بخشی از مقاله
چکیده
هدف اساسی این پژوهش رابطه بین ویژگی های شخصیتی با انتخاب نوع و علاقمندی به آن رشته دردانش آموزان دوره دهم متوسطه چالوس در سال تحصیلی 1395-96 می باشد. این پژوهش یک پژوهش کاربردی است و بر اساس روش تحقیق یک تحقیق توصیفی است. در این پژوهش دانش آموزان دهم دبیرستان های دخترانه و پسرانه شهرستان چالوس به عنوان جامعه آماری مورد نظر بوده اند که شامل 10 دبیرستان دخترانه با 432 دانش آموز و 10 دبیرستان پسرانه با 400 دانش آموز می باشند که در پنج گروه تحصیلی ریاضی فیزیک، علوم تجربی، علوم انسانی، فنی و حرفه ای و کار و دانش مشغول به تحصیل هستند. نمونه آماری به صورت تصادفی 420 دانش آموز دختر و پسر بوده و ابزار گرداوری اطلاعات پرسشنامه می باشد.
جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از آزمون همبستگیاسپیرمن و آزمون تحلیل واریانس آنووا و آزمون t-test و آزمون کالموگراف اسمیرنف استفاده شده است. نتایج نشان داد که در سطح معناداری - S 0/01 - ، بین ویژگی های شخصیتی دانش آموزان و نوع انتخاب رشته آن ها و همچنین با علاقمندی آن ها به رشته تحصیلی رابطه معناداری وجود دارد ولی بین ویژگی های شخصیتی دانش آموزان و نوع انتخاب رشته آن ها بر اساس جنسیت رابطه معناداری وجود ندارد. ادراک نقش در دانش آموزان کار و دانش بالاتر از دانش آموزان فنی و حرفه ای است و ادراک نقش در دانش آموزان فنی و حرفه ای بالاتر از دانش آموزان شاخه نظری است. انگیزه های بیرونی دانش آموزان در مدارس نظری بالاتر ازمدارس کارو دانش و فنی و حرفه ای بوده است.
واژگان کلیدی: ویژگی های شخصیتی، انتخاب رشته تحصیلی، علاقمندی به رشته تحصیلی، دانش آموزان، نوع رشته تحصیلی
.1مقدمه
بررسی میزان انگیزه و علاقه دانش آموزان به رشته تحصیلی خود همواره بخشی از دغدغه های اجتماعی را در بر می گیرد. افرادی که اگر با فراهم بودن شرایط لازم با آگاهی و از روی علاقه به تحصیل بپردازند قطعا جامعه ای پویا وخودکفا را پدید خواهند آورد که در آن خوشبختی و رضایتمندی را می توان در زندگی افراد جستجو کرد.مسأله علاقه و رغبت به رشته تحصیلی، مسأله ای است که به شدت مورد توجه ادامه دهندگان راه علم است.پویندگان راه دانش همواره در پی آن هستند تا راه و مقصدی را انتخاب کنند که درآن بتوانند حداکثر توانای های خود را به منصه ظهور برسانند و از این طریق نیز نیازهای روحی و روانی خود را پاسخگو باشند. بنابراین، می توان اذعان داشت که مساله علاقه به رشته تحصیلی یکی از ارکان پیشرفت در سطح شخصی و نیز در سطح کلان در محیط جوامع نیز می باشد، به طوری که آثار مثبت ومنفی این مقوله به طور کاملاً آشکارا قابل لمس است.
چه اگر رشته های تحصیلی از روی علاقه و میل باطنی انتخاب شود، موجب پیشرفت جامعه گشته و چه اینکه از روی عدم علاقه افرادی به رشته ای که آورده باشند، کاملا واضح و مبرهن است که آثار سوء و مخرب به همراه خواهد داشت و این مبحثی است که سهل و ممتنع گشته است چرا که در عین ساده بودن شکل نمی توان راه حل ساده ای برای رفع آن داد لذا مقوله انتخاب رشته تحصیلی مقوله ای مهم و تأثیر گذار که بایستی مورد توجه بیشتری از طرف فرد، خانواده و جامعه قرار بگیرد. هر فرد دارای ویژگی های مخصوص به خود است. هرگز نمی توان دو فرد کاملا شبیه به هم پیدا کرد که رفتار های شبیه یکدیگر داشته باشند، ممکن است فردی به ادامه تحصیل علاقه مند باشد و فرد دیگر به ورزش، محقق بر آن است به این نکته بپردازد که آیا دانش آموزان با توجه به ویژگی های شخصیتی خود رشته های تحصیلی خود را انتخاب می کنند؟
یا اینکه با تحمیل والدین و اطرافیان اتخاب رشته می کنند ؟ آیا دانش آموزانی که در رشته تحصیلی خود مثلا، علوم تجربی، تحصیل می کنند با ویژگی های شخصیتی آنها ارتباط دارد ؟
در این پژوهش، ویژگی های شخصیتی به عنوان متغیر مستقل و علاقمندی به یک رشته تحصیلی به عنوان متغیر وابسته مورد توجه قرار گرفته است. ویژگی های شخصیتی دو مولفه: انگیزه بیرونی - شما و موفقیت - ، ادراک توانا یی دانش آموزان به خود - رشته تحصیلی شما - تشکیل شده است و علاقمندی به رشته تحصیلی در یک مجموعه تشکیل شده است.
انتخاب رشته در پایه نهم در سه شاخه علوم نظری،کار و دانش و فنی و حرفه ای اتجام خواهد پذیرفت و در پایه دهم دانش آموز می تواند براساس شاخه ای که انتخاب نموده، رشته مورد نظر را انتخاب نماید. دانش آموزی که در پایه نهم شاخه یا رشته خود را به با توجه به امتیازات فرم هدایت تحصیلی انتخاب می نماید، در پایه دهم تکلیف انتخاب رشته برای همه دانش آموزان مشخص است . محقق در این تحقیق با استفاده از پرسشنامه به بررسی ویژگی های شخصیتی دانش آموزان سه شاخه تحصیلی - نظری، کارو دانش، فنی و حرفه ای - می پردازد و با توجه به رشته تحصیلی انتخاب شده توسط دانش آموزان به ارزیابی این موضوع می پردازد که آیا بین انتخاب یک رشته تحصیلی و ویژگی های شخصیتی دانش آموزان رابطه ای وجود دارد؟
.2 بیان مسئله
در جامعه امروزی انتخاب رشته تحصیلی مسیر زندگی افراد را مشخص می کند و اولین قدم برای رسیدن به هدفی بزرگ است. دانش آموزان علاوه بر آنکه باید رشته تحصیلی را خوب بشناسد، باید از توانایی ها، استعداد ها، خصوصیات اخلاقی، زمینه های فکری و توانایی های جسمی خود نیز آگاه باشد. فرد باید شرایط تحصیل و شرایط شغلی آینده را با خصوصیات جسمی و روانی خود مورد ارزیابی قرار دهد و در این زمینه تصمیم بگیرد. عوامل متعددی از جمله پرستیژ رشته تحصیلی، درآمد آینده، نظر والدین و اطرافیان، تشویق و افکار عامیانه، بر انتخاب رشته اثر می گذارد. علاقه فرد به رشته تحصیلی باعث موفقیت او در تحصیل و شغل آینده می شود.
از آن جا که دوره نوجوانی دوره بسیار حساس و مهمی در زندگی فرد می باشد، تغییرات و تحولات مختلفی در ابعاد شخصیتی، جسمی و روانی افراد ایجاد می شود همین که نوجوانان دوران کودکی را پشت سر می گذارند و به دورانی می رسند که باید خودشان را اداره کنند، درمورد هدف های تحصیلی و شغلی خود واقع بینانه تر فکر می کنند و در همین زمان است که می کوشند تا توانایی هاو امید های خود را با امکانات موجود وفق دهند، دانش آموزان با یک انتخاب اساسی و سرنوشت ساز مواجه می شوند و در این انتخاب ملاک های مختلفی مطرح است، یکی از این ملاک ها علاقه و رغبت دانش آموز به آن رشته تحصیلی است از طرفی انتخاب شغل آینده دانش آموزان تا حد زیادی بستگی به انتخاب رشته تحصیلی آنان دارد.
دانش آموز زمانی در تحصیلاتش موفق خواهد شد که رشته تحصیلی مناسبی را نیز که با استعداد و رغبت او و نیازهای جامعه هماهنگ باشد انتخاب کند و در آن رشته به تحصیل ادامه دهد. - شفیع آبادی،1387،ص - 52 از آن جایی که آموزش و پرورش نهادی است اجتماعی می تواند در رشد و بالندگی و هویت فرد و تبلور شخصیت وی نقش بسیارمهمی پیدا کند. از این رو، سرمایه گذاری و برنامه ریزی در وزارت آموزش و پرورش از حساس ترین و مهم ترین وظایف دست اندر کاران و مسولان جامعه است و باید از اولویت برخوردار باشند - کلدی و همکار،. - 1389اگر چه شخصیت در زبان عامه و در عرف معانی مختلفی دارد، اما در روانشناسی، شخصیت به مجموعه ای از ویژگی های جسمی، روانی و رفتاری که هر فرد را از افراد دیگر متمایز می کند، اطلاق می شود - کریمی،1389، ص. - 3
هر انسانی در نوع خود منحصر به فرد است. با وجود این، بین بسیاری از انسان ها، آن قدر شباهت وجود دارد که بتوان نکات مشترکی را در نظر گرفت. اگر چه روان شناسان وجود شباهت هایی بین افراد را قبول دارند، ولی توجه آن ها بیشتر به تفاوت های افراد از یکدیگر معطوف است - فتحی آشتیانی، 1388، ص. - 17روان شناسان به روابط پیچیده میان جنبه ها مختلف کنش انسان، از جمله یادگیری، ادراک، انگیزش، تفکر، عواطف، احساسات، هوش و ...می پردازند. درک نحوه عمل این فرایندها با همدیگر و تشکیل یک کل یکپارچه، اغلب فراتر از شناخت هر یک از آن ها به طور جداگانه است.
انسان به صورت یک کل سازمان یافته عمل می کند و در پرتو چنین کلیت و سازمانی است که شناخته شود. کمتر جنبه ای از کنش انسان را می توان تصور کرد که شخصیت وی را منعکس و بیان نکند - فتحی آشتیانی، 1388، ص. - 18 لذا این روابط و ویژگی های شخصیتی انسان بر روی انتخاب ها ی مختلف در زندگی مانند انتخاب رشته تحصیلی تاثیر گذار است. عوامل ایجاد کننده شخصیت دو دسته اند: عوامل وراثتی که بوجود آورنده ویژگی های جسمی هستند و عوامل محیطی که زمینه ساز رشد و توسعه ی جنبه های وراثتی و ایجاد کننده ی بسیاری از خصوصیات اکتسابی شخصیت می باشند - کریمی،1389، ص. - 21 یکی از مهمترین مسائلی که هنگام انتخاب رشته باید مورد توجه قرار گیرد علاقه فرد است. میل و علاقه در هر کار سبب می شود شخص با
