه بین هوش اخلاقی و موفقیت مدیران در شر کت موتورسازان تراکتورسازی تبریز انجام شده است . برای نیل به هدف فوق پنج فرضیه ، تدوین و مورد آزمون قرار گرفت. روش تحقیق مورد استفاده توصیفی- همبستگی بوده و جامعه آماری این تحقیق شامل 45 نفر مدیر می باشد. نمونه آماری با استفاده از جدول کرسی و مورگان تعیین شده است که حجم آن 40 نفر از مدیران می باشد.
برای جمع آوری داده های لازم جهت آزمون فرضیه های تحقیق، از پرسشنامه استاندارد هوش اخلاقی و پرسشنامه محقق ساخته موفقیت مدیران استفاده گردید. روایی پرسشنامه به صورت روایی صوری و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ و به تفکیک مولفه های هوش اخلاقی محاسبه شده است. همچنین به منظور آزمون فرضیه های تحقیق از رگرسیون چند متغیره استفاده شده است.
نتایج نشان داد که رابطه معنی داری بین هوش اخلاقی، درستکاری، مسئولیت پذیری، دلسوزی و بخشش با موفقیت مدیران شرکت موتورسازان تراکتورسازی تبریز وجود دارد. همچنین از یافته ها و نتایج تحقیق پس از تجزیه و تحلیل داده های به دست آمده می توان گفت که هوش اخلاقی و هر کدام از مولفه های آن - درستکاری، مسئولیتپذیری، دلسوزی و بخشش - بر موفقیت مدیران شرکت موتورسازان تراکتورسازی تبریز تاثیر مثبت دارند.
کلمات کلیدی: هوش اخلاقی، درستکاری، مسئولیتپذیری،دلسوزی، بخشش و موفقیت مدیران
1.مقدمه
اخلاق به عنوان تنظیم کنندهی روابط میان انسان ها، همواره از اهمیت بسیاری برخوردار بوده است . درمدیریت نیز این سازوکار درونی، بدون آنکه نیاز به اهرمهای بیرونی داشته باشد، قادراست تا عملکردهای اخلاقی را در مدیران و کارکنان تضمین نموده و سازمانی اخلاقی را بوجود آورد. نقش اخلاق در عملکردها و رفتارها، در تصمیم گیریها و انتخابها و در برخوردها و ارتباطات مهم وتعیین کننده است و از این منظر است که امروزه بحث اخلاقیات و مدیریت یکی از مباحث عمده رشته مدیریت گردیده است.
اخلاقیات به عنوان سیستمی از ارزشها و باید و نبایدها تعریف میشود که بر اساس آن نیک و بدهای سازمان مشخص می گردند وعمل بد از خوب متمایز میشود - . - 1 هوش اخلاقی رهبری از مباحث جدیدی است که به تازگی علاقه مندان بسیاری را به خود جلب کرده است، زیرا می تواند مرز بین نوعدوستی و خود پرستی را خوب توصیف کند. پژوهش ها نشان میدهند که رشد اخلاقی رهبران با رفتارهایی که از خود نشان می دهند، رابطه مستقیم دارد. به این معنی که رفتار رهبری چند بعدی است و رفتارهای مختلف رهبری، با سطوح مختلف رشد اخلاقی ارتباط دارد.
نخستین بار اصطلاح هوش اخلاقی توسط بوربا در روان شناسی وارد شد. وی هوش اخلاقی را ظرفیت و توانایی درک درست از خلاف، داشتن اعتقادات اخلاقی قوی و عمل به آنها و رفتار در جهت صحیح و درست تعریف می کند - . - 2 هوش اخلاقی، به معنی توجه به زندگی انسان و طبیعت، رفاه اقتصادی و اجتماعی، ارتباطات باز وصادقانه و حقوق شهروندی است.
بنابراین میتوان گفت که در دنیای امروزی، رهبری که پیوسته صادق باشد و همراه با اصول و ارزشهای اخلاقی عمل کند، میتواند نوعا عملکرد بالایی را در سرتاسر فروش، سود، نگهداری افراد، شهرت و رضایت مشتری ایجاد کند و تنها رهبران با هوش اخلاقی بالا می توانند در سازمان، اعتماد وتعهد ایجاد کنند. بطور کلی با توجه به موارد فوق،این تحقیق به دنبال تعیین رابط ه بین هوش اخلاقی و موفقیت مدیران در شر کت موتورسازان تراکتورسازی تبریز می باشد.
1. ادبیات تحقیق
رعایت اخلاق و حفظ ارزشهای اخلاقی به صورت یکی از مهمترین پدیده هایی در آمده است که در بیشتر سازمانها مورد توجه قرار می - گیرد. اصول اخلاقی به صورت بخشی از سیاست های رسمی و فرهنگ های غیر رسمی سازمانها درآمده است. اخلاق یعنی اصول معنوی و ارزشهایی که بر رفتار شخص یا گروه حاکم است، مبنی بر اینکه درست چیست و نادرست کدام است .
ارزشهای اخلاقی تعیین کننده استانداردهایی هستند مبنی بر اینکه از نظر رفتار و تصمیمگیری چه چیز خوب یا بد است - . - 3 کلمه اخلاق در اصطلاح از کلمه یونانی اتوس1F0 به معنی سیرت2F1 و عادت و سجیه3F2 آمده است - - 4، از این رو دانش بررسی و ارزشگذاری بر خوها و رفتارهای آدمی، علم اخلاق نامیده می-شود. انواع رفتارهای انسانی بر مبنای دو اصل، توارث و تربیت در افراد جامعه شکل میگیرد - . - 5
فرل و فردریک اعتقاد دارند که پرسش در زمینه و طبیعت اخلاق ما را به این معنی رهنمون میسازد که اخلاق به معنی تشخیص ارزشها و استانداردها و کارهای درست و غلط از یکدیگر است - . - 6 اخلاق به عنوان تنظیم کننده روابط میان انسانها، همواره از اهمیت بسیاری برخوردار بوده است. در مدیریت نیز این ساز ﻭ کار درونی، بدون آنکه نیاز به اهرمهای بیرونی داشته باشد، قادر است تا عملکردهای اخلاقی را در کارکنان تضمین نموده و سازمانی اخلاقی را بوجود آورد - . - 7
نقش اخلاق در عملکردها و رفتارها، در تصمیم گیری ها و انتخابها، و در برخوردها و ارتباطاات مهم و تعیین کننده است و از اینروست که امروزه بحث اخلاقیات و مدیریت یکی از مباحث عمده رشته مدیریت گردیده است. اخلاقیات به عنوان سیستمی از ارزشها و باید و نبایدها تعریف می شود که بر اساس آن نیک و بدهای سازمان مشخص می گردند و عمل بد از خوب متمایز می شود . - 8 -
با اتکاء به اصول اخلاقی مدیران قادر می شوند تا تصمیم بگیرند که چه چیزی درست و چه چیزی نادرست است ، چه کسی در سازمان به راه درست می رود و چه کسی راه نادرست می پیماید . - 9 - بنابراین مدیر در انجام وظایف خود نظیر تص میم گیری، ارزشیابی، نظارت، تشویق و تنبیه بدون وجود یک نظام در سازمان نمی تواند با قطعیت عمل کند .
بشر بعد از پشت سر گذاشتن عصر شکار،کشاورزی و صنعتی، از چندی پیش وارد عصر اطلاعات شده است. فرآیند جهانی شدن چالشهای فراوانی را فراروی سازمان ها بوجود آورده است - - 6 .در این عصر نقش فرآیندهای دستی و ماشینی کمرنگ تر شده است وسازمانهایی می توانند در این دوره موفق باشند که بتوانند در کمترین زمان و با کمترین هزینه ، اطلاعات را به دانش تبدیل کنند.
در حوزه منابع انسانی نیز مدیران با چالش های متعددی روبرو هستند، از جمله اینکه آنان با افرادی از ملیتها ، فرهنگها ، زبان ، ذهنیات و روحیات مختلفی سرو کار دارند. سازمان برای نیل به اهداف خود نیاز به مدیرانی دارد که بتوانند با افراد مربوط به سازمان به نحو مطلوبی تعامل داشته باشند - . - 10 در این راستا پژوهشگران سازمانی معتقدند که مدیران میتوانند با تقویت هوش اخلاقی خود به واسطه ی مواردی همچون توجه به منافع ذی نفعان، افزایش سود و مزیت رقابتی ، افزایش تنوع طلبی، کاهش هزینه های تولید، بهبود روابط و…، تاثیر بسزایی بر عملکرد و موفقیت سازمان بر جای بگذارند - . - 11
هوش اخلاقی، توانایی درک درست از خلاف، داشتن اعتقادات اخلاقی قوی و عمل به آنهاست. رهبران با هوش اخلاقی بالا، کار درست را درست انجام می دهند، اعمال آنها پیوسته با ارزشها و عقایدشان هماهنگ است، عملکرد بالایی دارند و همیشه کارها را با اصول اخلاقی پیوند میزنند. دراین مقاله ابتدا اصول هوش اخلاقی در مدیریت بررسی شده، در نهایت مراحل آموز ش هوش اخلاقی به مدیران پیشنهاد می شود.
بسیاری از رفتارها و تصمیم های کارکنان و مدیران در سازمانهای امروزی، تحت تأثیر ارزش های اخلاقی آنهاست - . - 2 اخلاق کار می تواند از راه تنظیم بهتر روابط ،کاهش اختلاف وتعارض و افزایش جو تفاهم و همکاری ونیز کاهش هزینه های ناشی از کنترل، عملکرد را زیر تاثیر قرار دهد. به علاوه هوش اخلاقی موجب افزایش تعهد و مسئولیت پذیری بیشتر کارکنان شده، به بهبود کارایی فردی وگروهی می انجامد.
رعایت اخلاقیات در برخورد با ذینفعان داخلی و بیرونی، باعث افزایش مشروعیت اقدامات سازمان و استفاده از مزایای ناشی از افزایش چندگانگی شده، سر انجام موجب بهبود سودآوری و مزیت رقابتی می شود. از این رو لازم است مدیران در جهت ارتقای اخلاقی سازمان گامهایی را بردارند. توجه به میزان مشروعیت اقدامات سازمان از نظر کارکنان ، رعایت عدالت درسیستم های گزینش و استخدام، حقوق و دستمزد، پاداش و ارتقا، تدوین منشور اخلاقی سازمان، اقدامات متناسب و سازگار با خواست و حساسیت های جامعه، در باره مسائلی مانند:
اجرای برنامه های آموزش اخلاقیات برای مدیران و کارکنان و به ویژه پایبندی رهبران ﻭ مدیران سازمانها به اصول اخلاقی، از جمله اقداماتی است که سازمانها در این زمینه می توانند انجام دهند - . - 12
.2 فرضیه های پژوهش
-1 هوش اخلاقی مدیران بر میزان موفقیت آنان تأثیر دارد.
-2 درستکاری مدیران بر میزان موفقیت آنان تأثیر دارد.
-3 مسئولیت پذیری مدیران بر میزان موفقیت آنان تأثیر دارد.
-4 دلسوزی مدیران برمیزان موفقیت آنان تأثیر دارد.
-5 بخشش مدیران بر میزان موفقیت آنان تأثیر دارد.
.3 روش و ابزار تحقیق
این تحقیق بر اساس هدف، از نوع تحقیقات کاربردی محسوب می شود. همچنین این تحقیق از نظر زمانی یک بررسی مقطعی است میباشد که از قابلیت های خاص متناسب با این موضوع برخوردار است. جامعه آماری این تحقیق را کلیه مدیران وسرپرستان و معاونین شرکت موتورسازان تراکتور سازی تبریز تشکیل می دهند.
بر اساس آمار شرکت موتورسازان تراکتور سازی تبریز، مدیران عالی، میانی، سرپرستان عملیاتی و معاونین این شرکت مجموعاً 45 نفر میباشد. جهت تعیین حجم نمونه از جدول کرسی و مورگان بهره گرفته شده است که برای جامعه 45 نفره، 40 نفر به عنوان نمونه تعیین شده است. همچنین به منظور آزمون فرضیه های تحقیق از رگرسیون چند متغیره استفاده شده است.
برای گردآوری داده ها جهت مبانی نظری و ادبیات تحقیق از فیش تحقیق استفاده می شود. همچنین برای گردآوری داده ها جهت آزمون فرضیه های تحقیق از پرسشنامه استفاده شده است. روایی و پایایی سوال های مندرج در پرسشنامه به صورت محتوایی بوده، توانایی سنجش مفاهیم و متغیرهای تحقیق مورد نظر را دارا میباشند.
برای تعیین پایایی پرسشنامه ها نیز از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده است. به این منظور پرسشنامه های طراحی شده در اختیار 15نفر از اعضای جامعه آماری قرار داده شده است . پس از جمع آوری پرسشنامه ها، مقدار ضریب آلفای کرونباخ برای پرسشنامه ها محاسبه شده است. نتایج در جدول - 1 - آمده است.
هوش اخلاقی 0/883
موفقیت مدیران 0/896
با توجه به مقدار ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شده در جدول و با توجه به مقدار ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شده برای پرسشنامه های هوش اخلاقی و موفقیت مدیران که بیشتر از 0/6 میباشد، میتوان نتیجه گرفت که پرسشنامه های طراحی شده از پایایی قابل قبولی برخوردار میباشد.
.4 یافته ها
فرضیه اصلی: هوش اخلاقی مدیران بر موفقیت آنان تأثیر دارد
دوربین واتسون : 1/779 - خطای معیار تخمین : 8/835 - ضریب تعیین تعدیل شده : 0/352 - ضریب تعیین: 0/369 - ضریب هبستگی: 0/6077
همانگونه که در جدول - 3 - ملاحظه میشود میزان R محاسبه شده برابر 0/607 می باشد و این بدین معنی است که ضریب همبستگی کلی بین متغیر مستقل و وابسته برابر 60/7 درصد می باشد. همچنین برای R2 عدد 0/369 محاسبه شده است که میزان تبیین متغیر وابسته را از طریق متغیر مستقل هوش اخلاقی مدیران را نشان می دهد. به بیان دیگر میتوان گفت 36/9 درصد تغییرات موفقیت مدیران به هوش اخلاقی آنان ارتباط دارد.
