بخشی از مقاله
چکیده
این پژوهش با هدف بررسی رابطه سبکهای مدیریت تعارض مصالحه و رقابت با بخشودگی بین فردی در بین دانش آموزان دختر مدارس متوسطه شهر اهواز اجرا گردید. جامعه تحقیق کلیه دانشآموزان مشغول به تحصیل مدارس متوسطه شهر اهواز، در سال تحصیلی 95-94 بود. نمونه پژوهش 375 نفر از این دانشآموزان بود، که به صورت خوشه-ای چندمرحلهای انتخاب شدند. روش تحقیق از نوع همبستگی بود. ابزارهای پژوهش عبارت بودند از: پرسشنامه سبک-های مدیریت تعارض و مقیاس بخشودگی بین فردی. اطلاعات بهدست آمده با استفاده از روش ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج تحقیق نشان دادند که فقط بین سبک مدیریت تعارض مصالحه با بخشودگیبین فردی رابطه معنیدار وجود دارد و سبک مدیریت تعارض رقابت با بخشودگی بین فردی همبستگی معنیدار وجود ندارد.
واژگان کلیدی: سبکهای مدیریت تعارض مصالحه و رقابت، بخشودگی بین فردی.
.1مقدمه
بخشودگیٌ ویژگی است که در دهه های اخیر در کشورهای غربی، به صورت تجربی مورد پژوهش قرار گرفته در ایران نیز، در سال های گذشته این ویژگی وارد حوزه پژوهش های روان شناختی شده است. بخشودگی ویژگی است که در اثر آن فردی که در روابط بین فردی، مورد آزار یا آسیب قرار گرفته است، خطای فرد خاطی را می بخشد و فرصتی دوباره برای جبران خطا به شخص خاطی داده می شود تا دوباره بتواند اعتمادسازی نماید. زمانی که در روابط میان افراد عدالت و انصاف نادیده گرفته می شود، افراد احساس می کنند که در این رابطه مغمون و متضرر شده اند. در نتیجه ممکن است برای گرفتن حق خود از شیوه های مخرب استفاده کنند. این شیوه های مخرب به ×شکل رفتارهای بدبینانه، دشمنی، گسستگی های هیجانی و آزردن سایر افراد بروز می کند. - احتشامزاده و همکاران، . - 1389
کارمیچلٍ - 2003 - بیان میکند، بخشودگی به عنوان یک تجربهی هیجانی در موقعیتهای درون فردی، میان فرد خاطی و فرد قربانی ظاهر میشود. به همین دلیل میتوان گفت افرادی که در روابط درون فردی و برون فردی توانایی بیشتری دارند، میتوانند در برابر عوامل ×آزردگی مفید و موثرتر عمل کنند - سیاروچی و همکاران، . - 1383امروزه ما در دنیای پیچیده ای از تغییرات و تفاوت ها زندگی می کنیم. جامعه پر از تفاوت ها و تنوع است زیرا افراد در ابعاد فیزیکی ، ×روانی و همچنین عقاید ، ارزشها ، باورها و ویژگی ها با هم فرق دارند، افرادی که هم با خود و هم بادیگران در تعامل اند - راهیمَ ،. - 2001 تعارضُ جزء طبیعی و عادی زندگی روزمره ما و واقعیتی است که بشر همیشه با آن آشنا بوده است، ولی متأسفانه به دلیل عدم مدیریت جویی و دشمنی مبدل شده است.
بنابراین امروزه، به تعارض به عنوان یک یک پدیده منفی نگاه ،میکنند. تعارض صحیح، بیشتر به ستیزه لزوماً امری منفی نیست و این توانایی برای مدیریت تعارض است که بر پیامدهای آن اثر میگذارد. تعارض پدیدهای است که آثار مثبت و منفی روی عملکرد افراد دارد - تقیپور و همکاران، . . - 1390 طبق تعریف رابینز، تعارض فرایندی است که در آن نوعی تلاش آگاهانه به وسیله"الف" انجام میگیرد تا تلاشهای "ب" را خنثی کند در نتیجه "ب" در مسیر هدف خود مستأصل شده یا "الف" بر میزان منافعخود میافزاید - روبینزٌ، . - 2006 تعارض، زمانی به وجود میآید که اعضای یک گروه تصو ر کنند که کوششها یشان برای دستیابی به ×هدفها ی مورد نظر به وسیله گروهی دیگر خنثی می شود - شکرانی و همکاران، . - 1390
مدیریت تعارض، نیز برخورد صحیح و بهرهگیری از تعارض در جهت تأمین نیازها و ایجاد خلاقیت است - نصر اصفهانی، . - 1384 به طور کلی پنج روش پاسخگویی به تعارض وجود دارد که از آنها به عنوان »سبکهای مدیریت تعارض« یاد میشود و معمولاً هر فرد در یکی از این سبکها غالب است - تقیپور و همکاران، . - 1390 که در این تحقیق سبک های رقابتٍ و مصالحهَ مدنظر هستند.، سبک رقابت شامل رفتار طلبکاری و عدم همکاری است. هنگامیکه یکی از طرفین تعارض، تمایل خیلی شدیدی جهت نیل به اهداف یا خواستههای مورد نظر خود داشته و خواستههای طرف مقابل را نادیده بگیرد یا تمایل خیلی کمی برای ارضای علایق آنها از خود نشان دهد.
سبک مصالحه، نیز شامل رفتارهایی در سطح متوسط همکاری و طلبکاری میباشد. در صورتی که یک یا هر دو طرف تا حدی تمایل متعادلی هم ×به منافع و اهداف خود و هم به منافع و خواستههای طرف مقابل داشته باشد مصالحه صورت خواهد گرفت - تقیپور و همکاران، . - 1390 ×تحقیقات ماچادوُ - 2001 - ، ثابت کرد که افراد میتوانند از تعارض برای حل مسأله، بهبود اثربخشی و تقویت روابط استفاده کنند.اولکام و هاکوفازلوِ - 2004 - نشان دادند که اگر تعارض به دقت و به طور کوشا مدیریت شود، به یکی از مهمترین ابزار در رشد بدل خواهد شد - توماس ّ، 1976 و رحیم و بونوماْ، 1979 و سریواسانَ، . - 2005
یعقوبی سورکی و همکاران در سال 1391 به این نتیجه رسیدند که بین خشم و سبک های مشارکت، اجتناب و توافق در دانشجویان روانشناسی عمومی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساری رابطه معکوس وجود دارد.با توجه به مطالب یاد شده و به دلیل پژوهش های پراکنده و عدم مطالعات منسجم و برجسته نشدن نقش این متغیرها در پیش بینی بخشودگی و خلاهای پژوهشی دراین زمینه ، پژوهش حاضر به دنبال ارائه مدلی است که در آن رابطه بین سبکهای مدیریت تعارض مصالحه و رقابت با بخشودگی بین فردی در بین دانش آموزان دختر دوره متوسطه مدارس اهواز بررسی شود.
.2 روش تحقیق
پژوهش حاضر تحقیق توصیفی از نوع همبستگی می باشد. به طور کلی رویدادها و عوامل گوناگونی می تواند بر بخشودگی بین فردی تأثیر بگذارند ولی در پژوهش حاضر محقق به دنبال بررسی رابطه ساده و چندگانه سبکهای مدیریت تعارض مصالحه و رقابت با بخشودگی بین فردی دانش آموزان دختر مدارس متوسطه شهر اهواز می باشند.جامعه آماری این پژوهش کلیه دانش آموزان دختر دوره متوسطه شهر اهواز می باشد که در زمان اجرای تحقیق - مهرماه - 1394 تعداد کل دانش آموزان متوسطه شهر اهواز جمعاً 16419 نفر می شدند. از جامعه 16419 نفری تعداد 375 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند.
روش نمونه گیری در این پژوهش خوشه ای چند مرحله ای است. به منظور انتخاب افراد نمونه از بین مدارس متوسطه دخترانه شهر اهواز از 5 ناحیه یک ناحیه - ناحیه - 3 به طور تصادفی انتخاب شد و از ناحیه 3 ، سه دبیرستان دخترانه به تصادف و از هر دبیرستان 125 نفر به طور تصادفی انتخاب شدند و سپس پرسشنامه های سبکهای مدیریت تعارض توماس کیلمن و بخشوگی بین فردی روی آنها اجرا شد. سپس به منظور تجزیه و تحلیل داده ها در این تحقیق از روشهای آماری زیر استفاده شده است :روش آمار توصیفی - شامل میانگین ، انحراف معیار ، حداکثر و حداقل - و آمار استنباطی - شامل ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون چند متغیری و روش آلفای کرونباخ جهت محاسبه ضرایب پایایی - و جهت تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده از نرم افزار کامپیوتری spss19 استفاده شده است.
.3 ابزارهای پژوهش
در پژوهش حاضر برای گردآوری اطلاعات از دو پرسشنامه زیر استفاده شده است که عبارتند از :
3-1 پرسشنامه سبکهای مدیریت تعارض توماس کیلمن ٌ
این مقیاس توسط توماس B کیلمن - 1974 - ، جهت سنجش پنج سبک مدیریت تعارض رقابت، سازش اجتناب، همکاری و مصالحه طراحی شده است.در ای پرسشنامه آزمودنی ها باید موقعیتی را در نظر بگیرند که مواضع و خواسته هایشان با فرد دیگر در تعارض است.این پرسشنامه نشان میدهد که فرد در موقعیت تعارض بیشتر ار چه سبکی استفاده میکند. در این پرسشنامه 30 زوج جمله - الف و ب - وجود دارد که آزمودنی باید پس از مطالعه ی هر زوج از جملات گزینه ای که بیشترین شباهت را با رفتارش در شرایط تعارض وجود دارد علامت بزند. در این مقیاس هر 12 جمله ، یکی از سبک های پنج گانه مدیریت تعارض را می سنجد و نمره کل از آن بدست نمی آید. در هرسبک حداقل نمره - 0 - و حداکثر آن 12 می باشد.
پایایی و اعتبار پرسشنامه این مقیاس بنا به گفتهی سازندگان آن از روایی مطلوبی برخوردار است. ضرایب پایایی به این قرار است: ضرایب همسانی درونی - بر اساسروش تصنیف - برای سبک رقابت0/71 و سبک مصالحه 0/58 است. در این شیوه میانگین ضرایب آلفا0/60 و در روش بازآزمایی 0/64 گزارش شده است.برای تعیین روایی این مقیاس، نمره هریک سبکهای پنج گانه مدیریت تعارض را با نمره سبکهای معادلشان در مقیاس حل تعارض ساسمن و دیپ - - 1989 همبسته نموده که ضرایب حاصله با توجه به سطوح معنی داری، بیانگر برخورداری ابزار تعارض توماس B کیلمن از روایی لازم می باشد - اسماعیل خانی و همکاران، - 1389 نتایج به دست آمده در جدول 1 ارائه شده است.
جدول -1ضرایب روایی ابزار توماس B کیلمن در تحقیق اسمعیل خانی
